" با سلام و درود  به مهمانان عزیز و کاربران گرامی وبلاگ #مهرزاد، ضمن عرض ادب و احترام به شما، این صفحه به منظور اطلاع رسانی و برای نشر آگاهی و غنی سازی می باشد،

خواهشمند است، هر گونه پیشنهاد یا انتقاد را به مدیر سایت بفرمایید. "

عطار نیشابوری در آثار خود از این کتاب با نام‌های مقامات طیور و منطق‌الطیر یاد کرده‌است. این کتاب با حمد خدا آغاز می‌گردد. 
آفرین جان آفرین پاک را        آنکه جان بخشید و ایمان خاک را

پس از حمد خدا و مدح رسول الله، داستان پرندگان آغاز می‌شود، عطار در کنار ماجرا و سیر پرندگان حکایت‌های حکیمانه‌ای می‌گنجاند و هفت وادی عرفان را نیز معرفی می‌کند.

منطِقُ‌الطَّیِّر یا مقامات‌الطیور منظومه‌ای است از عطار نیشابوری که به زبان فارسی و در قالب مثنوی سروده شده‌است. ابیات این مثنوی را معمولاً بین ۴٬۳۰۰ تا ۴٬۶۰۰ بیت دانسته‌اند. منطق‌الطیر از مثنوی‌های تمثیلی عرفان اسلامی به‌شمار می‌آید. مراحل و منازل در عرفان یعنی شناختن رازهای هستی در این کتاب، هفت منزل است. او این هفت منزل را هفت وادی یا هفت شهر عشق می‌نامد.

هفت وادی به‌ترتیب چنین است: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر که سرانجام به فنا می‌انجامد. در داستان منطق‌الطّیر، گروهی از پرندگان برای جستن و یافتن پادشاهشان سیمرغ، سفری را آغاز می‌کنند. هدهد که از همه داناتر است به آنها پیشنهاد می‌کند که سیمرغ افسانه‌ای را پیدا کنند. راهنمایی های هدهد، تمام و کمال، اما بعضى نيز ناقص و ناپذيرفتنى است، ولى به هر حال اين سؤال و جواب‌ها نمونه طرز تفكر مريدان و مشايخ است كه در خانقاهاى قرن ششم و هفتم اتفاق افتاده است و نمى‌توان قيمت ادبى آن‌ها را انكار كرد. هر یک از پرندگان نشان‌دهنده یکی از ضعف‌های شخصیتی انسان است که مانع از رسیدن نوع بشر به روشنایی و آگاهی می‌شود. هدهد این پرندگان را هدایت می‌کند و به آنها می‎گوید که باید از هفت وادی عبور کنند تا به محل زندگی سیمرغ برسند.در هر مرحله، گروهی از مرغان از راه بازمی‌مانند و یا به بهانه‌هایی پا پس می‌کشند، تا این‌که پس از عبور از هفت مرحله، از گروه انبوهی از پرندگان تنها «سی مرغ» باقی می‌مانند و با نگریستن در آینه حق درمی‌یابند، که سیمرغ در وجود خود آنها قرار دارد. و با این خودشناسی پرندگان جذب کمال خداوندی می‌شوند و حقیقت را در وجود خویش می‌یابند و درمی‌یابند که طالب و مطلوب یکی است و  سیمرغ در وجود خود آنان متجلی‌ست.

هر کدام از این هفت وادی، همچون یک ماموریت بزرگ بر سر راه پرندگان قرار دارد. وادی طلب، با کنار گذاشتن همه تعصبات، باورها و بی‌ایمانی‌ها آغاز می‌شود و وادی عشق، جایی است که عقل به خاطر عشق رها شده است. در وادی معرفت، دانش دنیوی به کلی بیهوده می‌شود و وادی استغنا جایی است که تمام خواسته‌ها و دلبستگی‌های دنیوی کنار گذاشته می‌شود. وادی توحید، به پرندگان می‎فهماند که معشوق فراتر از همه چیز اعم از هماهنگی و کثرت و ابدیت است و وادی حیرت جایی است که رهرو از زیبایی معشوق، متحیر می‌شود و غرق در هیبت، می‌بیند که هرگز چیزی ندانسته و نفهمیده است. آخرین وادی  فقر است که به فنا منجر می‌شود.

وقتی پرندگان وصف این هفت منزل را می‌شنوند، با ناراحتی سر خم می‌کنند و حتی برخی از ترس، همان لحظه جان می‎دهند. اما بقیه با وجود ترس و وحشت، سفر بزرگ را آغاز می‌کنند. در راه، بسیاری از تشنگی، گرما یا بیماری جان خود را از دست می دهند، در حالی که برخی دیگر طعمه حیوانات وحشی، ترس و خشونت می شوند. نهایتا تنها سی پرنده به سیمرغ می‌رسند و حقیقتی بزرگ برای آنها آشکار می‎شود. آنها سرانجام می‌فهمند که عظمت معشوق مانند خورشیدی است که در آینه منعکس شده است و با این حال، هر کس به آن آینه نگاه کند، تصویر خود را نیز در آن خواهد دید.

این اثر مهم‌ترین و قوی‌ترین اثر منظوم عطار است. عطار در این کتاب، از کیفیت تصوف و عرفان و راه سهمناک و بی‌نهایتی را که سالک باید بپیماید، با شیواترین تعبیراتی که در نظم فارسی، نظایر آن را کمتر می‌توان دید، سخن رانده است و چون راهبری که قدم در طریقت نهاده و فراز و نشیب‌های آن را به‌خوبی سنجیده است، یکایک مقامات و احوالی را که مردان خدا در طی طریق به آن برمی‌خورند، بیان کرده و به کیفیت گذشتن از آن همه سد و بندها و دام و دانه‌ها که در رهگذر آدم خاکی نهاده‌اند، اشاره نموده است.

کتاب «منطق الطير» را مقدمه‌ای‌ست در توحید باری تعالی و مدح سرور کاینات(ص) و تعظیم و توقیر خلفای اربعه و توضیحی بسیار رسا و بلیغ در منع تعصب که شاید از لحاظ تعبیرات خاص عارفان و عبارات و اصطلاحات صوفیان، در نوع خود بی‌نظیر باشد. سپس به زبان مرغان که با بال توکل در طلب سیمرغ کوه قاف و مسجد اقصای دل پرواز می‌کنند و برای رسیدن به سرمنزل مقصود، از وادی‌هایی می‌گذرند، گفتگو می‌کند و کیفیت آن راه سهمناک و طریق پرخوف و خطر را بیان می‌نماید و از سختی‌ها و مشکلات راه سخن می‌راند، تا آنجا که جویندگان عنقای جان، به راهنمایی هدهد، راه بی‌زینهار عشق را می‌پیمایند و با صبر و حوصله  که خاص مردان خداست، بر تمام مشکلات فایق می‌آیند و از هفت وادی پرشور و شر و پرخوف و هراس، می‌گذرند، تا آنکه سرانجام از هزاران مرغ که قدم در راه نهاده بودند، سی مرغ پرشکسته و جان‌شده، می‌ماند که می‌توانند خود را به سراپرده غیب و منزلگاه آن شاهباز سدره‌نشین برسانند. در این کتاب، بیان هر وادی و گفتگوی مرغان با هدهد، سرشار از حکایت‌ها و داستان‌های کوتاه و بلند نغز و حکمت‌آمیزی است. 

در اين مثنوى، عطار، از مقامات تا فنا و از سلوك و سير الى الله و از هفت وادى سخن گفته و با آوردن حكاياتى كوتاه و شيرين، گفته‌هاى خود را تأييد كرده است، البته هم طرح كلى داستان و هم حكايت‌هاى ضمنى آن، در ادبيات فارسى، بى‌سابقه نيست.
عطار، در اين مثنوى، مطالب بسيار غامض و نكات دقيق را به زبانى روشن و ساده بيان مى‌كند و اگر لازم باشد گفته خود را با احاديث و امثال يا حكايات ظريف و دل‌كش تأييد مى‌نمايد و توضيح مى‌دهد، بدون آنكه به طرح اشكالات و جواب آنها مشغول گردد و به اثبات گفته خود و نقض عقيده مخالف بپردازد و بدين سبب، اين منظومه، هر چند بسيارى از رموز و اسرار عرفان و تصوف را متضمن است، باز هم مانند اشعار و غزل‌هاى عاشقانه مؤثر و دل‌انگيز است. در اين مثنوى، از سلوك و سير الى الله و مقامات تا فنا بحث مى‌شود كه در واقع آخرين مرحله‌اى است كه مرغان بدان واصل مى‌شوند، ولى بيشتر، نظر شيخ، متوجه به ذكر آفات سلوك و قواطع طريق و بيان علاج آنهاست.

تفاوت اين اثر، با كتاب «مصيبت نامه» در همين جاست، زيرا در کتاب مصیبت‌نامه نيز از سير فى الخلق و سير الى الله بحث كرده، ولى در آن جا به ذكر منازل و مدارجى كه سالك بايد از آنها بگذرد، همت گماشته، بدون آنكه شرح آفات و موانع را گفته باشد.

ختم شد بر تو چو بر خورشید نور        منطق‌الطیر و مقامات طیور

لطفا برای جلوگیری از قطع درختان، به جز موارد بسیار ضروری، ازچاپ روی کاغذ، خودداری فرمایید.

غنی سازی برای کار آفرینی و  مدیریت با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات