*با سلام و درود به مهمانان عزیز و کاربران گرامی وبلاگ#مهرزاد، ضمن عرض ادب و احترام، این صفحه به منظور اطلاع رسانی و برای نشر آگاهی و غنی سازی می باشد، خواهشمند است، هر گونه پیشنهاد یا انتقاد را به مدیر سایت بفرمایید. کار ما، با لبخند شما، کامل تر می گردد. 

منبع:
Digital Forensics Explained
(Second Edition) (2020)
Gogolin, G. Taylor & Francis.

فرنزیک دیجیتال را به زبان فارسی می‌توان، کشف و تحلیل شواهد دیجیتال یا دانش فرنزیک دیجیتال نامید.

در منابع فارسی، این واژه بیشتر با نام فرنزیک دیجیتال یا کارشناسی دیجیتال هم شناخته می‌شود.

این علم به معنای استخراج، حفظ، تحلیل و گزارش‌دهی از داده‌های دیجیتالی به عنوان شواهد قانونی است که در تحقیقات جرایم الکترونیکی، مانند هک، کلاهبرداری آنلاین، سرقت اطلاعات و همچنین در دادگاه‌های حقوقی کاربرد دارد.

همچنین فرنزیک دیجیتال را این گونه هم تعریف می کنند:

به کارگیری روش‌های علمی برای جمع‌آوری، حفاظت و تحلیل داده‌های ذخیره شده به صورت دیجیتالی و گاهی با کمک ابزار هوش مصنوعی، به نحوی که بتوانند به عنوان شواهد قانونی و حقوقی در دادگاه ها به عنوان موارد قابل استناد و اتکا، مورد استفاده قرار گیرند.

فرنزيك ديجيتال، يكي از مهمترين حوزه‌هاي علمي در قرن بيست و يكم بوده و نقش كليدي در شناسايي، جمع‌آوري، تحليل و ارائه دليل در پرونده‌هاي جهانی ايفا مي‌كند.

اين رشته در سال‌هاي اخير با توسعه فناوري اطلاعات و افزايش جرائم الكترونيكي، به سرعت در حال رشد است.

ابزار این علم شامل تمامی دستگاه‌های دیجیتالی است که می‌توانند داده ذخیره کنند، از جمله:

- رایانه‌ها و لپ‌تاپ‌ها
- گوشی‌های هوشمند
- دوربین‌های مداربسته
- ماشین‌های ATM
- وسایل خودران
- اینترنت اشیاء (IoT)

مراحل اصلی یک تحقیق فرنزیک دیجیتال به زبان ساده:

1. تعیین محل و منبع داده (Identification)
2. جمع‌آوری داده‌ها بدون دستکاری (Preservation)
3. استخراج و تحلیل داده (Analysis)
4. گزارش‌نویسی و مستندسازی (Reporting)

برخی کاربردهای فرنزیک دیجیتال:

- تحقیق در پرونده‌های سرقت اطلاعات
- کشف جرائم مالی و بانکی
- تعقیب جرایم سایبری و هک
- بررسی سوء استفاده از کودکان در فضای مجازی
- تحلیل داده‌های رسانه‌های اجتماعی
- تأیید صحت و سلامت اسناد دیجیتالی

برخی چالش‌های فرنزیک دیجیتال:

- رمزگذاری داده‌ها
-حذف عمدی اطلاعات
- استفاده از فناوری‌های پیشرفته توسط مجرمان
- تنوع سیستم‌های عامل و برنامه‌ها
- ذخیره‌سازی اطلاعات در محیط ابری
- مشکلات قانونی و حریم خصوصی

كتاب فرنزيك ديجيتال به قلم گريگ گوگلين، متخصص امنيت اطلاعات، منبع كامل و مفيدي براي درك عميق‌تر اين حوزه است.

هدف اصلي اين كتاب، ارائه ديدگاهي جامع نسبت به فرنزيك ديجيتال با تاكيد بر اصول اساسي، روش‌ها، ابزارها و چالش‌هاي موجود در اين زمينه است.

همچنين به بررسي كاربردهاي عملي فرنزيك ديجيتال در موارد مختلف اعم از جرائم سایبری، مهندسي اجتماعي و تحقيق در محيط‌هاي ابري مي‌پردازد.

فصل اول: مقدمه‌اي بر فرنزیک ديجيتال

فرنزیک ديجيتال، فرآيندي است كه در آن داده‌هاي ديجيتالي از منابع مختلف مانند رايانه‌ها، گوشي‌هاي هوشمند، دوربين‌ها، و سرورها، جمع‌آوري و تحليل مي‌شوند تا بتوانند به عنوان شواهد قانوني در دادگاه مورد استفاده قرار گيرند.

اين فرآيند شامل چهار مرحله اصلي است:

1-    جمع‌آوري دليل: جمع‌آوري دقيق و بدون دستكارى داده‌،

2-    تحقيق و تحليل: استفاده از ابزارها و روش‌هاي فني براي استخراج اطلاعات مفيد،

3-    گزارش‌گيري: مستندسازي كار انجام شده به صورت شفاف و قابل فهم،

4-    شهادت در دادگاه: توضيح فرآيند تحقيق و نتيجه‌گيري به نحوه‌اي كه قابل فهم براي قضات و هيئت منصفه باشد.

يك تحقيق‌كننده فرنزیک ديجيتال بايد داراي مهارت‌هاي فني بالا، دقت زياد، و تعهد به اخلاقيات حرفه‌اي باشد.
همچنين لازم است با قوانين جاري كشور و استانداردهاي بين‌المللي آشنا باشد.

فصل دوم: فناوري‌هاي ديجيتال و چالش‌هاي فرانزيك

با ظهور فناوري‌هاي جديد مانند اينترنت اشياء (IoT)، محاسبات ابري و ابزارهاي ارتباطي ديجيتال، چالش‌هاي فرنزیک ديجيتال نيز افزايش يافته است.

برخي از اين چالش‌ها عبارتند از:

- ذخيره‌سازي داده‌ها در ابر: دسترسي به داده‌هاي ذخيره شده در سرورهاي ابري دشوار است.

- حذف داده‌ها و استفاده از روش‌هاي ضد فرانزيك: مجرمان اغلب از روش‌هايي مانند رمزگذاري يا حذف داده‌ها براي ايجاد مشكل در تحقيق استفاده مي‌كنند.

- تنوع ابزارها و سيستم‌ها: وجود انواع مختلف سيستم‌هاي عامل و برنامه‌هاي كاربردي، انجام تحقيق را پيچيده مي‌كند.

اين فصل همچنين به بررسي روش‌هاي كاربردي براي مقابله با اين چالش‌ها مي‌پردازد، از جمله استفاده از ابزارهاي استاندارد فرنزیک مانند  EnCase، FTK و X-Ways

فصل سوم: فرنزیک رسانه‌هاي اجتماعي

رسانه‌هاي اجتماعي، منبع غني از اطلاعات هستند كه مي‌توانند در تحقيق‌هاي جهانی بسيار مفيد باشند. اين فصل به موارد زير مي‌پردازد:

- جستجو و استخراج داده از شبكات اجتماعي: استفاده از APIها و ابزارهاي ويژه براي جمع‌آوري داده‌ها از فيسبوك، توئيتر، اينستاگرام و غيره،

- تحقيق در مورد فعاليت‌هاي تروريستي و گروه‌هاي خطرناك استفاده از اطلاعات به دست آمده براي شناسايي افراد و مرتبط كردن آنها با فعاليت‌هاي غيرقانوني،

- تحليل محتوا: استفاده از روش‌هاي تحليلي براي تشخيص الگوها و روابط بين افراد.

همچنين به بررسي محدوديت‌هاي قانوني و اخلاقي در استفاده از داده‌هاي رسانه‌هاي اجتماعي پرداخته مي‌شود.

فصل چهارم: مهندسي اجتماعي و فرنزیک 

مهندسي اجتماعي، يكي از رايج‌ترين روش‌هاي جهانی در دنياي ديجيتال است. اين فصل به موارد زير مي‌پردازد:

- انواع حملات مهندسي اجتماعي: مانند سرقت كلمه عبور، تبليغات كاذب و تماس‌هاي تلفني جهانی،

- روش‌هاي شناسايي حملات: استفاده از ابزارهاي ويژه براي تشخيص الگوهاي غيرعادي در رفتار كاربران،

- فرنزیک مهندسي اجتماعي: بررسي دليل‌ها و شناسايي منبع حمله،

اين فصل همچنين به اهميت آموزش كاربران نهايي در مورد كيفيت امنيت و شناخت حملات مهندسي اجتماعي اشاره مي‌كند.

فصل پنجم: فرنزیک موبايل

گوشي‌هاي هوشمند، منبع مهمي از داده‌هاي ديجيتالي در تحقيق‌هاي جهانی هستند. اين فصل به موارد زير مي‌پردازد:

- چالش‌هاي فرنزیک موبايل: مانند رمزگذاري، عدم دسترسي به داده‌هاي حذف شده و تنوع سيستم‌هاي عامل مانند  iOS و  Android

- ابزارهاي فرنزیک موبايل: مانند Cellebrite و Oxygen Forensic

- روش‌هاي استخراج داده: از جمله استخراج فيزيكي و منطقي،

همچنين به بررسي مكان‌يابي GPS و استفاده از داده‌هاي مربوط به محل قرارگيري دستگاه‌ها در تحقيق‌هاي جهانی پرداخته مي‌شود.

فصل ششم: فرنزیک ابري

محاسبات ابري، فرصت‌ها و چالش‌هاي بزرگي را براي فرنزیک ديجيتال فراهم كرده است. اين فصل به موارد زير مي‌پردازد:

- انواع خدمات ابري IaaS، PaaS و SaaS

- چالش‌هاي فرنزیک در محيط ابري: دسترسي به داده‌ها، همكاري با فروشندگان خدمات ابري و تضمين سلامت داده‌ها،

- استانداردها و راهنماها: استفاده از راهنماهاي بين‌المللي براي انجام تحقيق در محيط ابري،

اين فصل همچنين به بررسي روش‌هاي تحليل داده در محيط ابري و استفاده از ابزارهاي ويژه براي اين منظور مي‌پردازد.

فصل هفتم: فرنزیک تصويري و تحليل ارتباطات

تحليل ارتباطات و استفاده از تصاوير در تحقيق‌هاي جهانی، موضوع مهم ديگري است كه در اين فصل مطرح شده است. موارد زير در اين فصل بررسي مي‌شوند:

- استفاده از نرم‌افزارهاي ويژه براي تحليل تصاوير و نرم‌افزارهاي تحليل ويدئويي،

- تحليل ارتباطات: استفاده از روش‌هاي آماري و تحليلي براي شناسايي الگوها و روابط بين افراد،

- كاربردهاي عملي: از جمله شناسايي افراد در تصاوير و تحليل مكالمات تلفني،

فصل هشتم: مسائل رواني، اخلاقي و فرهنگي فرنزیک ديجيتال

فرنزیک ديجيتال، فقط يك فرآيند فني نيست، بلكه داراي بعد اخلاقي و رواني نيز است. اين فصل به موارد زير مي‌پردازد:

- تأثير فرنزیک بر روان انسان: تاثير كار با داده‌هاي ديجيتالي بر سلامت ذهني تحقيق‌كنندگان،

- اخلاقيات حرفه‌اي: ضرورت رعايت حرمت شخصي، شفافيت، و دقت در گزارش‌گيري،

- تفاوت‌هاي فرهنگي: تفاوت‌هاي فرهنگي در رابطه با قوانين و استانداردهاي فرنزيك،

فصل نهم: گزارش‌گيري و شهادت در دادگاه

گزارش‌گيري صحيح و شهادت در دادگاه، مراحل حساس و مهمي در فرآيند فرنزیک ديجيتال هستند. اين فصل به موارد زير مي‌پردازد:

- عناصر يك گزارش فرنزيك: اهميت دقت، شفافيت و مستندسازي.

- شهادت در دادگاه: نحوه توضيح فرآيند تحقيق و نتيجه‌گيري به نحوه‌ي كه براي قضاوتگران و هيئت منصفه قابل فهم باشد.

-چالش‌هاي قانوني: محدوديت‌هاي قانوني در ارائه دليل و شهادت،

فصل دهم: واقعيت‌هاي عملكردي فرنزیک ديجيتال

اين فصل به بررسي موارد واقعي و كاربردي فرنزیک ديجيتال مي‌پردازد. از جمله:

- تحقيق در پرونده‌هاي جهانی حقيقي: از جمله جرائم مالي، سوءاستفاده از كودكان، و جرائم سياسي،

- تجربه‌هاي عملكردي: بررسي چالش‌ها و موفقيت‌ها در تحقيق‌هاي واقعي،

- استفاده از روش‌هاي علمي: تاكيد بر اهميت روش‌هاي علمي در تحقيق و گزارش‌گيري،

نکته پایانی اینکه:

كتاب فرنزیک ديجيتال، منبع مناسبی براي كارشناسان، دانشجويان و تمامي افرادي است كه در این زمينه فعاليت مي‌كنند.

اين كتاب نه تنها اصول فني و روش‌هاي تحقيق را به خوبي پوشش مي‌دهد، بلكه به مسائل اخلاقي، رواني و قانوني نيز توجه دقيق دارد.

با توجه به گسترش فناوري‌هاي نوین، فرنزیک ديجيتال به عنوان يك حرفه حياتي در نظام عدالت محور، مطرح است و نيازمند توجه بيشتر به تحقيقات و آموزش‌هاي مرتبط با آن مي‌باشد.

فرنزیک دیجیتال (Digital Forensics) و دیتا ماینینگ (Data Mining) دو حوزهٔ متفاوت در علوم داده و فناوری اطلاعات هستند که اهداف و روشهای متمایزی دارند که در زیر تفاوتهای کلیدی آنها را بررسی می کنیم:

- فرنزیک دیجیتال (Digital Forensics):
هدف آن جمع آوری، تحلیل و حفظ شواهد دیجیتال برای بررسی جرائم سایبری، نقض امنیتی یا فعالیتهای غیرقانونی است.

کاربردهای آن پیگرد قانونی، بازیابی داده های حذف شده، تحلیل حمله های سایبری، اثبات تقلب یا جاسوسی است.

- دیتا ماینینگ (Data Mining):

هدف آن کشف الگوها، روابط و بینشهای ارزشمند از حجم بزرگی از داده ها با استفاده از روشهای آماری و یادگیری ماشین است.

کاربردهای آن پیشبینی رفتار مشتری، تشخیص تقلب در تراکنش ها، بهینه سازی بازاریابی، تحقیقات علمی است.

-    فرنزیک دیجیتال: داده های مرتبط با حوادث امنیتی، مانند لاگها، ایمیلها، تاریخچه مرورگر، فایلهای سیستمی را بررسی می کند.

-    دیتا ماینینگ: داده های ساختاریافته و غیرساختاریافته مثل پایگاه داده فروش، رفتار کاربران در شبکه های اجتماعی را بررسی می کند.

- فرنزیک دیجیتال: برای تهیه و تحلیل گزارشهای حقوقی و شواهدی که قابل استناد حقوقی و قانونی باشند، کاربرد دارد.

مثال: بررسی یک حمله هکری به یک سازمان، شرکت یا اداره، برای یافتن منشأ نفوذ و جمع آوری مدارک برای تدارک واکنشی و تهیه گزارش برای پیگرد های قانونی،

- دیتا ماینینگ: در الگوها، پیش بینی ها و مدلهای تحلیلی برای تصمیم گیری تجاری یا علمی کاربرد دارد.

مثال: تحلیل داده های فروش یک فروشگاه برای شناسایی محصولاتی که معمولاً با هم خریداری می شوند.

برای حفظ درختان و تعادل حیات، به جز موارد بسیار ضروری، ازچاپ روی کاغذ، خودداری فرمایید.

غنی سازی برای کار آفرینی و مدیریت با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات

enriching   Management  &  Entrepreneurship by Information and Communications Technology