*با سلام و درود  به مهمانان عزیز و کاربران گرامی وبلاگ#مهرزاد، ضمن عرض ادب و احترام به شما، این صفحه به منظور اطلاع رسانی و برای نشر آگاهی و غنی سازی می باشد، خواهشمند است، هر گونه پیشنهاد یا انتقاد را به مدیر سایت بفرمایید. 
 

دیوان شمس تبریزی (غزلیات)
1 - 500
--------------------------------------------------------
1
ای رستخیز ناگهان، وی رحمت بی منتها    ای آتشی افروخته، در بیشه ی اندیشه ها
امروز خندان آمدی، مفتاح زندان آمدی    بر مستمندان آمدی، چون بخشش و فضل خدا
خورشید را حاجب تویی، امید را واجب تویی    مطلب تویی طالب تویی، هم منتها، هم مبتدا
در سینه ها برخاسته، اندیشه را آراسته    هم خویش حاجت خواسته، هم خویشتن کرده روا
ای روح بخش بی بَدَل، وی لذتِ علم و عمل    باقی بهانه ست و دغل، کاین علت آمد، وآن دوا
ما زان دغل کژ بین شده، با بی گنه در کین شده    گه مست حورالعین شده، گه مست نان و شوربا
این سُکر بین، هل عقل را، وین ُنقل بین، هل َنقل را    کز بهر نان و بقل را، چندین نشاید ماجرا
تدبیر صد رنگ افکنی، بر روم و بر زنگ افکنی    واندر میان جنگ افکنی، فی اصطناع لا یری
میمال پنهان گوش جان، مینه بهانه بر کسان    جان رب خلصنی زنان، والله که لاغست ای کیا
خامش که بس مستعجلم، رفتم سوی پای علم    کاغذ بنه بشکن قلم، ساقی درآمد، الصلا

2
ای طایران قدس را عشقت فزوده بال ها    در حلقه ی سودای تو، روحانیان را حال ها
در "لا احب الافلین"، پاکی ز صورت ها یقین    در دیده های غیب بین، هر دم ز تو تمثال ها
افلاک از تو سرنگون، خاک از تو چون دریای خون    ماهت نخوانم، ای فزون از ماه ها و سال ها
کوه از غمت بشکافته، وآن غم به دل درتافته    یک قطره خونی یافته، از فضلت این افضال ها
ای سروران را تو سند، بشمار ما را زان عدد    دانی سران را هم بود، اندر تبع دنبال ها
سازی ز خاکی سیدی، بر وی فرشته حاسدی    با نقد تو جان کاسدی، پامال گشته مال ها
آن کو تو باشی بال او، ای رفعت و اجلال او    آن کو چنین شد حال او، بر روی دارد خال ها
گیرم که خارم، خار بَد، خار از پی گـُل میزهد    صرافِ زر هم مینهد، جو بر سر مثقال ها
فکری بُدست افعال ها، خاکی بُدست این مال ها    قالی بُدست این حال ها، حالی بُدست این قال ها
آغاز عالم غلغله، پایان عالم زلزله    عشقی و شکری با گله، آرام با زلزال ها
توقیع شمس آمد شفق، طغرای دولت عشق حق    فال وصال آرد سبق، کان عشق زد این فال ها
از رحمة للعالمین، اقبال درویشان ببین    چون مه منور خرقه ها، چون گل معطر شال ها
عشق امر کل، ما رقعه ای، او قلزم و، ما جرعه ای    او صد دلیل آورده و، ما کرده استدلال ها
از عشق گردون مؤتلف، بی عشق اختر منخسف    از عشق گشته دال الف، بی عشق الف چون دال ها
آب حیات آمد سخن، کاید ز علم من لدُن    جان را از او خالی مکن، تا بردهد اعمال ها
بر اهل معنی شد سخن، اجمال ها، تفصیل ها    بر اهل صورت شد سخن، تفصیل ها، اجمال ها
گر شعرها گفتند پُر، پُر به بود دریا ز دُر    کز ذوق شعر آخر شتر، خوش میکشد ترحال ها

3
ای دل چه اندیشیده ای در عذر آن تقصیرها ؟    زان سوی او چندان وفا، زین سوی تو چندین جفا
زان سوی او چندان کرم، زین سو خلاف و بیش و کم    زان سوی او چندان نعم، زین سوی تو چندین خطا
زین سوی تو چندین حسد، چندین خیال و ظن بد    زان سوی او چندان کشش چندان چشش چندان عطا
چندین چشش از بهر چه تا جان تلخت خوش شود    چندین کشش از بهر چه تا دررسی در اولیا
از بد پشیمان می شوی الله گویان می شوی    آن دم تو را او می کشد تا وارهاند مر تو را
از جرم ترسان می شوی وز چاره پرسان می شوی    آن لحظه ترساننده را با خود نمی بینی چرا
گر چشم تو بربست او چون مهره ای در دست او    گاهی بغلطاند چنین گاهی ببازد در هوا
گاهی نهد در طبع تو سودای سیم و زر و زن    گاهی نهد در جان تو نور خیال مصطفی
این سو کشان سوی خوشان وان سو کشان با ناخوشان    یا بگذرد یا بشکند کشتی در این گرداب ها
چندان دعا کن در نهان چندان بنال اندر شبان    کز گنبد هفت آسمان در گوش تو آید صدا
بانک شعیب و ناله اش وان اشک همچون ژاله اش    چون شد ز حد از آسمان آمد سحرگاهش ندا
گر مجرمی بخشیدمت وز جرم آمرزیدمت    فردوس خواهی دادمت خامش رها کن این دعا
گفتا نه این خواهم نه آن دیدار حق خواهم عیان    گر هفت بحر آتش شود من درروم بهر لقا
گر رانده آن منظرم بستست از او چشم ترم    من در جحیم اولیترم جنت نشاید مر مرا
جنت مرا بی روی او هم دوزخست و هم عدو    من سوختم زین رنگ و بو کو فر انوار بقا
گفتند باری کم گری تا کم نگردد مبصری    که چشم نابینا شود چون بگذرد از حد بکا
گفت ار دو چشمم عاقبت خواهند دیدن آن صفت    هر جزو من چشمی شود کی غم خورم من از عمی
ور عاقبت این چشم من محروم خواهد ماندن    تا کور گردد آن بصر کو نیست لایق دوست را
اندر جهان هر آدمی باشد فدای یار خود    یار یکی انبان خون یار یکی شمس ضیا
چون هر کسی درخورد خود یاری گزید از نیک و بد    ما را دریغ آید که خود فانی کنیم از بهر لا
روزی یکی همراه شد با بایزید اندر رهی    پس بایزیدش گفت چه پیشه گزیدی ای دغا
گفتا که من خربنده ام پس بایزیدش گفت رو    یا رب خرش را مرگ ده تا او شود بنده خدا

4
ای یوسف خوش نام ما خوش می روی بر بام ما    ای درشکسته جام ما ای بردریده دام ما
ای نور ما ای سور ما ای دولت منصور ما    جوشی بنه در شور ما تا می شود انگور ما
ای دلبر و مقصود ما ای قبله و معبود ما    آتش زدی در عود ما نظاره کن در دود ما
ای یار ما عیار ما دام دل خمار ما    پا وامکش از کار ما بستان گرو دستار ما
در گل بمانده پای دل جان می دهم چه جای دل    وز آتش سودای دل ای وای دل ای وای ما

5
آن شکل بین وان شیوه بین وان قد و خد و دست و پا    آن رنگ بین وان هنگ بین وان ماه بدر اندر قبا
از سرو گویم یا چمن از لاله گویم یا سمن    از شمع گویم یا لگن یا رقص گل پیش صبا
ای عشق چون آتشکده در نقش و صورت آمده    بر کاروان دل زده یک دم امان ده یا فتی
در آتش و در سوز من شب می برم تا روز من    ای فرخ پیروز من از روی آن شمس الضحی
بر گرد ماهش می تنم بی لب سلامش می کنم    خود را زمین برمی زنم زان پیش کو گوید صلا
گلزار و باغ عالمی چشم و چراغ عالمی    هم درد و داغ عالمی چون پا نهی اندر جفا
آیم کنم جان را گرو گویی مده زحمت برو    خدمت کنم تا واروم گویی که ای ابله بیا
گشته خیال همنشین با عاشقان آتشین    غایب مبادا صورتت یک دم ز پیش چشم ما
ای دل قرار تو چه شد وان کار و بار تو چه شد    خوابت که می بندد چنین اندر صباح و در مسا
دل گفت حسن روی او وان نرگس جادوی او    وان سنبل ابروی او وان لعل شیرین ماجرا
ای عشق پیش هر کسی نام و لقب داری بسی    من دوش نام دیگرت کردم که درد بی دوا
ای رونق جانم ز تو چون چرخ گردانم ز تو    گندم فرست ای جان که تا خیره نگردد آسیا
دیگر نخواهم زد نفس این بیت را می گوی و بس    بگداخت جانم زین هوس ارفق بنا یا ربنا

6
بگریز ای میر اجل از ننگ ما از ننگ ما    زیرا نمی دانی شدن همرنگ ما همرنگ ما
از حمله های جند او وز زخم های تند او    سالم نماند یک رگت بر چنگ ما بر چنگ ما
اول شرابی درکشی سرمست گردی از خوشی    بیخود شوی آنگه کنی آهنگ ما آهنگ ما
زین باده می خواهی برو اول تنک چون شیشه شو    چون شیشه گشتی برشکن بر سنگ ما بر سنگ ما
هر کان می احمر خورد بابرگ گردد برخورد    از دل فراخی ها برد دلتنگ ما دلتنگ ما
بس جره ها در جو زند بس بربط شش تو زند    بس با شهان پهلو زند سرهنگ ما سرهنگ ما
ماده است مریخ زمن این جا در این خنجر زدن    با مقنعه کی تان شدن در جنگ ما در جنگ ما
گر تیغ خواهی تو ز خور از بدر برسازی سپر    گر قیصری اندرگذر از زنگ ما از زنگ ما
اسحاق شو در نحر ما خاموش شو در بحر ما    تا نشکند کشتی تو در گنگ ما در گنگ ما

7
بنشسته ام من بر درت تا بوک برجوشد وفا    باشد که بگشایی دری گویی که برخیز اندرآ
غرقست جانم بر درت در بوی مشک و عنبرت    ای صد هزاران مرحمت بر روی خوبت دایما
ماییم مست و سرگران فارغ ز کار دیگران    عالم اگر برهم رود عشق تو را بادا بقا
عشق تو کف برهم زند صد عالم دیگر کند    صد قرن نو پیدا شود بیرون ز افلاک و خل
ای عشق خندان همچو گل وی خوش نظر چون عقل کل    خورشید را درکش به جل ای شهسوار هل اتی
امروز ما مهمان تو مست رخ خندان تو    چون نام رویت می برم دل می رود والله ز جا
کو بام غیر بام تو کو نام غیر نام تو    کو جام غیر جام تو ای ساقی شیرین ادا
گر زنده جانی یابمی من دامنش برتابمی    ای کاشکی درخوابمی در خواب بنمودی لقا
ای بر درت خیل و حشم بیرون خرام ای محتشم    زیرا که سرمست و خوشم زان چشم مست دلربا
افغان و خون دیده بین صد پیرهن بدریده بین    خون جگر پیچیده بین بر گردن و روی و قفا
آن کس که بیند روی تو مجنون نگردد کو بگو    سنگ و کلوخی باشد او او را چرا خواهم بلا
رنج و بلایی زین بتر کز تو بود جان بی خبر    ای شاه و سلطان بشر لا تبل نفسا بالعمی
جان ها چو سیلابی روان تا ساحل دریای جان    از آشنایان منقطع با بحر گشته آشنا
سیلی روان اندر وله سیلی دگر گم کرده ره    الحمدلله گوید آن وین آه و لا حول و لا
ای آفتابی آمده بر مفلسان ساقی شده    بر بندگان خود را زده باری کرم باری عطا
گل دیده ناگه مر تو را بدریده جان و جامه را    وان چنگ زار از چنگ تو افکنده سر پیش از حیا
مقبلترین و نیک پی در برج زهره کیست نی    زیرا نهد لب بر لبت تا از تو آموزد نوا
نی ها و خاصه نیشکر بر طمع این بسته کمر    رقصان شده در نیستان یعنی تعز من تشا
بد بی تو چنگ و نی حزین برد آن کنار و بوسه این    دف گفت می زن بر رخم تا روی من یابد بها
این جان پاره پاره را خوش پاره پاره مست کن    تا آن چه دوشش فوت شد آن را کند این دم قضا
حیفست ای شاه مهین هشیار کردن این چنین    والله نگویم بعد از این هشیار شرحت ای خدا
یا باده ده حجت مجو یا خود تو برخیز و برو    یا بنده را با لطف تو شد صوفیانه ماجرا

8
جز وی چه باشد کز اجل اندررباید کل ما    صد جان برافشانم بر او گویم هنییا مرحبا
رقصان سوی گردون شوم زان جا سوی بی چون شوم    صبر و قرارم برده ای ای میزبان زودتر بیا
از مه ستاره می بری تو پاره پاره می بری    گه شیرخواره می بری گه می کشانی دایه را
دارم دلی همچون جهان تا می کشد کوه گران    من که کشم که کی کشم زین کاهدان واخر مرا
گر موی من چون شیر شد از شوق مردن پیر شد    من آردم گندم نیم چون آمدم در آسیا
در آسیا گندم رود کز سنبله زادست او    زاده مهم نی سنبله در آسیا باشم چرا
نی نی فتد در آسیا هم نور مه از روزنی    زان جا به سوی مه رود نی در دکان نانبا
با عقل خود گر جفتمی من گفتنی ها گفتمی    خاموش کن تا نشنود این قصه را باد هوا

9
من از کجا پند از کجا باده بگردان ساقیا    آن جام جان افزای را برریز بر جان ساقیا
بر دست من نه جام جان ای دستگیر عاشقان    دور از لب بیگانگان پیش آر پنهان ساقیا
نانی بده نان خواره را آن طامع بیچاره را    آن عاشق نانباره را کنجی بخسبان ساقیا
ای جان جان جان جان ما نامدیم از بهر نان    برجه گدارویی مکن در بزم سلطان ساقیا
اول بگیر آن جام مه بر کفه آن پیر نه    چون مست گردد پیر ده رو سوی مستان ساقیا
رو سخت کن ای مرتجا مست از کجا شرم از کجا    ور شرم داری یک قدح بر شرم افشان ساقیا
برخیز ای ساقی بیا ای دشمن شرم و حیا    تا بخت ما خندان شود پیش آی خندان ساقیا

10
مهمان شاهم هر شبی بر خوان احسان و وفا    مهمان صاحب دولتم که دولتش پاینده با
بر خوان شیران یک شبی بوزینه ای همراه شد    استیزه رو گر نیستی او از کجا شیر از کجا
بنگر که از شمشیر شه در قهرمان خون می چکد    آخر چه گستاخی است این والله خطا والله خطا
گر طفل شیری پنجه زد بر روی مادر ناگهان    تو دشمن خود نیستی بر وی منه تو پنجه را
آن کو ز شیران شیر خورد او شیر باشد نیست مرد    بسیار نقش آدمی دیدم که بود آن اژدها
نوح ار چه مردم وار بد طوفان مردم خوار بد    گر هست آتش ذره ای آن ذره دارد شعله ها
شمشیرم و خون ریز من هم نرمم و هم تیز من    همچون جهان فانیم ظاهر خوش و باطن بلا

11
ای طوطی عیسی نفس وی بلبل شیرین نوا    هین زهره را کالیوه کن زان نغمه های جان فزا
دعوی خوبی کن بیا تا صد عدو و آشنا    با چهره ای چون زعفران با چشم تر آید گوا
غم جمله را نالان کند تا مرد و زن افغان کند    که داد ده ما را ز غم کو گشت در ظلم اژدها
غم را بدرانی شکم با دورباش زیر و بم    تا غلغل افتد در عدم از عدل تو ای خوش صدا
ساقی تو ما را یاد کن صد خیک را پرباد کن    ارواح را فرهاد کن در عشق آن شیرین لقا
چون تو سرافیل دلی زنده کن آب و گلی    دردم ز راه مقبلی در گوش ما نفخه خدا
ما همچو خرمن ریخته گندم به کاه آمیخته    هین از نسیم باد جان که را ز گندم کن جدا
تا غم به سوی غم رود خرم سوی خرم رود    تا گل به سوی گل رود تا دل برآید بر سما
این دانه های نازنین محبوس مانده در زمین    در گوش یک باران خوش موقوف یک باد صبا
تا کار جان چون زر شود با دلبران هم بر شود    پا بود اکنون سر شود که بود اکنون کهربا
خاموش کن آخر دمی دستور بودی گفتمی    سری که نفکندست کس در گوش اخوان صفا

12
ای نوبهار عاشقان داری خبر از یار ما    ای از تو آبستن چمن و ای از تو خندان باغ ها
ای بادهای خوش نفس عشاق را فریادرس    ای پاکتر از جان و جا آخر کجا بودی کجا
ای فتنه روم و حبش حیران شدم کاین بوی خوش    پیراهن یوسف بود یا خود روان مصطفی
ای جویبار راستی از جوی یار ماستی    بر سینه ها سیناستی بر جان هایی جان فزا
ای قیل و ای قال تو خوش و ای جمله اشکال تو خوش    ماه تو خوش سال تو خوش ای سال و مه چاکر تو را

13
ای باد بی آرام ما با گل بگو پیغام ما    کای گل گریز اندر شکر چون گشتی از گلشن جدا
ای گل ز اصل شکری تو با شکر لایقتری    شکر خوش و گل هم خوش و از هر دو شیرینتر وفا
رخ بر رخ شکر بنه لذت بگیر و بو بده    در دولت شکر بجه از تلخی جور فنا
اکنون که گشتی گلشکر قوت دلی نور نظر    از گل برآ بر دل گذر آن از کجا این از کجا
با خار بودی همنشین چون عقل با جانی قرین    بر آسمان رو از زمین منزل به منزل تا لقا
در سر خلقان می روی در راه پنهان می روی    بستان به بستان می روی آن جا که خیزد نقش ها
ای گل تو مرغ نادری برعکس مرغان می پری    کامد پیامت زان سری پرها بنه بی پر بیا
ای گل تو این ها دیده ای زان بر جهان خندیده ای    زان جامه ها بدریده ای ای کربز لعلین قبا
گل های پار از آسمان نعره زنان در گلستان    کای هر که خواهد نردبان تا جان سپارد در بلا
هین از ترشح زین طبق بگذر تو بی ره چون عرق    از شیشه گلابگر چون روح از آن جام سما
ای مقبل و میمون شما با چهره گلگون شما    بودیم ما همچون شما ما روح گشتیم الصلا
از گلشکر مقصود ما لطف حقست و بود ما    ای بود ما آهن صفت وی لطف حق آهن ربا
آهن خرد آیینه گر بر وی نهد زخم شرر    ما را نمی خواهد مگر خواهم شما را بی شما
هان ای دل مشکین سخن پایان ندارد این سخن    با کس نیارم گفت من آن ها که می گویی مرا
ای شمس تبریزی بگو سر شهان شاه خو    بی حرف و صوت و رنگ و بو بی شمس کی تابد ضیا

14
ای عاشقان ای عاشقان امروز ماییم و شما    افتاده در غرقابه ای تا خود که داند آشنا
گر سیل عالم پر شود هر موج چون اشتر شود    مرغان آبی را چه غم تا غم خورد مرغ هوا
ما رخ ز شکر افروخته با موج و بحر آموخته    زان سان که ماهی را بود دریا و طوفان جان فزا
ای شیخ ما را فوطه ده وی آب ما را غوطه ده    ای موسی عمران بیا بر آب دریا زن عصا
این باد اندر هر سری سودای دیگر می پزد    سودای آن ساقی مرا باقی همه آن شما
دیروز مستان را به ره بربود آن ساقی کله    امروز می در می دهد تا برکند از ما قبا
ای رشک ماه و مشتری با ما و پنهان چون پری    خوش خوش کشانم می بری آخر نگویی تا کجا
هر جا روی تو با منی ای هر دو چشم و روشنی    خواهی سوی مستیم کش خواهی ببر سوی فنا
عالم چو کوه طور دان ما همچو موسی طالبان    هر دم تجلی می رسد برمی شکافد کوه را
یک پاره اخضر می شود یک پاره عبهر می شود    یک پاره گوهر می شود یک پاره لعل و کهربا
ای طالب دیدار او بنگر در این کهسار او    ای که چه باد خورده ای ما مست گشتیم از صدا
ای باغبان ای باغبان در ما چه درپیچیده ای    گر برده ایم انگور تو تو برده ای انبان ما

15
ای نوش کرده نیش را بی خویش کن باخویش را    باخویش کن بی خویش را چیزی بده درویش را
تشریف ده عشاق را پرنور کن آفاق را    بر زهر زن تریاق را چیزی بده درویش را
با روی همچون ماه خود با لطف مسکین خواه خود    ما را تو کن همراه خود چیزی بده درویش را
چون جلوه مه می کنی وز عشق آگه می کنی    با ما چه همره می کنی چیزی بده درویش را
درویش را چه بود نشان جان و زبان درفشان    نی دلق صدپاره کشان چیزی بده درویش را
هم آدم و آن دم تویی هم عیسی و مریم تویی    هم راز و هم محرم تویی چیزی بده درویش را
تلخ از تو شیرین می شود کفر از تو چون دین می شود    خار از تو نسرین می شود چیزی بده درویش را
جان من و جانان من کفر من و ایمان من    سلطان سلطانان من چیزی بده درویش را
ای تن پرست بوالحزن در تن مپیچ و جان مکن    منگر به تن بنگر به من چیزی بده درویش را
امروز ای شمع آن کنم بر نور تو جولان کنم    بر عشق جان افشان کنم چیزی بده درویش را
امروز گویم چون کنم یک باره دل را خون کنم    وین کار را یک سون کنم چیزی بده درویش را
تو عیب ما را کیستی تو مار یا ماهیستی    خود را بگو تو چیستی چیزی بده درویش را
جان را درافکن در عدم زیرا نشاید ای صنم    تو محتشم او محتشم چیزی بده درویش را

16
ای یوسف آخر سوی این یعقوب نابینا بیا    ای عیسی پنهان شده بر طارم مینا بیا
از هجر روزم قیر شد دل چون کمان بد تیر شد    یعقوب مسکین پیر شد ای یوسف برنا بیا
ای موسی عمران که در سینه چه سیناهاستت    گاوی خدایی می کند از سینه سینا بیا
رخ زعفران رنگ آمدم خم داده چون چنگ آمدم    در گور تن تنگ آمدم ای جان باپهنا بیا
چشم محمد با نمت واشوق گفته در غمت    زان طره ای اندرهمت ای سر ارسلنا بیا
خورشید پیشت چون شفق ای برده از شاهان سبق    ای دیده بینا به حق وی سینه دانا بیا
ای جان تو و جان ها چو تن بی جان چه ارزد خود بدن    دل داده ام دیر است من تا جان دهم جانا بیا
تا برده ای دل را گرو شد کشت جانم در درو    اول تو ای دردا برو و آخر تو درمانا بیا
ای تو دوا و چاره ام نور دل صدپاره ام    اندر دل بیچاره ام چون غیر تو شد لا بیا
نشناختم قدر تو من تا چرخ می گوید ز فن    دی بر دلش تیری بزن دی بر سرش خارا بیا
ای قاب قوس مرتبت وان دولت بامکرمت    کس نیست شاها محرمت در قرب او ادنی بیا
ای خسرو مه وش بیا ای خوشتر از صد خوش بیا    ای آب و ای آتش بیا ای در و ای دریا بیا
مخدوم جانم شمس دین از جاهت ای روح الامین    تبریز چون عرش مکین از مسجد اقصی بیا

17
آمد ندا از آسمان جان را که بازآ الصلا    جان گفت ای نادی خوش اهلا و سهلا مرحبا
سمعا و طاعه ای ندا هر دم دو صد جانت فدا    یک بار دیگر بانگ زن تا برپرم بر هل اتی
ای نادره مهمان ما بردی قرار از جان ما    آخر کجا می خوانیم گفتا برون از جان و جا
از پای این زندانیان بیرون کنم بند گران    بر چرخ بنهم نردبان تا جان برآید بر علا
تو جان جان افزاستی آخر ز شهر ماستی    دل بر غریبی می نهی این کی بود شرط وفا
آوارگی نوشت شده خانه فراموشت شده    آن گنده پیر کابلی صد سحر کردت از دغا
این قافله بر قافله پویان سوی آن مرحله    چون برنمی گردد سرت چون دل نمی جوشد تو را
بانگ شتربان و جرس می نشنود از پیش و پس    ای بس رفیق و همنفس آن جا نشسته گوش ما
خلقی نشسته گوش ما مست و خوش و بی هوش ما    نعره زنان در گوش ما که سوی شاه آ ای گدا

18
ای یوسف خوش نام ما خوش می روی بر بام ما    انا فتحنا الصلا بازآ ز بام از در درآ
ای بحر پرمرجان من والله سبک شد جان من    این جان سرگردان من از گردش این آسیا
ای ساربان با قافله مگذر مرو زین مرحله    اشتر بخوابان هین هله نه از بهر من بهر خدا
نی نی برو مجنون برو خوش در میان خون برو    از چون مگو بی چون برو زیرا که جان را نیست جا
گر قالبت در خاک شد جان تو بر افلاک شد    گر خرقه تو چاک شد جان تو را نبود فنا
از سر دل بیرون نه ای بنمای رو کایینه ای    چون عشق را سرفتنه ای پیش تو آید فتنه ها
گویی مرا چون می روی گستاخ و افزون می روی    بنگر که در خون می روی آخر نگویی تا کجا
گفتم کز آتش های دل بر روی مفرش های دل    می غلط در سودای دل تا بحر یفعل ما یشا
هر دم رسولی می رسد جان را گریبان می کشد    بر دل خیالی می دود یعنی به اصل خود بیا
دل از جهان رنگ و بو گشته گریزان سو به سو    نعره زنان کان اصل کو جامه دران اندر وفا

19
امروز دیدم یار را آن رونق هر کار را                          می شد روان بر آسمان همچون روان مصطفی
خورشید از رویش خجل گردون مشبک همچو دل                                از تابش او آب و گل افزون ز آتش در ضیا
گفتم که بنما نردبان تا بر روم بر آسمان    گفتا سر تو نردبان سر را درآور زیر پا
چون پای خود بر سر نهی پا بر سر اختر نهی    چون تو هوا را بشکنی پا بر هوا نه هین بیا
بر آسمان و بر هوا صد رد پدید آید تو را    بر آسمان پران شوی هر صبحدم همچون دعا

20
چندانک خواهی جنگ کن یا گرم کن تهدید را    می دان که دود گولخن هرگز نیاید بر سما
ور خود برآید بر سما کی تیره گردد آسمان    کز دود آورد آسمان چندان لطیفی و ضیا
خود را مرنجان ای پدر سر را مکوب اندر حجر    با نقش گرمابه مکن این جمله چالیش و غزا
گر تو کنی بر مه تفو بر روی تو بازآید آن    ور دامن او را کشی هم بر تو تنگ آید قبا
پیش از تو خامان دگر در جوش این دیگ جهان    بس برطپیدند و نشد درمان نبود الا رضا
بگرفت دم مار را یک خارپشت اندر دهن    سر درکشید و گرد شد مانند گویی آن دغا
آن مار ابله خویش را بر خار می زد دم به دم    سوراخ سوراخ آمد او از خود زدن بر خارها
بی صبر بود و بی حیل خود را بکشت او از عجل    گر صبر کردی یک زمان رستی از او آن بدلقا
بر خارپشت هر بلا خود را مزن تو هم هلا    ساکن نشین وین ورد خوان جاء القضا ضاق الفضا
فرمود رب العالمین با صابرانم همنشین    ای همنشین صابران افرغ علینا صبرنا
رفتم به وادی دگر باقی تو فرما ای پدر    مر صابران را می رسان هر دم سلامی نو ز ما

21
جرمی ندارم بیش از این کز دل هوا دارم تو را    از زعفران روی من رو می بگردانی چرا
یا این دل خون خواره را لطف و مراعاتی بکن    یا قوت صبرش بده در یفعل الله ما یشا
این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعم    بی شمع روی تو نتان دیدن مر این دو راه را
هر گه بگردانی تو رو آبی ندارد هیچ جو    کی ذره ها پیدا شود بی شعشعه شمس الضحی
بی باده تو کی فتد در مغز نغزان مستی یی    بی عصمت تو کی رود شیطان بلا حول و لا
نی قرص سازد قرصی یی مطبوخ هم مطبوخیی    تا درنیندازی کفی ز اهلیله خود در دوا
امرت نغرد کی رود خورشید در برج اسد    بی تو کجا جنبد رگی در دست و پای پارسا
در مرگ هشیاری نهی در خواب بیداری نهی    در سنگ سقایی نهی در برق میرنده وفا
سیل سیاه شب برد هر جا که عقلست و خرد    زان سیلشان کی واخرد جز مشتری هل اتی
ای جان جان جزو و کل وی حله بخش باغ و گل    وی کوفته هر سو دهل کای جان حیران الصلا
هر کس فریباند مرا تا عشر بستاند مرا    آن کم دهد فهم بیا گوید که پیش من بیا
زان سو که فهمت می رسد باید که فهم آن سو رود    آن کت دهد طال بقا او را سزد طال بقا
هم او که دلتنگت کند سرسبز و گلرنگت کند    هم اوت آرد در دعا هم او دهد مزد دعا
هم ری و بی و نون را کردست مقرون با الف    در باد دم اندر دهن تا خوش بگویی ربنا
لبیک لبیک ای کرم سودای تست اندر سرم    ز آب تو چرخی می زنم مانند چرخ آسیا
هرگز نداند آسیا مقصود گردش های خود    کاستون قوت ماست او یا کسب و کار نانبا
آبیش گردان می کند او نیز چرخی می زند    حق آب را بسته کند او هم نمی جنبد ز جا
خامش که این گفتار ما می پرد از اسرار ما    تا گوید او که گفت او هرگز بننماید قفا

22
چندان بنالم ناله ها چندان برآرم رنگ ها    تا برکنم از آینه هر منکری من زنگ ها
بر مرکب عشق تو دل می راند و این مرکبش    در هر قدم می بگذرد زان سوی جان فرسنگ ها
بنما تو لعل روشنت بر کوری هر ظلمتی    تا بر سر سنگین دلان از عرش بارد سنگ ها
با این چنین تابانیت دانی چرا منکر شدند    کاین دولت و اقبال را باشد از ایشان ننگ ها
گر نی که کورندی چنین آخر بدیدندی چنان    آن سو هزاران جان ز مه چون اختران آونگ ها
چون از نشاط نور تو کوران همی بینا شوند    تا از خوشی راه تو رهوار گردد لنگ ها
اما چو اندر راه تو ناگاه بیخود می شود    هر عقل زیرا رسته شد در سبزه زارت بنگ ها
زین رو همی بینم کسان نالان چو نی وز دل تهی    زین رو دو صد سرو روان خم شد ز غم چون چنگ ها
زین رو هزاران کاروان بشکسته شد از ره روان    زین ره بسی کشتی پر بشکسته شد بر گنگ ها
اشکستگان را جان ها بستست بر اومید تو    تا دانش بی حد تو پیدا کند فرهنگ ها
تا قهر را برهم زند آن لطف اندر لطف تو    تا صلح گیرد هر طرف تا محو گردد جنگ ها
تا جستنی نوعی دگر ره رفتنی طرزی دگر    پیدا شود در هر جگر در سلسله آهنگ ها
وز دعوت جذب خوشی آن شمس تبریزی شود    هر ذره انگیزنده ای هر موی چون سرهنگ ها

23
چون خون نخسپد خسروا چشمم کجا خسپد مها    کز چشم من دریای خون جوشان شد از جور و جفا
گر لب فروبندم کنون جانم به جوش آید درون    ور بر سرش آبی زنم بر سر زند او جوش را
معذور دارم خلق را گر منکرند از عشق ما    اه لیک خود معذور را کی باشد اقبال و سنا
از جوش خون نطقی به فم آن نطق آمد در قلم    شد حرف ها چون مور هم سوی سلیمان لابه را
کای شه سلیمان لطف وی لطف را از تو شرف    در تو را جان ها صدف باغ تو را جان ها گیا
ما مور بیچاره شده وز خرمن آواره شده    در سیر سیاره شده هم تو برس فریاد ما
ما بنده خاک کفت چون چاکران اندر صفت    ما دیدبان آن صفت با این همه عیب عما
تو یاد کن الطاف خود در سابق الله الصمد    در حق هر بدکار بد هم مجرم هر دو سرا
تو صدقه کن ای محتشم بر دل که دیدت ای صنم    در غیر تو چون بنگرم اندر زمین یا در سما
آن آب حیوان صفا هم در گلو گیرد ورا    کو خورده باشد باده ها زان خسرو میمون لقا
ای آفتاب اندر نظر تاریک و دلگیر و شرر    آن را که دید او آن قمر در خوبی و حسن و بها
ای جان شیرین تلخ وش بر عاشقان هجر کش    در فرقت آن شاه خوش بی کبر با صد کبریا
ای جان سخن کوتاه کن یا این سخن در راه کن    در راه شاهنشاه کن در سوی تبریز صفا
ای تن چو سگ کاهل مشو افتاده عوعو بس معو    تو بازگرد از خویش و رو سوی شهنشاه بقا
ای صد بقا خاک کفش آن صد شهنشه در صفش    گشته رهی صد آصفش واله سلیمان در ولا
وانگه سلیمان زان ولا لرزان ز مکر ابتلا    از ترس کو را آن علا کمتر شود از رشک ها
ناگه قضا را شیطنت از جام عز و سلطنت    بربوده از وی مکرمت کرده به ملکش اقتضا
چون یک دمی آن شاه فرد تدبیر ملک خویش کرد    دیو و پری را پای مرد ترتیب کرد آن پادشا
تا باز از آن عاقل شده دید از هوا غافل شده    زان باغ ها آفل شده بی بر شده هم بی نوا
زد تیغ قهر و قاهری بر گردن دیو و پری    کو را ز عشق آن سری مشغول کردند از قضا
زود اندرآمد لطف شه مخدوم شمس الدین چو مه    در منع او گفتا که نه عالم مسوز ای مجتبا
از شه چو دید او مژده ای آورد در حین سجده ای    تبریز را از وعده ای کارزد به این هر دو سرا

24
چون نالد این مسکین که تا رحم آید آن دلدار را    خون بارد این چشمان که تا بینم من آن گلزار را
خورشید چون افروزدم تا هجر کمتر سوزدم    دل حیلتی آموزدم کز سر بگیرم کار را
ای عقل کل ذوفنون تعلیم فرما یک فسون    کز وی بخیزد در درون رحمی نگارین یار را
چون نور آن شمع چگل می درنیابد جان و دل    کی داند آخر آب و گل دلخواه آن عیار را
جبریل با لطف و رشد عجل سمین را چون چشد    این دام و دانه کی کشد عنقای خوش منقار را
عنقا که یابد دام کس در پیش آن عنقامگس    ای عنکبوت عقل بس تا کی تنی این تار را
کو آن مسیح خوش دمی بی واسطه مریم یمی    کز وی دل ترسا همی پاره کند زنار را
دجال غم چون آتشی گسترد ز آتش مفرشی    کو عیسی خنجرکشی دجال بدکردار را
تن را سلامت ها ز تو جان را قیامت ها ز تو    عیسی علامت ها ز تو وصل قیامت وار را
ساغر ز غم در سر فتد چون سنگ در ساغر فتد    آتش به خار اندرفتد چون گل نباشد خار را
ماندم ز عذرا وامقی چون من نبودم لایقی    لیکن خمار عاشقی در سر دل خمار را
شطرنج دولت شاه را صد جان به خرجش راه را    صد که حمایل کاه را صد درد دردی خوار را
بینم به شه واصل شده می از خودی فاصل شده    وز شاه جان حاصل شده جان ها در او دیوار را
باشد که آن شاه حرون زان لطف از حدها برون    منسوخ گرداند کنون آن رسم استغفار را
جانی که رو این سو کند با بایزید او خو کند    یا در سنایی رو کند یا بو دهد عطار را
مخدوم جان کز جام او سرمست شد ایام او    گاهی که گویی نام او لازم شمر تکرار را
عالی خداوند شمس دین تبریز از او جان زمین    پرنور چون عرش مکین کو رشک شد انوار را
ای صد هزاران آفرین بر ساعت فرخترین    کان ناطق روح الامین بگشاید آن اسرار را
در پاکی بی مهر و کین در بزم عشق او نشین    در پرده منکر ببین آن پرده صدمسمار را

25
من دی نگفتم مر تو را کای بی نظیر خوش لقا    ای قد مه از رشک تو چون آسمان گشته دوتا
امروز صد چندان شدی حاجب بدی سلطان شدی    هم یوسف کنعان شدی هم فر نور مصطفی
امشب ستایمت ای پری فردا ز گفتن بگذری    فردا زمین و آسمان در شرح تو باشد فنا
امشب غنیمت دارمت باشم غلام و چاکرت    فردا ملک بی هش شود هم عرش بشکافد قبا
ناگه برآید صرصری نی بام ماند نه دری    زین پشگان پر کی زند چونک ندارد پیل پا
باز از میان صرصرش درتابد آن حسن و فرش    هر ذره ای خندان شود در فر آن شمس الضحی
تعلیم گیرد ذره ها زان آفتاب خوش لقا    صد ذرگی دلربا کان ها نبودش ز ابتدا

26
هر لحظه وحی آسمان آید به سر جان ها    کاخر چو دردی بر زمین تا چند می باشی برآ
هر کز گران جانان بود چون درد در پایان بود    آنگه رود بالای خم کان درد او یابد صفا
گل را مجنبان هر دمی تا آب تو صافی شود    تا درد تو روشن شود تا درد تو گردد دوا
جانیست چون شعله ولی دودش ز نورش بیشتر    چون دود از حد بگذرد در خانه ننماید ضیا
گر دود را کمتر کنی از نور شعله برخوری    از نور تو روشن شود هم این سرا هم آن سرا
در آب تیره بنگری نی ماه بینی نی فلک    خورشید و مه پنهان شود چون تیرگی گیرد هوا
باد شمالی می وزد کز وی هوا صافی شود    وز بهر این صیقل سحر در می دمد باد صبا
باد نفس مر سینه را ز اندوه صیقل می زند    گر یک نفس گیرد نفس مر نفس را آید فنا
جان غریب اندر جهان مشتاق شهر لامکان    نفس بهیمی در چرا چندین چرا باشد چرا
ای جان پاک خوش گهر تا چند باشی در سفر    تو باز شاهی بازپر سوی صفیر پادشا

27
آن خواجه را در کوی ما در گل فرورفتست پا    با تو بگویم حال او برخوان اذا جاء القضا
جباروار و زفت او دامن کشان می رفت او    تسخرکنان بر عاشقان بازیچه دیده عشق را
بس مرغ پران بر هوا از دام ها فرد و جدا    می آید از قبضه قضا بر پر او تیر بلا
ای خواجه سرمستک شدی بر عاشقان خنبک زدی    مست خداوندی خود کشتی گرفتی با خدا
بر آسمان ها برده سر وز سرنبشت او بی خبر    همیان او پرسیم و زر گوشش پر از طال بقا
از بوسه ها بر دست او وز سجده ها بر پای او    وز لورکند شاعران وز دمدمه هر ژاژخا
باشد کرم را آفتی کان کبر آرد در فتی    از وهم بیمارش کند در چاپلوسی هر گدا
بدهد درم ها در کرم او نافریدست آن درم    از مال و ملک دیگری مردی کجا باشد سخا
فرعون و شدادی شده خیکی پر از بادی شده    موری بده ماری شده وان مار گشته اژدها
عشق از سر قدوسیی همچون عصای موسیی    کو اژدها را می خورد چون افکند موسی عصا
بر خواجه روی زمین بگشاد از گردون کمین    تیری زدش کز زخم او همچون کمانی شد دوتا
در رو فتاد او آن زمان از ضربت زخم گران    خرخرکنان چون صرعیان در غرغره مرگ و فنا
رسوا شده عریان شده دشمن بر او گریان شده    خویشان او نوحه کنان بر وی چو اصحاب عزا
فرعون و نمرودی بده انی انا الله می زده    اشکسته گردن آمده در یارب و در ربنا
او زعفرانی کرده رو زخمی نه بر اندام او    جز غمزه غمازه ای شکرلبی شیرین لقا
تیرش عجبتر یا کمان چشمش تهیتر یا دهان    او بی وفاتر یا جهان او محتجبتر یا هما
اکنون بگویم سر جان در امتحان عاشقان    از قفل و زنجیر نهان هین گوش ها را برگشا
کی برگشایی گوش را کو گوش مر مدهوش را    مخلص نباشد هوش را جز یفعل الله ما یشا
این خواجه باخرخشه شد پرشکسته چون پشه    نالان ز عشق عایشه کابیض عینی من بکا
انا هلکنا بعدکم یا ویلنا من بعدکم    مقت الحیوه فقدکم عودوا الینا بالرضا
العقل فیکم مرتهن هل من صدا یشفی الحزن    و القلب منکم ممتحن فی وسط نیران النوی
ای خواجه با دست و پا پایت شکستست از قضا    دل ها شکستی تو بسی بر پای تو آمد جزا
این از عنایت ها شمر کز کوی عشق آمد ضرر    عشق مجازی را گذر بر عشق حقست انتها
غازی به دست پور خود شمشیر چوبین می دهد    تا او در آن استا شود شمشیر گیرد در غزا
عشقی که بر انسان بود شمشیر چوبین آن بود    آن عشق با رحمان شود چون آخر آید ابتلا
عشق زلیخا ابتدا بر یوسف آمد سال ها    شد آخر آن عشق خدا می کرد بر یوسف قفا
بگریخت او یوسف پیش زد دست در پیراهنش    بدریده شد از جذب او برعکس حال ابتدا
گفتش قصاص پیرهن بردم ز تو امروز من    گفتا بسی زین ها کند تقلیب عشق کبریا
مطلوب را طالب کند مغلوب را غالب کند    ای بس دعاگو را که حق کرد از کرم قبله دعا
باریک شد این جا سخن دم می نگنجد در دهن    من مغلطه خواهم زدن این جا روا باشد دغا
او می زند من کیستم من صورتم خاکیستم    رمال بر خاکی زند نقش صوابی یا خطا
این را رها کن خواجه را بنگر که می گوید مرا    عشق آتش اندر ریش زد ما را رها کردی چرا
ای خواجه صاحب قدم گر رفتم اینک آمدم    تا من در این آخرزمان حال تو گویم برملا
آخر چه گوید غره ای جز ز آفتابی ذره ای    از بحر قلزم قطره ای زین بی نهایت ماجرا
چون قطره ای بنمایدت باقیش معلوم آیدت    ز انبار کف گندمی عرضه کنند اندر شرا
کفی چو دیدی باقیش نادیده خود می دانیش    دانیش و دانی چون شود چون بازگردد ز آسیا
هستی تو انبار کهن دستی در این انبار کن    بنگر چگونه گندمی وانگه به طاحون بر هلا
هست آن جهان چون آسیا هست آن جهان چون خرمنی    آن جا همین خواهی بدن گر گندمی گر لوبیا
رو ترک این گو ای مصر آن خواجه را بین منتظر    کو نیم کاره می کند تعجیل می گوید صلا
ای خواجه تو چونی بگو خسته در این پرفتنه کو    در خاک و خون افتاده ای بیچاره وار و مبتلا
گفت الغیاث ای مسلمین دل ها نگهدارید هین    شد ریخته خود خون من تا این نباشد بر شما
من عاشقان را در تبش بسیار کردم سرزنش    با سینه پرغل و غش بسیار گفتم ناسزا
ویل لکل همزه بهر زبان بد بود    هماز را لماز را جز چاشنی نبود دوا
کی آن دهان مردم است سوراخ مار و کژدم است    کهگل در آن سوراخ زن کزدم منه بر اقربا
در عشق ترک کام کن ترک حبوب و دام کن    مر سنگ را زر نام کن شکر لقب نه بر جفا

28
ای شاه جسم و جان ما خندان کن دندان ما    سرمه کش چشمان ما ای چشم جان را توتیا
ای مه ز اجلالت خجل عشقت ز خون ما بحل    چون دیدمت می گفت دل جاء القضا جاء القضا
ما گوی سرگردان تو اندر خم چوگان تو    گه خوانیش سوی طرب گه رانیش سوی بلا
گه جانب خوابش کشی گه سوی اسبابش کشی    گه جانب شهر بقا گه جانب دشت فنا
گه شکر آن مولی کند گه آه واویلی کند    گه خدمت لیلی کند گه مست و مجنون خدا
جان را تو پیدا کرده ای مجنون و شیدا کرده ای    گه عاشق کنج خلا گه عاشق رو و ریا
گه قصد تاج زر کند گه خاک ها بر سر کند    گه خویش را قیصر کند گه دلق پوشد چون گدا
طرفه درخت آمد کز او گه سیب روید گه کدو    گه زهر روید گه شکر گه درد روید گه دوا
جویی عجایب کاندرون گه آب رانی گاه خون    گه باده های لعل گون گه شیر و گه شهد شفا
گه علم بر دل برتند گه دانش از دل برکند    گه فضل ها حاصل کند گه جمله را روبد بلا
روزی محمدبک شود روزی پلنگ و سگ شود    گه دشمن بدرگ شود گه والدین و اقربا
گه خار گردد گاه گل گه سرکه گردد گاه مل    گاهی دهلزن گه دهل تا می خورد زخم عصا
گه عاشق این پنج و شش گه طالب جان های خوش    این سوش کش آن سوش کش چون اشتری گم کرده جا
گاهی چو چه کن پست رو مانند قارون سوی گو    گه چون مسیح و کشت نو بالاروان سوی علا
تا فضل تو راهش دهد وز شید و تلوین وارهد    شیاد ما شیدا شود یک رنگ چون شمس الضحی
چون ماهیان بحرش سکن بحرش بود باغ و وطن    بحرش بود گور و کفن جز بحر را داند وبا
زین رنگ ها مفرد شود در خنب عیسی دررود    در صبغه الله رو نهد تا یفعل الله ما یشا
رست از وقاحت وز حیا وز دور وز نقلان جا    رست از برو رست از بیا چون سنگ زیر آسیا
انا فتحنا بابکم لا تهجروا اصحابکم    نلحق بکم اعقابکم هذا مکافات الولا
انا شددنا جنبکم انا غفرنا ذنبکم    مما شکرتم ربکم و الشکر جرار الرضا
مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن    باب البیان مغلق قل صمتنا اولی بنا

29
ای از ورای پرده ها تاب تو تابستان ما    ما را چو تابستان ببر دل گرم تا بستان ما
ای چشم جان را توتیا آخر کجا رفتی بیا    تا آب رحمت برزند از صحن آتشدان ما
تا سبزه گردد شوره ها تا روضه گردد گورها    انگور گردد غوره ها تا پخته گردد نان ما
ای آفتاب جان و دل ای آفتاب از تو خجل    آخر ببین کاین آب و گل چون بست گرد جان ما
شد خارها گلزارها از عشق رویت بارها    تا صد هزار اقرارها افکند در ایمان ما
ای صورت عشق ابد خوش رو نمودی در جسد    تا ره بری سوی احد جان را از این زندان ما
در دود غم بگشا طرب روزی نما از عین شب    روزی غریب و بوالعجب ای صبح نورافشان ما
گوهر کنی خرمهره را زهره بدری زهره را    سلطان کنی بی بهره را شاباش ای سلطان ما
کو دیده ها درخورد تو تا دررسد در گرد تو    کو گوش هوش آورد تو تا بشنود برهان ما
چون دل شود احسان شمر در شکر آن شاخ شکر    نعره برآرد چاشنی از بیخ هر دندان ما
آمد ز جان بانگ دهل تا جزوها آید به کل    ریحان به ریحان گل به گل از حبس خارستان ما

30
ای فصل باباران ما برریز بر یاران ما    چون اشک غمخواران ما در هجر دلداران ما
ای چشم ابر این اشک ها می ریز همچون مشک ها    زیرا که داری رشک ها بر ماه رخساران ما
این ابر را گریان نگر وان باغ را خندان نگر    کز لابه و گریه پدر رستند بیماران ما
ابر گران چون داد حق از بهر لب خشکان ما    رطل گران هم حق دهد بهر سبکساران ما
بر خاک و دشت بی نوا گوهرفشان کرد آسمان    زین بی نوایی می کشند از عشق طراران ما
این ابر چون یعقوب من وان گل چو یوسف در چمن    بشکفته روی یوسفان از اشک افشاران ما
یک قطره اش گوهر شود یک قطره اش عبهر شود    وز مال و نعمت پر شود کف های کف خاران ما
باغ و گلستان ملی اشکوفه می کردند دی    زیرا که بر ریق از پگه خوردند خماران ما
بربند لب همچون صدف مستی میا در پیش صف    تا بازآیند این طرف از غیب هشیاران ما

31
بادا مبارک در جهان سور و عروسی های ما    سور و عروسی را خدا ببرید بر بالای ما
زهره قرین شد با قمر طوطی قرین شد با شکر    هر شب عروسیی دگر از شاه خوش سیمای ما
ان القلوب فرجت ان النفوس زوجت    ان الهموم اخرجت در دولت مولای ما
بسم الله امشب بر نوی سوی عروسی می روی    داماد خوبان می شوی ای خوب شهرآرای ما
خوش می روی در کوی ما خوش می خرامی سوی ما    خوش می جهی در جوی ما ای جوی و ای جویای ما
خوش می روی بر رای ما خوش می گشایی پای ما    خوش می بری کف های ما ای یوسف زیبای ما
از تو جفا کردن روا وز ما وفا جستن خطا    پای تصرف را بنه بر جان خون پالای ما
ای جان جان جان را بکش تا حضرت جانان ما    وین استخوان را هم بکش هدیه بر عنقای ما
رقصی کنید ای عارفان چرخی زنید ای منصفان    در دولت شاه جهان آن شاه جان افزای ما
در گردن افکنده دهل در گردک نسرین و گل    کامشب بود دف و دهل نیکوترین کالای ما
خاموش کامشب زهره شد ساقی به پیمانه و به مد    بگرفته ساغر می کشد حمرای ما حمرای ما
والله که این دم صوفیان بستند از شادی میان    در غیب پیش غیبدان از شوق استسقای ما
قومی چو دریا کف زنان چون موج ها سجده کنان    قومی مبارز چون سنان خون خوار چون اجزای ما
خاموش کامشب مطبخی شاهست از فرخ رخی    این نادره که می پزد حلوای ما حلوای ما

32
دیدم سحر آن شاه را بر شاهراه هل اتی    در خواب غفلت بی خبر زو بوالعلی و بوالعلا
زان می که در سر داشتم من ساغری برداشتم    در پیش او می داشتم گفتم که ای شاه الصلا
گفتا چیست این ای فلان گفتم که خون عاشقان    جوشیده و صافی چو جان بر آتش عشق و ولا
گفتا چو تو نوشیده ای در دیگ جان جوشیده ای    از جان و دل نوشش کنم ای باغ اسرار خدا
آن دلبر سرمست من بستد قدح از دست من    اندرکشیدش همچو جان کان بود جان را جان فزا
از جان گذشته صد درج هم در طرب هم در فرج    می کرد اشارت آسمان کای چشم بد دور از شما

33
می ده گزافه ساقیا تا کم شود خوف و رجا    گردن بزن اندیشه را ما از کجا او از کجا
پیش آر نوشانوش را از بیخ برکن هوش را    آن عیش بی روپوش را از بند هستی برگشا
در مجلس ما سرخوش آ برقع ز چهره برگشا    زان سان که اول آمدی ای یفعل الله ما یشا
دیوانگان جسته بین از بند هستی رسته بین    در بی دلی دل بسته بین کاین دل بود دام بلا
زودتر بیا هین دیر شد دل زین ولایت سیر شد    مستش کن و بازش رهان زین گفتن زوتر بیا
بگشا ز دستم این رسن بربند پای بوالحسن    پر ده قدح را تا که من سر را بنشناسم ز پا
بی ذوق آن جانی که او در ماجرا و گفت و گو    هر لحظه گرمی می کند با بوالعلی و بوالعلا
نانم مده آبم مده آسایش و خوابم مده    ای تشنگی عشق تو صد همچو ما را خونبها
امروز مهمان توام مست و پریشان توام    پر شد همه شهر این خبر کامروز عیش است الصلا
هر کو بجز حق مشتری جوید نباشد جز خری    در سبزه این گولخن همچون خران جوید چرا
می دان که سبزه گولخن گنده کند ریش و دهن    زیرا ز خضرای دمن فرمود دوری مصطفی
دورم ز خضرای دمن دورم ز حورای چمن    دورم ز کبر و ما و من مست شراب کبریا
از دل خیال دلبری برکرد ناگاهان سری    ماننده ماه از افق ماننده گل از گیا
جمله خیالات جهان پیش خیال او دوان    مانند آهن پاره ها در جذبه آهن ربا
بد لعل ها پیشش حجر شیران به پیشش گورخر    شمشیرها پیشش سپر خورشید پیشش ذره ها
عالم چو کوه طور شد هر ذره اش پرنور شد    مانند موسی روح هم افتاد بی هوش از لقا
هر هستییی در وصل خود در وصل اصل اصل خود    خنبک زنان بر نیستی دستک زنان اندر نما
سرسبز و خوش هر تره ای نعره زنان هر ذره ای    کالصبر مفتاح الفرج و الشکر مفتاح الرضا
گل کرد بلبل را ندا کای صد چو من پیشت فدا    حارس بدی سلطان شدی تا کی زنی طال بقا
ذرات محتاجان شده اندر دعا نالان شده    برقی بر ایشان برزده مانده ز حیرت از دعا
السلم منهاج الطلب الحلم معراج الطرب    و النار صراف الذهب و النور صراف الولا
العشق مصباح العشا و الهجر طباخ الحشا    و الوصل تریاق الغشا یا من علی قلبی مشا
الشمس من افراسنا و البدر من حراسنا    و العشق من جلاسنا من یدر ما فی راسنا
یا سایلی عن حبه اکرم به انعم به    کل المنی فی جنبه عند التجلی کالهبا
یا سایلی عن قصتی العشق قسمی حصتی    و السکر افنی غصتی یا حبذا لی حبذا
الفتح من تفاحکم و الحشر من اصباحکم    القلب من ارواحکم فی الدور تمثال الرحا
اریاحکم تجلی البصر یعقوبکم یلقی النظر    یا یوسفینا فی البشر جودوا بما الله اشتری
الشمس خرت و القمر نسکا مع الاحدی عشر    قدامکم فی یقظه قدام یوسف فی الکری
اصل العطایا دخلنا ذخر البرایا نخلنا    یا من لحب او نوی یشکوا مخالیب النوی

34
ای عاشقان ای عاشقان آمد گه وصل و لقا    از آسمان آمد ندا کای ماه رویان الصلا
ای سرخوشان ای سرخوشان آمد طرب دامن کشان    بگرفته ما زنجیر او بگرفته او دامان ما
آمد شراب آتشین ای دیو غم کنجی نشین    ای جان مرگ اندیش رو ای ساقی باقی درآ
ای هفت گردون مست تو ما مهره ای در دست تو    ای هست ما از هست تو در صد هزاران مرحبا
ای مطرب شیرین نفس هر لحظه می جنبان جرس    ای عیش زین نه بر فرس بر جان ما زن ای صبا
ای بانگ نای خوش سمر در بانگ تو طعم شکر    آید مرا شام و سحر از بانگ تو بوی وفا
بار دگر آغاز کن آن پرده ها را ساز کن    بر جمله خوبان ناز کن ای آفتاب خوش لقا
خاموش کن پرده مدر سغراق خاموشان بخور    ستار شو ستار شو خو گیر از حلم خدا

35
ای یار ما دلدار ما ای عالم اسرار ما    ای یوسف دیدار ما ای رونق بازار ما
نک بر دم امسال ما خوش عاشق آمد پار ما    ما مفلسانیم و تویی صد گنج و صد دینار ما
ما کاهلانیم و تویی صد حج و صد پیکار ما    ما خفتگانیم و تویی صد دولت بیدار ما
ما خستگانیم و تویی صد مرهم بیمار ما    ما بس خرابیم و تویی هم از کرم معمار ما
من دوش گفتم عشق را ای خسرو عیار ما    سر درمکش منکر مشو تو برده ای دستار ما
واپس جوابم داد او نی از توست این کار ما    چون هرچ گویی وادهد همچون صدا کهسار ما
من گفتمش خود ما کهیم و این صدا گفتار ما    زیرا که که را اختیاری نبود ای مختار ما

36
خواجه بیا خواجه بیا خواجه دگربار بیا    دفع مده دفع مده ای مه عیار بیا
عاشق مهجور نگر عالم پرشور نگر    تشنه مخمور نگر ای شه خمار بیا
پای تویی دست تویی هستی هر هست تویی    بلبل سرمست تویی جانب گلزار بیا
گوش تویی دیده تویی وز همه بگزیده تویی    یوسف دزدیده تویی بر سر بازار بیا
از نظر گشته نهان ای همه را جان و جهان    بار دگر رقص کنان بی دل و دستار بیا
روشنی روز تویی شادی غم سوز تویی    ماه شب افروز تویی ابر شکربار بیا
ای علم عالم نو پیش تو هر عقل گرو    گاه میا گاه مرو خیز به یک بار بیا
ای دل آغشته به خون چند بود شور و جنون    پخته شد انگور کنون غوره میفشار بیا
ای شب آشفته برو وی غم ناگفته برو    ای خرد خفته برو دولت بیدار بیا
ای دل آواره بیا وی جگر پاره بیا    ور ره در بسته بود از ره دیوار بیا
ای نفس نوح بیا وی هوس روح بیا    مرهم مجروح بیا صحت بیمار بیا
ای مه افروخته رو آب روان در دل جو    شادی عشاق بجو کوری اغیار بیا
بس بود ای ناطق جان چند از این گفت زبان    چند زنی طبل بیان بی دم و گفتار بیا

37
یار مرا غار مرا عشق جگرخوار مرا    یار تویی غار تویی خواجه نگهدار مرا
نوح تویی روح تویی فاتح و مفتوح تویی    سینه مشروح تویی بر در اسرار مرا
نور تویی سور تویی دولت منصور تویی    مرغ که طور تویی خسته به منقار مرا
قطره تویی بحر تویی لطف تویی قهر تویی    قند تویی زهر تویی بیش میازار مرا
حجره خورشید تویی خانه ناهید تویی    روضه اومید تویی راه ده ای یار مرا
روز تویی روزه تویی حاصل دریوزه تویی    آب تویی کوزه تویی آب ده این بار مرا
دانه تویی دام تویی باده تویی جام تویی    پخته تویی خام تویی خام بمگذار مرا
این تن اگر کم تندی راه دلم کم زندی    راه شدی تا نبدی این همه گفتار مرا

38
رستم از این نفس و هوا زنده بلا مرده بلا    زنده و مرده وطنم نیست بجز فضل خدا
رستم از این بیت و غزل ای شه و سلطان ازل    مفتعلن مفتعلن مفتعلن کشت مرا
قافیه و مغلطه را گو همه سیلاب ببر    پوست بود پوست بود درخور مغز شعرا
ای خمشی مغز منی پرده آن نغز منی    کمتر فضل خمشی کش نبود خوف و رجا
بر ده ویران نبود عشر زمین کوچ و قلان    مست و خرابم مطلب در سخنم نقد و خطا
تا که خرابم نکند کی دهد آن گنج به من    تا که به سیلم ندهد کی کشدم بحر عطا
مرد سخن را چه خبر از خمشی همچو شکر    خشک چه داند چه بود ترلللا ترلللا
آینه ام آینه ام مرد مقالات نه ام    دیده شود حال من ار چشم شود گوش شما
دست فشانم چو شجر چرخ زنان همچو قمر    چرخ من از رنگ زمین پاکتر از چرخ سما
عارف گوینده بگو تا که دعای تو کنم    چونک خوش و مست شوم هر سحری وقت دعا
دلق من و خرقه من از تو دریغی نبود    و آنک ز سلطان رسدم نیم مرا نیم تو را
از کف سلطان رسدم ساغر و سغراق قدم    چشمه خورشید بود جرعه او را چو گدا
من خمشم خسته گلو عارف گوینده بگو    زانک تو داود دمی من چو کهم رفته ز جا

39
آه که آن صدر سرا می ندهد بار مرا    می نکند محرم جان محرم اسرار مرا
نغزی و خوبی و فرش آتش تیز نظرش    پرسش همچون شکرش کرد گرفتار مرا
گفت مرا مهر تو کو رنگ تو کو فر تو کو    رنگ کجا ماند و بو ساعت دیدار مرا
غرقه جوی کرمم بنده آن صبحدمم    کان گل خوش بوی کشد جانب گلزار مرا
هر که به جوبار بود جامه بر او بار بود    چند زیانست و گران خرقه و دستار مرا
ملکت و اسباب کز این ماه رخان شکرین    هست به معنی چو بود یار وفادار مرا
دستگه و پیشه تو را دانش و اندیشه تو را    شیر تو را بیشه تو را آهوی تاتار مرا
نیست کند هست کند بی دل و بی دست کند    باده دهد مست کند ساقی خمار مرا
ای دل قلاش مکن فتنه و پرخاش مکن    شهره مکن فاش مکن بر سر بازار مرا
گر شکند پند مرا زفت کند بند مرا    بر طمع ساختن یار خریدار مرا
بیش مزن دم ز دوی دو دو مگو چون ثنوی    اصل سبب را بطلب بس شد از آثار مرا

40
طوق جنون سلسله شد باز مکن سلسله را    لابه گری می کنمت راه تو زن قافله را
مست و خوش و شاد توام حامله داد توام    حامله گر بار نهد جرم منه حامله را
هیچ فلک دفع کند از سر خود دور سفر    هیچ زمین دفع کند از تن خود زلزله را
می کشد آن شه رقمی دل به کفش چون قلمی    تازه کن اسلام دمی خواجه رها کن گله را
آنچ کند شاه جفا آبله دان بر کف شه    آنک بیابد کف شه بوسه دهد آبله را
همچو کتابیست جهان جامع احکام نهان    جان تو سردفتر آن فهم کن این مساله را
شاد همی باش و ترش آب بگردان و خمش    باز کن از گردن خر مشغله زنگله را

41
شمع جهان دوش نبد نور تو در حلقه ما    راست بگو شمع رخت دوش کجا بود کجا
سوی دل ما بنگر کز هوس دیدن تو    دولت آن جا که در او حسن تو بگشاد قبا
دوش به هر جا که بدی دانم کامروز ز غم    گشته بود همچو دلم مسجد لا حول و لا
دوش همی گشتم من تا به سحر ناله کنان    بدرک بالصبح بدا هیج نومی و نفی
سایه نوری تو و ما جمله جهان سایه تو    نور کی دیدست که او باشد از سایه جدا
گاه بود پهلوی او گاه شود محو در او    پهلوی او هست خدا محو در او هست لقا
سایه زده دست طلب سخت در آن نور عجب    تا چو بکاهد بکشد نور خدایش به خدا
شرح جدایی و درآمیختگی سایه و نور    لا یتناهی و لان جات بضعف مددا
نور مسبب بود و هر چه سبب سایه او    بی سببی قد جعل الله لکل سببا
آینه همدگر افتاد مسبب و سبب    هر کی نه چون آینه گشتست ندید آینه را

42
کار تو داری صنما قدر تو باری صنما    ما همه پابسته تو شیر شکاری صنما
دلبر بی کینه ما شمع دل سینه ما    در دو جهان در دو سرا کار تو داری صنما
ذره به ذره بر تو سجده کنان بر در تو    چاکر و یاری گر تو آه چه یاری صنما
هر نفسی تشنه ترم بسته جوع البقرم    گفت که دریا بخوری گفتم کآری صنما
هر کی ز تو نیست جدا هیچ نمیرد به خدا    آنگه اگر مرگ بود پیش تو باری صنما
نیست مرا کار و دکان هستم بی کار جهان    زان که ندانم جز تو کارگزاری صنما
خواه شب و خواه سحر نیستم از هر دو خبر    کیست خبر چیست خبر روزشماری صنما
روز مرا دیدن تو شب غم ببریدن تو    از تو شبم روز شود همچو نهاری صنما
باغ پر از نعمت من گلبن بازینت من    هیچ ندید و نبود چون تو بهاری صنما
جسم مرا خاک کنی خاک مرا پاک کنی    باز مرا نقش کنی ماه عذاری صنما
فلسفیک کور شود نور از او دور شود    زو ندمد سنبل دین چونک نکاری صنما
فلسفی این هستی من عارف تو مستی من    خوبی این زشتی آن هم تو نگاری صنما

43
کاهل و ناداشت بدم کام درآورد مرا    طوطی اندیشه او همچو شکر خورد مرا
تابش خورشید ازل پرورش جان و جهان    بر صفت گلبشکر پخت و بپرورد مرا
گفتم ای چرخ فلک مرد جفای تو نیم    گفت زبون یافت مگر ای سره این مرد مرا
ای شه شطرنج فلک مات مرا برد تو را    ای ملک آن تخت تو را تخته این نرد مرا
تشنه و مستسقی تو گشته ام ای بحر چنانک    بحر محیط ار بخورم باشد درخورد مرا
حسن غریب تو مرا کرد غریب دو جهان    فردی تو چون نکند از همگان فرد مرا
رفتم هنگام خزان سوی رزان دست گزان    نوحه گر هجر تو شد هر ورق زرد مرا
فتنه عشاق کند آن رخ چون روز تو را    شهره آفاق کند این دل شب گرد مرا
راست چو شقه علمت رقص کنانم ز هوا    بال مرا بازگشا خوش خوش و منورد مرا
صبح دم سرد زند از پی خورشید زند    از پی خورشید تو است این نفس سرد مرا
جزو ز جزوی چو برید از تن تو درد کند    جزو من از کل ببرد چون نبود درد مرا
بنده آنم که مرا بی گنه آزرده کند    چون صفتی دارد از آن مه که بیازرد مرا
هر کسکی را هوسی قسم قضا و قدر است    عشق وی آورد قضا هدیه ره آورد مرا
اسب سخن بیش مران در ره جان گرد مکن    گر چه که خود سرمه جان آمد آن گرد مرا

44
در دو جهان لطیف و خوش همچو امیر ما کجا    ابروی او گره نشد گر چه که دید صد خطا
چشم گشا و رو نگر جرم بیار و خو نگر    خوی چو آب جو نگر جمله طراوت و صفا
من ز سلام گرم او آب شدم ز شرم او    وز سخنان نرم او آب شوند سنگ ها
زهر به پیش او ببر تا کندش به از شکر    قهر به پیش او بنه تا کندش همه رضا
آب حیات او ببین هیچ مترس از اجل    در دو در رضای او هیچ ملرز از قضا
سجده کنی به پیش او عزت مسجدت دهد    ای که تو خوار گشته ای زیر قدم چو بوریا
خواندم امیر عشق را فهم بدین شود تو را    چونک تو رهن صورتی صورتتست ره نما
از تو دل ار سفر کند با تپش جگر کند    بر سر پاست منتظر تا تو بگوییش بیا
دل چو کبوتری اگر می بپرد ز بام تو    هست خیال بام تو قبله جانش در هوا
بام و هوا تویی و بس نیست روی بجز هوس    آب حیات جان تویی صورت ها همه سقا
دور مرو سفر مجو پیش تو است ماه تو    نعره مزن که زیر لب می شنود ز تو دعا
می شنود دعای تو می دهدت جواب او    کای کر من کری بهل گوش تمام برگشا
گر نه حدیث او بدی جان تو آه کی زدی    آه بزن که آه تو راه کند سوی خدا
چرخ زنان بدان خوشم کآب به بوستان کشم    میوه رسد ز آب جان شوره و سنگ و ریگ را
باغ چو زرد و خشک شد تا بخورد ز آب جان    شاخ شکسته را بگو آب خور و بیازما
شب برود بیا به گه تا شنوی حدیث شه    شب همه شب مثال مه تا به سحر مشین ز پا

45
با لب او چه خوش بود گفت و شنید و ماجرا    خاصه که در گشاید و گوید خواجه اندرآ
با لب خشک گوید او قصه چشمه خضر    بر قد مرد می برد درزی عشق او قبا
مست شوند چشم ها از سکرات چشم او    رقص کنان درخت ها پیش لطافت صبا
بلبل با درخت گل گوید چیست در دلت    این دم در میان بنه نیست کسی تویی و ما
گوید تا تو با تویی هیچ مدار این طمع    جهد نمای تا بری رخت توی از این سرا
چشمه سوزن هوس تنگ بود یقین بدان    ره ندهد به ریسمان چونک ببیندش دوتا
بنگر آفتاب را تا به گلو در آتشی    تا که ز روی او شود روی زمین پر از ضیا
چونک کلیم حق بشد سوی درخت آتشین    گفت من آب کوثرم کفش برون کن و بیا
هیچ مترس ز آتشم زانک من آبم و خوشم    جانب دولت آمدی صدر تراست مرحبا
جوهریی و لعل کان جان مکان و لامکان    نادره زمانه ای خلق کجا و تو کجا
بارگه عطا شود از کف عشق هر کفی    کارگه وفا شود از تو جهان بی وفا
ز اول روز آمدی ساغر خسروی به کف    جانب بزم می کشی جان مرا که الصلا
دل چه شود چو دست دل گیرد دست دلبری    مس چه شود چو بشنود بانگ و صلای کیمیا
آمد دلبری عجب نیزه به دست چون عرب    گفتم هست خدمتی گفت تعال عندنا
جست دلم که من دوم گفت خرد که من روم    کرد اشارت از کرم گفت بلی کلا کما
خوان چو رسید از آسمان دست بشوی و هم دهان    تا که نیاید از کفت بوی پیاز و گندنا
کان نمک رسید هین گر تو ملیح و عاشقی    کاس ستان و کاسه ده شور گزین نه شوربا
بسته کنم من این دو لب تا که چراغ روز و شب    هم به زبانه زبان گوید قصه با شما

46
دی بنواخت یار من بنده غم رسیده را    داد ز خویش چاشنی جان ستم چشیده را
هوش فزود هوش را حلقه نمود گوش را    جوش نمود نوش را نور فزود دیده را
گفت که ای نزار من خسته و ترسگار من    من نفروشم از کرم بنده خودخریده را
بین که چه داد می کند بین چه گشاد می کند    یوسف یاد می کند عاشق کف بریده را
داشت مرا چو جان خود رفت ز من گمان بد    بر کتفم نهاد او خلعت نورسیده را
عاجز و بی کسم مبین اشک چو اطلسم مبین    در تن من کشیده بین اطلس زرکشیده را
هر که بود در این طلب بس عجبست و بوالعجب    صد طربست در طرب جان ز خود رهیده را
چاشنی جنون او خوشتر یا فسون او    چونک نهفته لب گزد خسته غم گزیده را
وعده دهد به یار خود گل دهد از کنار خود    پر کند از خمار خود دیده خون چکیده را
کحل نظر در او نهد دست کرم بر او زند    سینه بسوزد از حسد این فلک خمیده را
جام می الست خود خویش دهد به سمت خود    طبل زند به دست خود باز دل پریده را
بهر خدای را خمش خوی سکوت را مکش    چون که عصیده می رسد کوته کن قصیده را
مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن    در مگشا و کم نما گلشن نورسیده را

47
ای که تو ماه آسمان ماه کجا و تو کجا    در رخ مه کجا بود این کر و فر و کبریا
جمله به ماه عاشق و ماه اسیر عشق تو    ناله کنان ز درد تو لابه کنان که ای خدا
سجده کنند مهر و مه پیش رخ چو آتشت    چونک کند جمال تو با مه و مهر ماجرا
آمد دوش مه که تا سجده برد به پیش تو    غیرت عاشقان تو نعره زنان که رو میا
خوش بخرام بر زمین تا شکفند جان ها    تا که ملک فروکند سر ز دریچه سما
چونک شوی ز روی تو برق جهنده هر دلی    دست به چشم برنهد از پی حفظ دیده ها
هر چه بیافت باغ دل از طرب و شکفتگی    از دی این فراق شد حاصل او همه هبا
زرد شدست باغ جان از غم هجر چون خزان    کی برسد بهار تو تا بنماییش نما
بر سر کوی تو دلم زار نزار خفت دی    کرد خیال تو گذر دید بدان صفت ورا
گفت چگونه ای از این عارضه گران بگو    کز تنکی ز دیده ها رفت تن تو در خفا
گفت و گذشت او ز من لیک ز ذوق آن سخن    صحت یافت این دلم یا رب تش دهی جزا

48
ماه درست را ببین کو بشکست خواب ما    تافت ز چرخ هفتمین در وطن خراب ما
خواب ببر ز چشم ما چون ز تو روز گشت شب    آب مده به تشنگان عشق بس است آب ما
جمله ره چکیده خون از سر تیغ عشق او    جمله کو گرفته بو از جگر کباب ما
شکر باکرانه را شکر بی کرانه گفت    غره شدی به ذوق خود بشنو این جواب ما
روترشی چرا مگر صاف نبد شراب تو    از پی امتحان بخور یک قدح از شراب ما
تا چه شوند عاشقان روز وصال ای خدا    چونک ز هم بشد جهان از بت بانقاب ما
از تبریز شمس دین روی نمود عاشقان    ای که هزار آفرین بر مه و آفتاب ما

49
با تو حیات و زندگی بی تو فنا و مردنا    زانک تو آفتابی و بی تو بود فسردنا
خلق بر این بساط ها بر کف تو چو مهره ای    هم ز تو ماه گشتنا هم ز تو مهره بردنا
گفت دمم چه می دهی دم به تو من سپرده ام    من ز تو بی خبر نیم در دم دم سپردنا
پیش به سجده می شدم پست خمیده چون شتر    خنده زنان گشاد لب گفت درازگردنا
بین که چه خواهی کردنا بین که چه خواهی کردنا    گردن دراز کرده ای پنبه بخواهی خوردنا

50
ای بگرفته از وفا گوشه کران چرا چرا    بر من خسته کرده ای روی گران چرا چرا
بر دل من که جای تست کارگه وفای تست    هر نفسی همی زنی زخم سنان چرا چرا
گوهر نو به گوهری برد سبق ز مشتری    جان و جهان همی بری جان و جهان چرا چرا
چشمه خضر و کوثری ز آب حیات خوشتری    ز آتش هجر تو منم خشک دهان چرا چرا
مهر تو جان نهان بود مهر تو بی نشان بود    در دل من ز بهر تو نقش و نشان چرا چرا
گفت که جان جان منم دیدن جان طمع مکن    ای بنموده روی تو صورت جان چرا چرا
ای تو به نور مستقل وی ز تو اختران خجل    بس دودلی میان دل ز ابر گمان چرا چرا

51
گر تو ملولی ای پدر جانب یار من بیا    تا که بهار جان ها تازه کند دل تو را
بوی سلام یار من لخلخه بهار من    باغ و گل و ثمار من آرد سوی جان صبا
مستی و طرفه مستیی هستی و طرفه هستیی    ملک و درازدستیی نعره زنان که الصلا
پای بکوب و دست زن دست در آن دو شست زن    پیش دو نرگس خوشش کشته نگر دل مرا
زنده به عشق سرکشم بینی جان چرا کشم    پهلوی یار خود خوشم یاوه چرا روم چرا
جان چو سوی وطن رود آب به جوی من رود    تا سوی گولخن رود طبع خسیس ژاژخا
دیدن خسرو زمن شعشعه عقار من    سخت خوش است این وطن می نروم از این سرا
جان طرب پرست ما عقل خراب مست ما    ساغر جان به دست ما سخت خوش است ای خدا
هوش برفت گو برو جایزه گو بشو گرو    روز شدشت گو بشو بی شب و روز تو بیا
مست رود نگار من در بر و در کنار من    هیچ مگو که یار من باکرمست و باوفا
آمد جان جان من کوری دشمنان من    رونق گلستان من زینت روضه رضا

52
چون همه عشق روی تست جمله رضای نفس ما    کفر شدست لاجرم ترک هوای نفس ما
چونک به عشق زنده شد قصد غزاش چون کنم    غمزه خونی تو شد حج و غزای نفس ما
نیست ز نفس ما مگر نقش و نشان سایه ای    چون به خم دو زلف تست مسکن و جای نفس ما
عشق فروخت آتشی کآب حیات از او خجل    پرس که از برای که آن ز برای نفس ما
هژده هزار عالم عیش و مراد عرضه شد    جز به جمال تو نبود جوشش و رای نفس ما
دوزخ جای کافران جنت جای مومنان    عشق برای عاشقان محو سزای نفس ما
اصل حقیقت وفا سر خلاصه رضا    خواجه روح شمس دین بود صفای نفس ما
در عوض عبیر جان در بدن هزار سنگ    از تبریز خاک را کحل ضیای نفس ما

53
عشق تو آورد قدح پر ز بلاها    گفتم می می نخورم پیش تو شاها
داد می معرفتش آن شکرستان    مست شدم برد مرا تا به کجاها
از طرفی روح امین آمد پنهان    پیش دویدم که ببین کار و کیاها
گفتم ای سر خدا روی نهان کن    شکر خدا کرد و ثنا گفت دعاها
گفتم خود آن نشود عاشق پنهان    چیست که آن پرده شود پیش صفاها
عشق چو خون خواره شود وای از او وای    کوه احد پاره شود خاصه چو ماها
شاد دمی کان شه من آید خندان    باز گشاید به کرم بند قباها
گوید افسرده شدی بی نظر ما    پیشتر آ تا بزند بر تو هواها
گوید کان لطف تو کو ای همه خوبی    بنده خود را بنما بندگشاها
گوید نی تازه شوی هیچ مخور غم    تازه تر از نرگس و گل وقت صباها
گویم ای داده دوا هر دو جهان را    نیست مرا جز لب تو جان دواها
میوه هر شاخ و شجر هست گوایش    روی چو زر و اشک مرا هست گواها

54
از این اقبالگاه خوش مشو یک دم دلا تنها    دمی می نوش باده جان و یک لحظه شکر می خا
به باطن همچو عقل کل به ظاهر همچو تنگ گل    دمی الهام امر قل دمی تشریف اعطینا
تصورهای روحانی خوشی بی پشیمانی    ز رزم و بزم پنهانی ز سر سر او اخفی
ملاحت های هر چهره از آن دریاست یک قطره    به قطره سیر کی گردد کسی کش هست استسقا
دلا زین تنگ زندان ها رهی داری به میدان ها    مگر خفته ست پای تو تو پنداری نداری پا
چه روزی هاست پنهانی جز این روزی که می جویی    چه نان ها پخته اند ای جان برون از صنعت نانبا
تو دو دیده فروبندی و گویی روز روشن کو    زند خورشید بر چشمت که اینک من تو در بگشا
از این سو می کشانندت و زان سو می کشانندت    مرو ای ناب با دردی بپر زین درد رو بالا
هر اندیشه که می پوشی درون خلوت سینه    نشان و رنگ اندیشه ز دل پیداست بر سیما
ضمیر هر درخت ای جان ز هر دانه که می نوشد    شود بر شاخ و برگ او نتیجه شرب او پیدا
ز دانه سیب اگر نوشد بروید برگ سیب از وی    ز دانه تمر اگر نوشد بروید بر سرش خرما
چنانک از رنگ رنجوران طبیب از علت آگه شد    ز رنگ و روی چشم تو به دینت پی برد بینا
ببیند حال دین تو بداند مهر و کین تو    ز رنگت لیک پوشاند نگرداند تو را رسوا
نظر در نامه می دارد ولی با لب نمی خواند    همی داند کز این حامل چه صورت زایدش فردا
وگر برگوید از دیده بگوید رمز و پوشیده    اگر درد طلب داری بدانی نکته و ایما
وگر درد طلب نبود صریحا گفته گیر این را    فسانه دیگران دانی حواله می کنی هر جا

55
شب قدر است جسم تو کز او یابند دولت ها    مه بدرست روح تو کز او بشکافت ظلمت ها
مگر تقویم یزدانی که طالع ها در او باشد    مگر دریای غفرانی کز او شویند زلت ها
مگر تو لوح محفوظی که درس غیب از او گیرند    و یا گنجینه رحمت کز او پوشند خلعت ها
عجب تو بیت معموری که طوافانش املاکند    عجب تو رق منشوری کز او نوشند شربت ها
و یا آن روح بی چونی کز این ها جمله بیرونی    که در وی سرنگون آمد تامل ها و فکرت ها
ولی برتافت بر چون ها مشارق های بی چونی    بر آثار لطیف تو غلط گشتند الفت ها
عجایب یوسفی چون مه که عکس اوست در صد چه    از او افتاده یعقوبان به دام و جاه ملت ها
چو زلف خود رسن سازد ز چه هاشان براندازد    کشدشان در بر رحمت رهاندشان ز حیرت ها
چو از حیرت گذر یابد صفات آن را که دریابد    خمش که بس شکسته شد عبارت ها و عبرت ها

56
عطارد مشتری باید متاع آسمانی را    مهی مریخ چشم ارزد چراغ آن جهانی را
چو چشمی مقترن گردد بدان غیبی چراغ جان    ببیند بی قرینه او قرینان نهانی را
یکی جان عجب باید که داند جان فدا کردن    دو چشم معنوی باید عروسان معانی را
یکی چشمیست بشکفته صقال روح پذرفته    چو نرگس خواب او رفته برای باغبانی را
چنین باغ و چنین شش جو پس این پنج و این شش جو    قیاسی نیست کمتر جو قیاس اقترانی را
به صف ها رایت نصرت به شب ها حارس امت    نهاده بر کف وحدت در سبع المثانی را
شکسته پشت شیطان را بدیده روی سلطان را    که هر خس از بنا داند به استدلال بانی را
زهی صافی زهی حری مثال می خوشی مری    کسی دزدد چنین دری که بگذارد عوانی را
الی البحر توجهنا و من عذب تفکهنا    لقینا الدر مجانا فلا نبغی الدنانی را
لقیت الماء عطشانا لقیت الرزق عریانا    صحبت اللیث احیانا فلا اخشی السنانی را
توی موسی عهد خود درآ در بحر جزر و مد    ره فرعون باید زد رها کن این شبانی را
الا ساقی به جان تو به اقبال جوان تو    به ما ده از بنان تو شراب ارغوانی را
بگردان باده شاهی که همدردی و همراهی    نشان درد اگر خواهی بیا بنگر نشانی را
بیا درده می احمر که هم بحر است و هم گوهر    برهنه کن به یک ساغر حریف امتحانی را
برو ای رهزن مستان رها کن حیله و دستان    که ره نبود در این بستان دغا و قلتبانی را
جواب آنک می گوید به زر نخریده ای جان را    که هندو قدر نشناسد متاع رایگانی را

57
مسلمانان مسلمانان چه باید گفت یاری را    که صد فردوس می سازد جمالش نیم خاری را
مکان ها بی مکان گردد زمین ها جمله کان گردد    چو عشق او دهد تشریف یک لحظه دیاری را
خداوندا زهی نوری لطافت بخش هر حوری    که آب زندگی سازد ز روی لطف ناری را
چو لطفش را بیفشارد هزاران نوبهار آرد    چه نقصان گر ز غیرت او زند برهم بهاری را
جمالش آفتاب آمد جهان او را نقاب آمد    ولیکن نقش کی بیند بجز نقش و نگاری را
جمال گل گواه آمد که بخشش ها ز شاه آمد    اگر چه گل بنشناسد هوای سازواری را
اگر گل را خبر بودی همیشه سرخ و تر بودی    ازیرا آفتی ناید حیات هوشیاری را
به دست آور نگاری تو کز این دستست کار تو    چرا باید سپردن جان نگاری جان سپاری را
ز شمس الدین تبریزی منم قاصد به خون ریزی    که عشقی هست در دستم که ماند ذوالفقاری را

58
رسید آن شه رسید آن شه بیارایید ایوان را    فروبرید ساعدها برای خوب کنعان را
چو آمد جان جان جان نشاید برد نام جان    به پیشش جان چه کار آید مگر از بهر قربان را
بدم بی عشق گمراهی درآمد عشق ناگاهی    بدم کوهی شدم کاهی برای اسب سلطان را
گر ترکست و تاجیکست بدو این بنده نزدیکست    چو جان با تن ولیکن تن نبیند هیچ مر جان را
هلا یاران که بخت آمد گه ایثار رخت آمد    سلیمانی به تخت آمد برای عزل شیطان را
بجه از جا چه می پایی چرا بی دست و بی پایی    نمی دانی ز هدهد جو ره قصر سلیمان را
بکن آن جا مناجاتت بگو اسرار و حاجاتت    سلیمان خود همی داند زبان جمله مرغان را
سخن بادست ای بنده کند دل را پراکنده    ولیکن اوش فرماید که گرد آور پریشان را

59
تو از خواری همی نالی نمی بینی عنایت ها    مخواه از حق عنایت ها و یا کم کن شکایت ها
تو را عزت همی باید که آن فرعون را شاید    بده آن عشق و بستان تو چو فرعون این ولایت ها
خنک جانی که خواری را به جان ز اول نهد بر سر    پی اومید آن بختی که هست اندر نهایت ها
دهان پرپست می خواهی مزن سرنای دولت را    نتاند خواندن مقری دهان پرپست آیت ها
ازان دریا هزاران شاخ شد هر سوی و جویی شد    به باغ جان هر خلقی کند آن جو کفایت ها
دلا منگر به هر شاخی که در تنگی فرومانی    به اول بنگر و آخر که جمع آیند غایت ها
اگر خوکی فتد در مشک و آدم زاد در سرگین    رود هر یک به اصل خود ز ارزاق و کفایت ها
سگ گرگین این در به ز شیران همه عالم    که لاف عشق حق دارد و او داند وقایت ها
تو بدنامی عاشق را منه با خواری دونان    که هست اندر قفای او ز شاه عشق رایت ها
چو دیگ از زر بود او را سیه رویی چه غم آرد    که از جانش همی تابد به هر زخمی حکایت ها
تو شادی کن ز شمس الدین تبریزی و از عشقش    که از عشقش صفا یابی و از لطفش حمایت ها

60
ایا نور رخ موسی مکن اعمی صفورا را    چنین عشقی نهادستی به نورش چشم بینا را
منم ای برق رام تو برای صید و دام تو    گهی بر رکن بام تو گهی بگرفته صحرا را
چه داند دام بیچاره فریب مرغ آواره    چه داند یوسف مصری غم و درد زلیخا را
گریبان گیر و این جا کش کسی را که تو خواهی خوش    که من دامم تو صیادی چه پنهان صنعتی یارا
چو شهر لوط ویرانم چو چشم لوط حیرانم    سبب خواهم که واپرسم ندارم زهره و یارا
اگر عطار عاشق بد سنایی شاه و فایق بد    نه اینم من نه آنم من که گم کردم سر و پا را
یکی آهم کز این آهم بسوزد دشت و خرگاهم    یکی گوشم که من وقفم شهنشاه شکرخا را
خمش کن در خموشی جان کشد چون کهربا آن را    که جانش مستعد باشد کشاکش های بالا را

61
هلا ای زهره زهرا بکش آن گوش زهرا را    تقاضایی نهادستی در این جذبه دل ما را
منم ناکام کام تو برای صید و دام تو    گهی بر رکن بام تو گهی بگرفته صحرا را
چه داند دام بیچاره فریب مرغ آواره    چه داند یوسف مصری نتیجه شور و غوغا را
گریبان گیر و این جا کش کسی را که تو خواهی خوش    که من دامم تو صیادی چه پنهان صنعتی یارا
چو شهر لوط ویرانم چو چشم لوط حیرانم    سبب خواهم که واپرسم ندارم زهره و یارا
اگر عطار عاشق بد سنایی شاه و فایق بد    نه اینم من نه آنم من که گم کردم سر و پا را
یکی آهم کز این آهم بسوزد دشت و خرگاهم    یکی گوشم که من وقفم شهنشاه شکرخا را
خمش کن در خموشی جان کشد چون کهربا آن را    که جانش مستعد باشد کشاکش های بالا را

62
بهار آمد بهار آمد سلام آورد مستان را    از آن پیغامبر خوبان پیام آورد مستان را
زبان سوسن از ساقی کرامت های مستان گفت    شنید آن سرو از سوسن قیام آورد مستان را
ز اول باغ در مجلس نثار آورد آنگه نقل    چو دید از لاله کوهی که جام آورد مستان را
ز گریه ابر نیسانی دم سرد زمستانی    چه حیلت کرد کز پرده به دام آورد مستان را
سقاهم ربهم خوردند و نام و ننگ گم کردند    چو آمد نامه ساقی چه نام آورد مستان را
درون مجمر دل ها سپند و عود می سوزد    که سرمای فراق او زکام آورد مستان را
درآ در گلشن باقی برآ بر بام کان ساقی    ز پنهان خانه غیبی پیام آورد مستان را
چو خوبان حله پوشیدند درآ در باغ و پس بنگر    که ساقی هر چه درباید تمام آورد مستان را
که جان ها را بهار آورد و ما را روی یار آورد    ببین کز جمله دولت ها کدام آورد مستان را
ز شمس الدین تبریزی به ناگه ساقی دولت    به جام خاص سلطانی مدام آورد مستان را

63
چه چیزست آنک عکس او حلاوت داد صورت را    چو آن پنهان شود گویی که دیوی زاد صورت را
چو بر صورت زند یک دم ز عشق آید جهان برهم    چو پنهان شد درآید غم نبینی شاد صورت را
اگر آن خود همین جانست چرا بعضی گران جانست    بسی جانی که چون آتش دهد بر باد صورت را
وگر عقلست آن پرفن چرا عقلی بود دشمن    که مکر عقل بد در تن کند بنیاد صورت را
چه داند عقل کژخوانش مپرس از وی مرنجانش    همان لطف و همان دانش کند استاد صورت را
زهی لطف و زهی نوری زهی حاضر زهی دوری    چنین پیدا و مستوری کند منقاد صورت را
جهانی را کشان کرده بدن هاشان چو جان کرده    برای امتحان کرده ز عشق استاد صورت را
چو با تبریز گردیدم ز شمس الدین بپرسیدم    از آن سری کز او دیدم همه ایجاد صورت را

64
تو دیدی هیچ عاشق را که سیری بود از این سودا    تو دیدی هیچ ماهی را که او شد سیر از این دریا
تو دیدی هیچ نقشی را که از نقاش بگریزد    تو دیدی هیچ وامق را که عذرا خواهد از عذرا
بود عاشق فراق اندر چو اسمی خالی از معنی    ولی معنی چو معشوقی فراغت دارد از اسما
تویی دریا منم ماهی چنان دارم که می خواهی    بکن رحمت بکن شاهی که از تو مانده ام تنها
ایا شاهنشه قاهر چه قحط رحمتست آخر    دمی که تو نه ای حاضر گرفت آتش چنین بالا
اگر آتش تو را بیند چنان در گوشه بنشیند    کز آتش هر که گل چیند دهد آتش گل رعنا
عذابست این جهان بی تو مبادا یک زمان بی تو    به جان تو که جان بی تو شکنجه ست و بلا بر ما
خیالت همچو سلطانی شد اندر دل خرامانی    چنانک آید سلیمانی درون مسجد اقصی
هزاران مشعله برشد همه مسجد منور شد    بهشت و حوض کوثر شد پر از رضوان پر از حورا
تعالی الله تعالی الله درون چرخ چندین مه    پر از حورست این خرگه نهان از دیده اعمی
زهی دلشاد مرغی کو مقامی یافت اندر عشق    به کوه قاف کی یابد مقام و جای جز عنقا
زهی عنقای ربانی شهنشه شمس تبریزی    که او شمسیست نی شرقی و نی غربی و نی در جا

65
ببین ذرات روحانی که شد تابان از این صحرا    ببین این بحر و کشتی ها که بر هم می زنند این جا
ببین عذرا و وامق را در آن آتش خلایق را    ببین معشوق و عاشق را ببین آن شاه و آن طغرا
چو جوهر قلزم اندر شد نه پنهان گشت و نی تر شد    ز قلزم آتشی برشد در او هم لا و هم الا
چو بی گاهست آهسته چو چشمت هست بربسته    مزن لاف و مشو خسته مگو زیر و مگو بالا
که سوی عقل کژبینی درآمد از قضا کینی    چو مفلوجی چو مسکینی بماند آن عقل هم برجا
اگر هستی تو از آدم در این دریا فروکش دم    که اینت واجبست ای عم اگر امروز اگر فردا
ز بحر این در خجل باشد چه جای آب و گل باشد    چه جان و عقل و دل باشد که نبود او کف دریا
چه سودا می پزد این دل چه صفرا می کند این جان    چه سرگردان همی دارد تو را این عقل کارافزا
زهی ابر گهربیزی ز شمس الدین تبریزی    زهی امن و شکرریزی میان عالم غوغا

66
تو را ساقی جان گوید برای ننگ و نامی را    فرومگذار در مجلس چنین اشگرف جامی را
ز خون ما قصاصت را بجو این دم خلاصت را    مهل ساقی خاصت را برای خاص و عامی را
بکش جام جلالی را فدا کن نفس و مالی را    مشو سخره حلالی را مخوان باده حرامی را
غلط کردار نادانی همه نامیست یا نانی    تو را چون پخته شد جانی مگیر ای پخته خامی را
کسی کز نام می لافد بهل کز غصه بشکافد    چو آن مرغی که می بافد به گرد خویش دامی را
در این دام و در این دانه مجو جز عشق جانانه    مگو از چرخ وز خانه تو دیده گیر بامی را
تو شین و کاف و ری را خود مگو شکر که هست از نی    مگو القاب جان حی یکی نقش و کلامی را
چو بی صورت تو جان باشی چه نقصان گر نهان باشی    چرا دربند آن باشی که واگویی پیامی را
بیا ای هم دل محرم بگیر این باده خرم    چنان سرمست شو این دم که نشناسی مقامی را
برو ای راه ره پیما بدان خورشید جان افزا    از این مجنون پرسودا ببر آن جا سلامی را
بگو ای شمس تبریزی از آن می های پاییزی    به خود در ساغرم ریزی نفرمایی غلامی را

67
از آن مایی ای مولا اگر امروز اگر فردا    شب و روزم ز تو روشن زهی رعنا زهی زیبا
تو پاک پاکی از صورت ولیک از پرتو نورت    نمایی صورتی هر دم چه باحسن و چه بابالا
چو ابرو را چنین کردی چه صورت های چین کردی    مرا بی عقل و دین کردی بر آن نقش و بر آن حورا
مرا گویی چه عشقست این که نی بالا نه پستست این    چه صیدی بی ز شستست این درون موج این دریا
ایا معشوق هر قدسی چو می دانی چه می پرسی    که سر عرش و صد کرسی ز تو ظاهر شود پیدا
زدی در من یکی آتش که شد جان مرا مفرش    که تا آتش شود گل خوش که تا یکتا شود صد تا
فرست آن عشق ساقی را بگردان جام باقی را    که از مزج و تلاقی را ندانم جامش از صهبا
بکن این رمز را تعیین بگو مخدوم شمس الدین    به تبریز نکوآیین ببر این نکته غرا

68
چو شست عشق در جانم شناسا گشت شستش را    به شست عشق دست آورد جان بت پرستش را
به گوش دل بگفت اقبال رست آن جان به عشق ما    بکرد این دل هزاران جان نثار آن گفت رستش را
ز غیرت چونک جان افتاد گفت اقبال هم نجهد    نشستست این دل و جانم همی پاید نجستش را
چو اندر نیستی هستست و در هستی نباشد هست    بیامد آتشی در جان بسوزانید هستش را
برات عمر جان اقبال چون برخواند پنجه شصت    تراشید و ابد بنوشت بر طومار شصتش را
خدیو روح شمس الدین که از بسیاری رفعت    نداند جبرئیل وحی خود جای نشستش را
چو جامش دید این عقلم چو قرابه شد اشکسته    درستی های بی پایان ببخشید آن شکستش را
چو عشقش دید جانم را به بالای یست از این هستی    بلندی داد از اقبال او بالا و پستش را 
اگر چه شیرگیری تو دلا می ترس از آن آهو    که شیرانند بیچاره مر آن آهوی مستش را
چو از تیغ حیات انگیز زد مر مرگ را گردن    فروآمد ز اسپ اقبال و می بوسید دستش را
در آن روزی که در عالم الست آمد ندا از حق    بده تبریز از اول بلی گویان الستش را

69
چه باشد گر نگارینم بگیرد دست من فردا    ز روزن سر درآویزد چو قرص ماه خوش سیما
درآید جان فزای من گشاید دست و پای من    که دستم بست و پایم هم کف هجران پابرجا
بدو گویم به جان تو که بی تو ای حیات جان    نه شادم می کند عشرت نه مستم می کند صهبا
وگر از ناز او گوید برو از من چه می خواهی    ز سودای تو می ترسم که پیوندد به من سودا
برم تیغ و کفن پیشش چو قربانی نهم گردن    که از من دردسر داری مرا گردن بزن عمدا
تو می دانی که من بی تو نخواهم زندگانی را    مرا مردن به از هجران به یزدان کاخرج الموتی
مرا باور نمی آمد که از بنده تو برگردی    همی گفتم اراجیفست و بهتان گفته اعدا
تویی جان من و بی جان ندانم زیست من باری    تویی چشم من و بی تو ندارم دیده بینا
رها کن این سخن ها را بزن مطرب یکی پرده    رباب و دف به پیش آور اگر نبود تو را سرنا

70
برات آمد برات آمد بنه شمع براتی را    خضر آمد خضر آمد بیار آب حیاتی را
عمر آمد عمر آمد ببین سرزیر شیطان را    سحر آمد سحر آمد بهل خواب سباتی را
بهار آمد بهار آمد رهیده بین اسیران را    به بستان آ به بستان آ ببین خلق نجاتی را
چو خورشید حمل آمد شعاعش در عمل آمد    ببین لعل بدخشان را و یاقوت زکاتی را
همان سلطان همان سلطان که خاکی را نبات آرد    ببخشد جان ببخشد جان نگاران نباتی را
درختان بین درختان بین همه صایم همه قایم    قبول آمد قبول آمد مناجات صلاتی را
ز نورافشان ز نورافشان نتانی دید ذاتش را    ببین باری ببین باری تجلی صفاتی را
گلستان را گلستان را خماری بد ز جور دی    فرستاد او فرستاد او شرابات نباتی را
بشارت ده بشارت ده به محبوسان جسمانی    که حشر آمد که حشر آمد شهیدان رفاتی را
شقایق را شقایق را تو شاکر بین و گفتی نی    تو هم نو شو تو هم نو شو بهل نطق بیاتی را
شکوفه و میوه بستان برات هر درخت آمد    که بیخم نیست پوسیده ببین وصل سماتی را
زبان صدق و برق رو برات مومنان آمد    که جانم واصل وصلست و هشته بی ثباتی را

71
اگر نه عشق شمس الدین بدی در روز و شب ما را    فراغت ها کجا بودی ز دام و از سبب ما را
بت شهوت برآوردی دمار از ما ز تاب خود    اگر از تابش عشقش نبودی تاب و تب ما را
نوازش های عشق او لطافت های مهر او    رهانید و فراغت داد از رنج و نصب ما را
زهی این کیمیای حق که هست از مهر جان او    که عین ذوق و راحت شد همه رنج و تعب ما را
عنایت های ربانی ز بهر خدمت آن شه    برویانید و هستی داد از عین ادب ما را
بهار حسن آن مهتر به ما بنمود ناگاهان    شقایق ها و ریحان ها و گل های عجب ما را
زهی دولت زهی رفعت زهی بخت و زهی اختر    که مطلوب همه جان ها کند از جان طلب ما را
گزید او لب گه مستی که رو پیدا مکن مستی    چو جام جان لبالب شد از آن می های لب ما را
عجب بختی که رو بنمود ناگاهان هزاران شکر    ز معشوق لطیف اوصاف خوب بوالعجب ما را
در آن مجلس که گردان کرد از لطف او صراحی ها    گران قدر و سبک دل شد دل و جان از طرب ما را
به سوی خطه تبریز چه چشمه آب حیوانست    کشاند دل بدان جانب به عشق چون کنب ما را

72
به خانه خانه می آرد چو بیذق شاه جان ما را    عجب بردست یا ماتست زیر امتحان ما را
همه اجزای ما را او کشانیدست از هر سو    تراشیدست عالم را و معجون کرده زان ما را
ز حرص و شهوتی ما را مهاری کرده دربینی    چو اشتر می کشاند او به گرد این جهان ما را
چه جای ما که گردون را چو گاوان در خرس بست او    که چون کنجد همی کوبد به زیر آسمان ما را
خنک آن اشتری کو را مهار عشق حق باشد    همیشه مست می دارد میان اشتران ما را

73
آمد بت میخانه تا خانه برد ما را    بنمود بهار نو تا تازه کند ما را
بگشاد نشان خود بربست میان خود    پر کرد کمان خود تا راه زند ما را
صد نکته دراندازد صد دام و دغل سازد    صد نرد عجب بازد تا خوش بخورد ما را
رو سایه سروش شو پیش و پس او می دو    گر چه چو درخت نو از بن بکند ما را
گر هست دلش خارا مگریز و مرو یارا    کاول بکشد ما را و آخر بکشد ما را
چون ناز کند جانان اندر دل ما پنهان    بر جمله سلطانان صد ناز رسد ما را
بازآمد و بازآمد آن عمر دراز آمد    آن خوبی و ناز آمد تا داغ نهد ما را
آن جان و جهان آمد وان گنج نهان آمد    وان فخر شهان آمد تا پرده درد ما را
می آید و می آید آن کس که همی باید    وز آمدنش شاید گر دل بجهد ما را
شمس الحق تبریزی در برج حمل آمد    تا بر شجر فطرت خوش خوش بپزد ما را

74
گر زان که نه ای طالب جوینده شوی با ما    ور زان که نه ای مطرب گوینده شوی با ما
گر زان که تو قارونی در عشق شوی مفلس    ور زان که خداوندی هم بنده شوی با ما
یک شمع از این مجلس صد شمع بگیراند    گر مرده ای ور زنده هم زنده شوی با ما
پاهای تو بگشاید روشن به تو بنماید    تا تو همه تن چون گل در خنده شوی با ما
در ژنده درآ یک دم تا زنده دلان بینی    اطلس به دراندازی در ژنده شوی با ما
چون دانه شد افکنده بررست و درختی شد    این رمز چو دریابی افکنده شوی با ما
شمس الحق تبریزی با غنچه دل گوید    چون باز شود چشمت بیننده شوی با ما

75
ای خواجه نمی بینی این روز قیامت را    این یوسف خوبی را این خوش قد و قامت را
ای شیخ نمی بینی این گوهر شیخی را    این شعشعه نو را این جاه و جلالت را
ای میر نمی بینی این مملکت جان را    این روضه دولت را این تخت و سعادت را
این خوشدل و خوش دامن دیوانه تویی یا من    درکش قدحی با من بگذار ملامت را
ای ماه که در گردش هرگز نشوی لاغر    انوار جلال تو بدریده ضلالت را
چون آب روان دیدی بگذار تیمم را    چون عید وصال آمد بگذار ریاضت را
گر ناز کنی خامی ور ناز کشی رامی    در بارکشی یابی آن حسن و ملاحت را
خاموش که خاموشی بهتر ز عسل نوشی    درسوز عبارت را بگذار اشارت را
شمس الحق تبریزی ای مشرق تو جان ها    از تابش تو یابد این شمس حرارت را

76
آخر بشنید آن مه آه سحر ما را    تا حشر دگر آمد امشب حشر ما را
چون چرخ زند آن مه در سینه من گویم    ای دور قمر بنگر دور قمر ما را
کو رستم دستان تا دستان بنماییمش    کو یوسف تا بیند خوبی و فر ما را
تو لقمه شیرین شو در خدمت قند او    لقمه نتوان کردن کان شکر ما را
ما را کرمش خواهد تا در بر خود گیرد    زین روی دوا سازد هر لحظه گر ما را
چون بی نمکی نتوان خوردن جگر بریان    می زن به نمک هر دم بریان جگر ما را
بی پای طواف آریم بی سر به سجود آییم    چون بی سر و پا کرد او این پا و سر ما را
بی پای طواف آریم گرد در آن شاهی    کو مست الست آمد بشکست در ما را
چون زر شد رنگ ما از سینه سیمینش    صد گنج فدا بادا این سیم و زر ما را
در رنگ کجا آید در نقش کجا گنجد    نوری که ملک سازد جسم بشر ما را
تشبیه ندارد او وز لطف روا دارد    زیرا که همی داند ضعف نظر ما را
فرمود که نور من ماننده مصباح است    مشکات و زجاجه گفت سینه و بصر ما را
خامش کن تا هر کس در گوش نیارد این    خود کیست که دریابد او خیر و شر ما را

77
آب حیوان باید مر روح فزایی را    ماهی همه جان باید دریای خدایی را
ویرانه آب و گل چون مسکن بوم آمد    این عرصه کجا شاید پرواز همایی را
صد چشم شود حیران در تابش این دولت    تو گوش مکش این سو هر کور عصایی را
گر نقد درستی تو چون مست و قراضه ستی    آخر تو چه پنداری این گنج عطایی را
دلتنگ همی دانند کان جای که انصافست    صد دل به فدا باید آن جان بقایی را
دل نیست کم از آهن آهن نه که می داند    آن سنگ که پیدا شد پولادربایی را
عقل از پی عشق آمد در عالم خاک ار نی    عقلی بنمی باید بی عهد و وفایی را
خورشید حقایق ها شمس الحق تبریز است    دل روی زمین بوسد آن جان سمایی را

78
ساقی ز شراب حق پر دار شرابی را    درده می ربانی دل های کبابی را
کم گوی حدیث نان در مجلس مخموران    جز آب نمی سازد مر مردم آبی را
از آب و خطاب تو تن گشت خراب تو    آراسته دار ای جان زین گنج خرابی را
گلزار کند عشقت آن شوره خاکی را    دربار کند موجت این جسم سحابی را
بفزای شراب ما بربند تو خواب ما    از شب چه خبر باشد مر مردم خوابی را
همکاسه ملک باشد مهمان خدایی را    باده ز فلک آید مردان ثوابی را
نوشد لب صدیقش ز اکواب و اباریقش    در خم تقی یابی آن باده نابی را
هشیار کجا داند بی هوشی مستان را    بوجهل کجا داند احوال صحابی را
استاد خدا آمد بی واسطه صوفی را    استاد کتاب آمد صابی و کتابی را
چون محرم حق گشتی وز واسطه بگذشتی    بربای نقاب از رخ خوبان نقابی را
منکر که ز نومیدی گوید که نیابی این    بنده ره او سازد آن گفت نیابی را
نی باز سپیدست او نی بلبل خوش نغمه    ویرانه دنیا به آن جغد غرابی را
خاموش و مگو دیگر مفزای تو شور و شر    کز غیب خطاب آید جان های خطابی را

79
ای خواجه نمی بینی این روز قیامت را    ای خواجه نمی بینی این خوش قد و قامت را
دیوار و در خانه شوریده و دیوانه    من بر سر دیوارم از بهر علامت را
ماهیست که در گردش لاغر نشود هرگز    خورشید جمال او بدریده ظلامت را
ای خواجه خوش دامن دیوانه تویی یا من    درکش قدحی با من بگذار ملامت را
پیش تو از بسی شیدا می جست کرامت ها    چون دید رخ ساقی بفروخت کرامت را

80
امروز گزافی ده آن باده نابی را    برهم زن و درهم زن این چرخ شتابی را
گیرم قدح غیبی از دیده نهان آمد    پنهان نتوان کردن مستی و خرابی را
ای عشق طرب پیشه خوش گفت خوش اندیشه    بربای نقاب از رخ آن شاه نقابی را
تا خیزد ای فرخ زین سو اخ و زان سو اخ    برکن هله ای گلرخ سغراق و شرابی را
گر زان که نمی خواهی تا جلوه شود گلشن    از بهر چه بگشادی دکان گلابی را
ما را چو ز سر بردی وین جوی روان کردی    در آب فکن زوتر بط زاده آبی را
ماییم چو کشت ای جان بررسته در این میدان    لب خشک و به جان جویان باران سحابی را
هر سوی رسولی نو گوید که نیابی رو    لاحول بزن بر سر آن زاغ غرابی را
ای فتنه هر روحی کیسه بر هر جوحی    دزدیده رباب از کف بوبکر ربابی را
امروز چنان خواهم تا مست و خرف سازی    این جان محدث را وان عقل خطابی را
ای آب حیات ما شو فاش چو حشر ار چه    شیر شتر گرگین جانست عرابی را
ای جاه و جمالت خوش خامش کن و دم درکش    آگاه مکن از ما هر غافل خوابی را

81
ای ساقی جان پر کن آن ساغر پیشین را    آن راه زن دل را آن راه بر دین را
زان می که ز دل خیزد با روح درآمیزد    مخمور کند جوشش مر چشم خدابین را
آن باده انگوری مر امت عیسی را    و این باده منصوری مر امت یاسین را
خم ها است از آن باده خم ها است از این باده    تا نشکنی آن خم را هرگز نچشی این را
آن باده بجز یک دم دل را نکند بی غم    هرگز نکشد غم را هرگز نکند کین را
یک قطره از این ساغر کار تو کند چون زر    جانم به فدا باشد این ساغر زرین را
این حالت اگر باشد اغلب به سحر باشد    آن را که براندازد او بستر و بالین را
زنهار که یار بد از وسوسه نفریبد    تا نشکنی از سستی مر عهد سلاطین را
گر زخم خوری بر رو رو زخم دگر می جو    رستم چه کند در صف دسته گل و نسرین را

82
معشوقه به سامان شد تا باد چنین بادا    کفرش همه ایمان شد تا باد چنین بادا
ملکی که پریشان شد از شومی شیطان شد    باز آن سلیمان شد تا باد چنین بادا
یاری که دلم خستی در بر رخ ما بستی    غمخواره یاران شد تا باد چنین بادا
هم باده جدا خوردی هم عیش جدا کردی    نک سرده مهمان شد تا باد چنین بادا
زان طلعت شاهانه زان مشعله خانه    هر گوشه چو میدان شد تا باد چنین بادا
زان خشم دروغینش زان شیوه شیرینش    عالم شکرستان شد تا باد چنین بادا
شب رفت صبوح آمد غم رفت فتوح آمد    خورشید درخشان شد تا باد چنین بادا
از دولت محزونان وز همت مجنونان    آن سلسله جنبان شد تا باد چنین بادا
عید آمد و عید آمد یاری که رمید آمد    عیدانه فراوان شد تا باد چنین بادا
ای مطرب صاحب دل در زیر مکن منزل    کان زهره به میزان شد تا باد چنین بادا
درویش فریدون شد هم کیسه قارون شد    همکاسه سلطان شد تا باد چنین بادا
آن باد هوا را بین ز افسون لب شیرین    با نای در افغان شد تا باد چنین بادا
فرعون بدان سختی با آن همه بدبختی    نک موسی عمران شد تا باد چنین بادا
آن گرگ بدان زشتی با جهل و فرامشتی    نک یوسف کنعان شد تا باد چنین بادا
شمس الحق تبریزی از بس که درآمیزی    تبریز خراسان شد تا باد چنین بادا
از اسلم شیطانی شد نفس تو ربانی    ابلیس مسلمان شد تا باد چنین بادا
آن ماه چو تابان شد کونین گلستان شد    اشخاص همه جان شد تا باد چنین بادا
بر روح برافزودی تا بود چنین بودی    فر تو فروزان شد تا باد چنین بادا
قهرش همه رحمت شد زهرش همه شربت شد    ابرش شکرافشان شد تا باد چنین بادا
از کاخ چه رنگستش وز شاخ چه تنگستش    این گاو چو قربان شد تا باد چنین بادا
ارضی چو سمایی شد مقصود سنایی شد    این بود همه آن شد تا باد چنین بادا
خاموش که سرمستم بربست کسی دستم    اندیشه پریشان شد تا باد چنین بادا

83
ای یار قمرسیما ای مطرب شکرخا    آواز تو جان افزا تا روز مشین از پا
سودی همگی سودی بر جمله برافزودی    تا بود چنین بودی تا روز مشین از پا
صد شهر خبر رفته کای مردم آشفته    بیدار شد آن خفته تا روز مشین از پا
بیدار شد آن فتنه کو چون بزند طعنه    در کوه کند رخنه تا روز مشین از پا
در خانه چنین جمعی در جمع چنین شمعی    دارم ز تو من طمعی تا روز مشین از پا
میر آمد میر آمد وان بدر منیر آمد    وان شکر و شیر آمد تا روز مشین از پا
ای بانگ و نوایت تر وز باد صبا خوشتر    ما را تو بری از سر تا روز مشین از پا
مجلس به تو فرخنده عشرت ز دمت زنده    چون شمع فروزنده تا روز مشین از پا
این چرخ و زمین خیمه کس دید چنین خیمه    ای استن این خیمه تا روز مشین از پا
این قوم پرند از تو باکر و فرند از تو    زیر و زبرند از تو تا روز مشین از پا
در بحر چو کشتیبان آن پیل همی جنبان    تا منزل آباقان تا روز مشین از پا
ای خوش نفس نایی بس نادره برنایی    چون با همه برنایی تا روز مشین از پا
دف از کف دست آید نی از دم مست آید    با نی همه پست آید تا روز مشین از پا
چون جان خمشیم اما کی خسبد جان جانا    تو باش زبان ما تا روز مشین از پا

84
چون گل همه تن خندم نه از راه دهان تنها    زیرا که منم بی من با شاه جهان تنها
ای مشعله آورده دل را به سحر برده    جان را برسان در دل دل را مستان تنها
از خشم و حسد جان را بیگانه مکن با دل    آن را مگذار این جا وین را بمخوان تنها
شاهانه پیامی کن یک دعوت عامی کن    تا کی بود ای سلطان این با تو و آن تنها
چون دوش اگر امشب نایی و ببندی لب    صد شور کنیم ای جان نکنیم فغان تنها

85
از بهر خدا بنگر در روی چو زر جانا    هر جا که روی ما را با خویش ببر جانا
چون در دل ما آیی تو دامن خود برکش    تا جامه نیالایی از خون جگر جانا
ای ماه برآ آخر بر کوری مه رویان    ابری سیه اندرکش در روی قمر جانا
زان روز که زادی تو ای لب شکر از مادر    آوه که چه کاسد شد بازار شکر جانا
گفتی که سلام علیک بگرفت همه عالم    دل سجده درافتاده جان بسته کمر جانا
چون شمع بدم سوزان هر شب به سحر کشته    امروز بنشناسم شب را ز سحر جانا
شمس الحق تبریزی شاهنشه خون ریزی    ای بحر کمربسته پیش تو گهر جانا

86
ای گشته ز تو خندان بستان و گل رعنا    پیوسته چنین بادا چون شیر و شکر با ما
ای چرخ تو را بنده وی خلق ز تو زنده    احسنت زهی خوابی شاباش زهی زیبا
دریای جمال تو چون موج زند ناگه    پرگنج شود پستی فردوس شود بالا
هر سوی که روی آری در پیش تو گل روید    هر جا که روی آیی فرشت همه زر بادا
وان دم که ز بدخویی دشنام و جفا گویی    می گو که جفای تو حلواست همه حلوا
گر چه دل سنگستش بنگر که چه رنگستش    کز مشعله ننگستش وز رنگ گل حمرا
یا رب دل بازش ده صد عمر درازش ده    فخرش ده و نازش ده تا فخر بود ما را

87
جانا سر تو یارا مگذار چنین ما را    ای سرو روان بنما آن قامت بالا را
خرم کن و روشن کن این مفرش خاکی را    خورشید دگر بنما این گنبد خضرا را
رهبر کن جان ها را پرزر کن کان ها را    در جوش و خروش آور از زلزله دریا را
خورشید پناه آرد در سایه اقبالت    آری چه توان کردن آن سایه عنقا را
مغزی که بد اندیشد آن نقص بسست ای جان    سودای بپوسیده پوسیده سودا را
هم رحمت رحمانی هم مرهم و درمانی    درده تو طبیبانه آن دافع صفرا را
تو بلبل گلزاری تو ساقی ابراری    تو سرده اسراری هم بی سر و بی پا را
یا رب که چه داری تو کز لطف بهاری تو    در کار درآری تو سنگ و که خارا را
افروخته نوری انگیخته شوری    ننشاند صد طوفان آن فتنه و غوغا را

88
شاد آمدی ای مه رو ای شادی جان شاد آ    تا بود چنین بودی تا باد چنان بادا
ای صورت هر شادی اندر دل ما یادی    ای صورت عشق کل اندر دل ما یاد آ
بیرون پر از این طفلی ما را برهان ای جان    از منت هر دادو وز غصه هر دادا
ما چنگ زدیم از غم در یار و رخان ما    ای دف تو بنال از دل وی نای به فریاد آ
ای دل تو که زیبایی شیرین شو از آن خسرو    ور خسرو شیرینی در عشق چو فرهاد آ

89
یک پند ز من بشنو خواهی نشوی رسوا    من خمره افیونم زنهار سرم مگشا
آتش به من اندرزن آتش چه زند با من    کاندر فلک افکندم صد آتش و صد غوغا
گر چرخ همه سر شد ور خاک همه پا شد    نی سر بهلم آن را نی پا بهلم این را
یا صافیه الخمر فی آنیه المولی    اسکر نفرا لدا و السکر بنا اولی

90
ای شاد که ما هستیم اندر غم تو جانا    هم محرم عشق تو هم محرم تو جانا
هم ناظر روی تو هم مست سبوی تو    هم شسته به نظاره بر طارم تو جانا
تو جان سلیمانی آرامگه جانی    ای دیو و پری شیدا از خاتم تو جانا
ای بیخودی جان ها در طلعت خوب تو    ای روشنی دل ها اندر دم تو جانا
در عشق تو خمارم در سر ز تو می دارم    از حسن جمالات پرخرم تو جانا
تو کعبه عشاقی شمس الحق تبریزی    زمزم شکر آمیزد از زمزم تو جانا

91
در آب فکن ساقی بط زاده آبی را    بشتاب و شتاب اولی مستان شبابی را
ای جان بهار و دی وی حاتم نقل و می    پر کن ز شکر چون نی بوبکر ربابی را
ای ساقی شور و شر هین عیش بگیر از سر    پر کن ز می احمر سغراق و شرابی را
بنما ز می فرخ این سو اخ و آن سو اخ    بربای نقاب از رخ معشوق نقابی را
احسنت زهی یار او شاخ گل بی خار او    شاباش زهی دارو دل های کبابی را
صد حلقه نگر شیدا زان باده ناپیدا    کاسد کند این صهبا صد خمر لعابی را
مستان چمن پنهان اشکوفه ز شاخ افشان    صد کوه چو که غلطان سیلاب حبابی را
گر آن قدح روشن جانست نهان از تن    پنهان نتوان کردن مستی و خرابی را
ماییم چو کشت ای جان سرسبز در این میدان    تشنه شده و جویان باران سحابی را
چون رعد نه ای خامش چون پرده تست این هش    وز صبر و فنا می کش طوطی خطابی را

92
زهی باغ زهی باغ که بشکفت ز بالا    زهی قدر و زهی بدر تبارک و تعالی
زهی فر زهی نور زهی شر زهی شور    زهی گوهر منثور زهی پشت و تولا
زهی ملک زهی مال زهی قال زهی حال    زهی پر و زهی بال بر افلاک تجلی
چو جان سلسله ها را بدرد به حرونی    چه ذاالنون چه مجنون چه لیلی و چه لیلا
علم های الهی ز پس کوه برآمد    چه سلطان و چه خاقان چه والی و چه والا
چه پیش آمد جان را که پس انداخت جهان را    بزن گردن آن را که بگوید که تسلا
چو بی واسطه جبار بپرورد جهان را    چه ناقوس چه ناموس چه اهلا و چه سهلا
گر اجزای زمینی وگر روح امینی    چو آن حال ببینی بگو جل جلالا
گر افلاک نباشد به خدا باک نباشد    دل غمناک نباشد مکن بانگ و علالا
فروپوش فروپوش نه بخروش نه بفروش    تویی باده مدهوش یکی لحظه بپالا
تو کرباسی و قصار تو انگوری و عصار    بپالا و بیفشار ولی دست میالا
خمش باش خمش باش در این مجمع اوباش    مگو فاش مگو فاش ز مولی و ز مولا

93
میندیش میندیش که اندیشه گری ها    چو نفطند بسوزند ز هر بیخ تری ها
خرف باش خرف باش ز مستی و ز حیرت    که تا جمله نیستان نماید شکری ها
جنونست شجاعت میندیش و درانداز    چو شیران و چو مردان گذر کن ز غری ها
که اندیشه چو دامست بر ایثار حرامست    چرا باید حیلت پی لقمه بری ها
ره لقمه چو بستی ز هر حیله برستی    وگر حرص بنالد بگیریم کری ها

94
زهی عشق زهی عشق که ما راست خدایا    چه نغزست و چه خوبست چه زیباست خدایا
از آن آب حیاتست که ما چرخ زنانیم    نه از کف و نه از نای نه دف هاست خدایا
یقین گشت که آن شاه در این عرس نهانست    که اسباب شکرریز مهیاست خدایا
به هر مغز و دماغی که درافتاد خیالش    چه مغزست و چه نغزست چه بیناست خدایا
تن ار کرد فغانی ز غم سود و زیانی    ز تست آنک دمیدن نه ز سرناست خدایا
نی تن را همه سوراخ چنان کرد کف تو    که شب و روز در این ناله و غوغاست خدایا
نی بیچاره چه داند که ره پرده چه باشد    دم ناییست که بیننده و داناست خدایا
که در باغ و گلستان ز کر و فر مستان    چه نورست و چه شورست چه سوداست خدایا
ز تیه خوش موسی و ز مایده عیسی    چه لوتست و چه قوتست و چه حلواست خدایا
از این لوت و زین قوت چه مستیم و چه مبهوت    که از دخل زمین نیست ز بالاست خدایا
ز عکس رخ آن یار در این گلشن و گلزار    به هر سو مه و خورشید و ثریاست خدایا
چو سیلیم و چو جوییم همه سوی تو پوییم    که منزلگه هر سیل به دریاست خدایا
بسی خوردم سوگند که خاموش کنم لیک    مگر هر در دریای تو گویاست خدایا
خمش ای دل که تو مستی مبادا به جهانی    نگهش دار ز آفت که برجاست خدایا
ز شمس الحق تبریز دل و جان و دو دیده    سراسیمه و آشفته سوداست خدایا

95
زهی عشق زهی عشق که ما راست خدایا    چه نغزست و چه خوبست و چه زیباست خدایا
چه گرمیم چه گرمیم از این عشق چو خورشید    چه پنهان و چه پنهان و چه پیداست خدایا
زهی ماه زهی ماه زهی باده همراه    که جان را و جهان را بیاراست خدایا
زهی شور زهی شور که انگیخته عالم    زهی کار زهی بار که آن جاست خدایا
فروریخت فروریخت شهنشاه سواران    زهی گرد زهی گرد که برخاست خدایا
فتادیم فتادیم بدان سان که نخیزیم    ندانیم ندانیم چه غوغاست خدایا
ز هر کوی ز هر کوی یکی دود دگرگون    دگربار دگربار چه سوداست خدایا
نه دامیست نه زنجیر همه بسته چراییم    چه بندست چه زنجیر که برپاست خدایا
چه نقشیست چه نقشیست در این تابه دل ها    غریبست غریبست ز بالاست خدایا
خموشید خموشید که تا فاش نگردید    که اغیار گرفتست چپ و راست خدایا

96
لب را تو به هر بوسه و هر لوت میالا    تا از لب دلدار شود مست و شکرخا
تا از لب تو بوی لب غیر نیاید    تا عشق مجرد شود و صافی و یکتا
آن لب که بود کون خری بوسه گه او    کی یابد آن لب شکربوس مسیحا
می دانک حدث باشد جز نور قدیمی    بر مزبله پرحدث آن گاه تماشا
آنگه که فنا شد حدث اندر دل پالیز    رست از حدثی و شود او چاشنی افزا
تا تو حدثی لذت تقدیس چه دانی    رو از حدثی سوی تبارک و تعالی
زان دست مسیح آمد داروی جهانی    کو دست نگه داشت ز هر کاسه سکبا
از نعمت فرعون چه موسی کف و لب شست    دریای کرم داد مر او را ید بیضا
خواهی که ز معده و لب هر خام گریزی    پرگوهر و روتلخ همی باش چو دریا
هین چشم فروبند که آن چشم غیورست    هین معده تهی دار که لوتیست مهیا
سگ سیر شود هیچ شکاری بنگیرد    کز آتش جوعست تک و گام تقاضا
کو دست و لب پاک که گیرد قدح پاک    کو صوفی چالاک که آید سوی حلوا
بنمای از این حرف تصاویر حقایق    یا من قسم القهوه و الکاس علینا

97
رفتم به سوی مصر و خریدم شکری را    خود فاش بگو یوسف زرین کمری را
در شهر کی دیدست چنین شهره بتی را    در بر کی کشیدست سهیل و قمری را
بنشاند به ملکت ملکی بنده بد را    بخرید به گوهر کرمش بی گهری را
خضر خضرانست و از هیچ عجب نیست    کز چشمه جان تازه کند او جگری را
از بهر زبردستی و دولت دهی آمد    نی زیر و زبر کردن زیر و زبری را
شاید که نخسپیم به شب چونک نهانی    مه بوسه دهد هر شب انجم شمری را
آثار رساند دل و جان را به موثر    حمال دل و جان کند آن شه اثری را
اکسیر خداییست بدان آمد کاین جا    هر لحظه زر سرخ کند او حجری را
جان های چو عیسی به سوی چرخ برانند    غم نیست اگر ره نبود لاشه خری را
هر چیز گمان بردم در عالم و این نی    کاین جاه و جلالست خدایی نظری را
سوز دل شاهانه خورشید بباید    تا سرمه کشد چشم عروس سحری را
ما عقل نداریم یکی ذره وگر نی    کی آهوی عاقل طلبد شیر نری را
بی عقل چو سایه پیت ای دوست دوانیم    کان روی چو خورشید تو نبود دگری را
خورشید همه روز بدان تیغ گزارد    تا زخم زند هر طرفی بی سپری را
بر سینه نهد عقل چنان دل شکنی را    در خانه کشد روح چنان رهگذی را
در هدیه دهد چشم چنان لعل لبی را    رخ زر زند از بهر چنین سیمبری را
رو صاحب آن چشم شو ای خواجه چو ابرو    کو راست کند چشم کژ کژنگری را
ای پاک دلان با جز او عشق مبازید    نتوان دل و جان دادن هر مختصری را
خاموش که او خود بکشد عاشق خود را    تا چند کشی دامن هر بی هنری را

98
ای از نظرت مست شده اسم و مسما    ای یوسف جان گشته ز لب های شکرخا
ما را چه از آن قصه که گاو آمد و خر رفت    هین وقت لطیفست از آن عربده بازآ
ای شاه تو شاهی کن و آراسته کن بزم    ای جان ولی نعمت هر وامق و عذرا
هم دایه جان هایی و هم جوی می و شیر    هم جنت فردوسی و هم سدره خضرا
جز این بنگوییم وگر نیز بگوییم    گویید خسیسان که محالست و علالا
خواهی که بگویم بده آن جام صبوحی    تا چرخ به رقص آید و صد زهره زهرا
هر جا ترشی باشد اندر غم دنیی    می غرد و می برد از آن جای دل ما
برخیز بخیلانه در خانه فروبند    کان جا که تویی خانه شود گلشن و صحرا
این مه ز کجا آمد وین روی چه رویست    این نور خداییست تبارک و تعالی
هم قادر و هم قاهر و هم اول و آخر    اول غم و سودا و به آخر ید بیضا
هر دل که نلرزیدت و هر چشم که نگریست    یا رب خبرش ده تو از این عیش و تماشا
تا شید برآرد وی و آید به سر کوی    فریاد برآرد که تمنیت تمنا
نگذاردش آن عشق که سر نیز بخارد    شاباش زهی سلسله و جذب و تقاضا
در شهر چو من گول مگر عشق ندیدست    هر لحظه مرا گیرد این عشق ز بالا
هر داد و گرفتی که ز بالاست لطیفست    گر حاذق جدست وگر عشوه تیبا

99
دلارام نهان گشته ز غوغا    همه رفتند و خلوت شد برون آ
برآور بنده را از غرقه خون    فرح ده روی زردم را ز صفرا
کنار خویش دریا کردم از اشک    تماشا چون نیایی سوی دریا
چو تو در آینه دیدی رخ خود    از آن خوشتر کجا باشد تماشا
غلط کردم در آیینه نگنجی    ز نورت می شود لا کل اشیاء
رهید آن آینه از رنج صیقل    ز رویت می شود پاک و مصفا
تو پنهانی چو عقل و جمله از تست    خرابی ها عمارت ها به هر جا
هر آنک پهلوی تو خانه گیرد    به پیشش پست شد بام ثریا
چه باشد حال تن کز جان جدا شد    چه عذر آورد کسی کز تست عذرا
چه یاری یابد از یاران همدل    کسی کز جان شیرین گشت تنها
به از صبحی تو خلقان را به هر روز    به از خوابی ضعیفان را به شب ها
تو را در جان بدیدم بازرستم    چو گمراهان نگویم زیر و بالا
چو در عالم زدی تو آتش عشق    جهان گشتست همچون دیگ حلوا
همه حسن از تو باید ماه و خورشید    همه مغز از تو باید جدی و جوزا
بدان شد شب شفا و راحت خلق    که سودای توش بخشید سودا
چو پروانه ست خلق و روز چون شمع    که از زیب خودش کردی تو زیبا
هر آن پروانه که شمع تو را دید    شبش خوشتر ز روز آمد به سیما
همی پرد به گرد شمع حسنت    به روز و شب ندارد هیچ پروا
نمی یارم بیان کردن از این بیش    بگفتم این قدر باقی تو فرما
بگو باقی تو شمس الدین تبریز    که به گوید حدیث قاف عنقا

100
بیا ای جان نو داده جهان را    ببر از کار عقل کاردان را
چو تیرم تا نپرانی نپرم    بیا بار دگر پر کن کمان را
ز عشقت باز طشت از بام افتاد    فرست از بام باز آن نردبان را
مرا گویند بامش از چه سویست    از آن سویی که آوردند جان را
از آن سویی که هر شب جان روانست    به وقت صبح بازآرد روان را
از آن سو که بهار آید زمین را    چراغ نو دهد صبح آسمان را
از آن سو که عصایی اژدها شد    به دوزخ برد او فرعونیان را
از آن سو که تو را این جست و جو خاست    نشان خود اوست می جوید نشان را
تو آن مردی که او بر خر نشسته است    همی پرسد ز خر این را و آن را
خمش کن کو نمی خواهد ز غیرت    که در دریا درآرد همگنان را

101
بسوزانیم سودا و جنون را    درآشامیم هر دم موج خون را
حریف دوزخ آشامان مستیم    که بشکافند سقف سبزگون را
چه خواهد کرد شمع لایزالی    فلک را وین دو شمع سرنگون را
فروبریم دست دزد غم را    که دزدیدست عقل صد زبون را
شراب صرف سلطانی بریزیم    بخوابانیم عقل ذوفنون را
چو گردد مست حد بر وی برانیم    که از حد برد تزویر و فسون را
اگر چه زوبع و استاد جمله ست    چه داند حیله ریب المنون را
چنانش بیخود و سرمست سازیم    که چون آید نداند راه چون را
چنان پیر و چنان عالم فنا به    که تا عبرت شود لایعلمون را
کنون عالم شود کز عشق جان داد    کنون واقف شود علم درون را
درون خانه دل او ببیند    ستون این جهان بی ستون را
که سرگردان بدین سرهاست گر نه    سکون بودی جهان بی سکون را
تن باسر نداند سر کن را    تن بی سر شناسد کاف و نون را
یکی لحظه بنه سر ای برادر    چه باشد از برای آزمون را
یکی دم رام کن از بهر سلطان    چنین سگ را چنین اسب حرون را
تو دوزخ دان خودآگاهی عالم    فنا شو کم طلب این سرفزون را
چنان اندر صفات حق فرورو    که برنایی نبینی این برون را
چه جویی ذوق این آب سیه را    چه بویی سبزه این بام تون را
خمش کردم نیارم شرح کردن    ز رشک و غیرت هر خام دون را
نما ای شمس تبریزی کمالی    که تا نقصی نباشد کاف و نون را

102
سلیمانا بیار انگشتری را    مطیع و بنده کن دیو و پری را
برآر آواز ردوها علی    منور کن سرای شش دری را
برآوردن ز مغرب آفتابی    مسلم شد ضمیر آن سری را
بدین سان مهتری یابد هر آن کس    که بهر حق گذارد مهتری را
بنه بر خوان جفان کالجوابی    مکرم کن نیاز مشتری را
به کاسی کاسه سر را طرب ده    تو کن مخمور چشم عبهری را
ز صورت های غیبی پرده بردار    کسادی ده نقوش آزری را
ز چاه و آب چه رنجور گشتیم    روان کن چشمه های کوثری را
دلا در بزم شاهنشاه دررو    پذیرا شو شراب احمری را
زر و زن را به جان مپرست زیرا    بر این دو دوخت یزدان کافری را
جهاد نفس کن زیرا که اجری    برای این دهد شه لشکری را
دل سیمین بری کز عشق رویش    ز حیرت گم کند زر هم زری را
بدان دریادلی کز جوش و نوشش    به دست آورد گوهر گوهری را
که باقی غزل را تو بگویی    به رشک آری تو سحر سامری را
خمش کردم که پایم گل فرورفت    تو بگشا پر نطق جعفری را

103
دل و جان را در این حضرت بپالا    چو صافی شد رود صافی به بالا
اگر خواهی که ز آب صاف نوشی    لب خود را به هر دردی میالا
از این سیلاب درد او پاک ماند    که جانبازست و چست و بی مبالا
نپرد عقل جزوی زین عقیله    چو نبود عقل کل بر جزو لالا
نلرزد دست وقت زر شمردن    چو بازرگان بداند قدر کالا
چه گرگینست وگر خارست این حرص    کسی خود را بر این گرگین ممالا
چو شد ناسور بر گرگین چنین گر    طلی سازش به ذکر حق تعالا
اگر خواهی که این در باز گردد    سوی این در روان و بی ملال آ
رها کن صدر و ناموس و تکبر    میان جان بجو صدر معلا
کلاه رفعت و تاج سلیمان    به هر کل کی رسد حاشا و کلا
خمش کردم سخن کوتاه خوشتر    که این ساعت نمی گنجد علالا
جواب آن غزل که گفت شاعر    بقایی شاء لیس هم ارتحالا

104
خبر کن ای ستاره یار ما را    که دریابد دل خون خوار ما را
خبر کن آن طبیب عاشقان را    که تا شربت دهد بیمار ما را
بگو شکرفروش شکرین را    که تا رونق دهد بازار ما را
اگر در سر بگردانی دل خود    نه دشمن بشنود اسرار ما را
پس اندر عشق دشمن کام گردم    که دشمن می نپرسد کار ما را
اگر چه دشمن ما جان ندارد    بسوزان جان دشمن دار ما را
اگر گل بر سرستت تا نشویی    بیار و بشکفان گلزار ما را
بیا ای شمس تبریزی نیر    بدان رخ نور ده دیدار ما را

105
چو او باشد دل دلسوز ما را    چه باشد شب چه باشد روز ما را
که خورشید ار فروشد ار برآمد    بس است این جان جان افروز ما را
تو مادرمرده را شیون میاموز    که استادست عشق آموز ما را
مدوزان خرقه ما را مدران    نشاید شیخ خرقه دوز ما را
همه کس بر عدو پیروز خواهد    جمال آن عدو پیروز ما را
همه کس بخت گنج اندوز جوید    ولیکن عشق رنج اندوز ما را

106
مرا حلوا هوس کردست حلوا    میفکن وعده حلوا به فردا
دل و جانم بدان حلواست پیوست    که صوفی را صفا آرد نه صفرا
زهی حلوای گرم و چرب و شیرین    که هر دم می رسد بویش ز بالا
دهانی بسته حلوا خور چو انجیر    ز دل خور هیچ دست و لب میالا
از آن دستست این حلوا از آن دست    بخور زان دست ای بی دست و بی پا
دمی با مصطفا و کاسه باشیم    که او می خورد از آن جا شیر و خرما
از آن خرما که مریم را ندا کرد    کلی و اشربی و قری عینا
دلیل آنک زاده عقل کلیم    ندایش می رسد کای جان بابا
همی خواند که فرزندان بیایید    که خوان آراسته ست و یار تنها

107
امیر حسن خندان کن چشم را    وجودی بخش مر مشتی عدم را
سیاهی می نماید لشکر غم    ظفر ده شادی صاحب علم را
به حسن خود تو شادی را بکن شاد    غم و اندوه ده اندوه و غم را
کرم را شادمان کن از جمالت    که حسن تو دهد صد جان کرم را
تو کارم زان بر سیمین چو زر کن    تو لعلین کن رخ همچون زرم را
دلا چون طالب بیشی عشقی    تو کم اندیش در دل بیش و کم را
بنه آن سر به پیش شمس تبریز    که ایمانست سجده آن صنم را

108
به برج دل رسیدی بیست این جا    چو آن مه را بدیدی بیست این جا
بسی این رخت خود را هر نواحی    ز نادانی کشیدی بیست این جا
بشد عمری و از خوبی آن مه    به هر نوعی شنیدی بیست این جا
ببین آن حسن را کز دیدن او    بدید و نابدیدی بیست این جا
به سینه تو که آن پستان شیرست    که از شیرش چشیدی بیست این جا

109
بکت عینی غداه البین دمعا    و اخری بالبکا بخلت علینا
فعاقبت التی بخلت علینا    بان غمضتها یوم التقینا
چه مرد آن عتابم خیز یارا    بده آن جام مالامال صهبا
نرنجم ز آنچ مردم می برنجند    که پیشم جمله جان ها هست یکتا
اگر چه پوستینی بازگونه    بپوشیدست این اجسام بر ما
تو را در پوستین من می شناسم    همان جان منی در پوست جانا
بدرم پوست را تو هم بدران    چرا سازیم با خود جنگ و هیجا
یکی جانیم در اجسام مفرق    اگر خردیم اگر پیریم و برنا
چراغک هاست کآتش را جدا کرد    یکی اصلست ایشان را و منش
یکی طبع و یکی رنگ و یکی خوی    که سرهاشان نباشد غیر پاها
در این تقریر برهان هاست در دل    به سر با تو بگویم یا به اخفا
غلط خود تو بگویی با تو آن را    چه تو بر توست بنگر این تماشا

110
تو بشکن چنگ ما را ای معلا    هزاران چنگ دیگر هست این جا
چو ما در چنگ عشق اندرفتادیم    چه کم آید بر ما چنگ و سرنا
رباب و چنگ عالم گر بسوزد    بسی چنگی پنهانیست یارا
ترنگ و تنتنش رفته به گردون    اگر چه ناید آن در گوش صما
چراغ و شمع عالم گر بمیرد    چو غم چون سنگ و آهن هست برجا
به روی بحر خاشاکست اغانی    نیاید گوهری بر روی دریا
ولیکن لطف خاشاک از گهر دان    که عکس عکس برق اوست بر ما
اغانی جمله فرع شوق وصلیست    برابر نیست فرع و اصل اصلا
دهان بربند و بگشا روزن دل    از آن ره باش با ارواح گویا

111
برای تو فدا کردیم جان ها    کشیده بهر تو زخم زبان ها
شنیده طعنه های همچو آتش    رسیده تیر کاری زان کمان ها
اگر دل را برون آریم پیشت    ببخشایی بر آن پرخون نشان ها
اگر دشمن تو را از من بدی گفت    مها دشمن چه گوید جز چنان ها
بیا ای آفتاب جمله خوبان    که در لطف تو خندد لعل کان ها
که بی تو سود ما جمله زیانست    که گردد سود با بودت زیان ها
گمان او بسستش زهر قاتل    که در قند تو دارد بدگمان ها

112
ز روی تست عید آثار ما را    بیا ای عید و عیدی آر ما را
تو جان عید و از روی تو جانا    هزاران عید در اسرار ما را
چو ما در نیستی سر درکشیدیم    نگیرد غصه دستار ما را
چو ما بر خویشتن اغیار گشتیم    نباشد غصه اغیار ما را
شما را اطلس و شعر خیالی    خیال خوب آن دلدار ما را
کتاب مکر و عیاری شما را    عتاب دلبر عیار ما را
شما را عید در سالی دو بارست    دو صد عیدست هر دم کار ما را
شما را سیم و زر بادا فراوان    جمال خالق جبار ما را
شما را اسب تازی باد بی حد    براق احمد مختار ما را
اگر عالم همه عیدست و عشرت    برو عالم شما را یار ما را
بیا ای عید اکبر شمس تبریز    به دست این و آن مگذار ما را
چو خاموشانه عشقت قوی شد    سخن کوتاه شد این بار ما را

113
ای مطرب دل برای یاری را    در پرده زیر گوی زاری را
رو در چمن و به روی گل بنگر    همدم شو بلبل بهاری را
دانی چه حیات ها و مستی هاست    در مجلس عشق جان سپاری را
چون دولت بی شمار را دیدی    بسپار بدو دم شماری را
ای روح شکار دلبری گشتی    کو زنده کند ابد شکاری را
ای ساقی دل ز کار واماندم    وقتست بده شراب کاری را
آراسته کن مرا و مجلس را    کآراسته ای شرابداری را
بزمیست نهان چنین حریفان را    جا نیست دگر شرابخواری را

114
اندر دل ما تویی نگارا    غیر تو کلوخ و سنگ خارا
هر عاشق شاهدی گزیدست    ما جز تو ندیده ایم یارا
گر غیر تو ماه باشد ای جان    بر غیر تو نیست رشک ما را
ای خلق حدیث او مگویید    باقی همه شاهدان شما را
بر نقش فنا چه عشق بازد    آن کس که بدید کبریا را
بر غیر خدا حسد نیارد    آن کس که گمان برد خدا را
گر رشک و حسد بری برو بر    کین رشک بدست انبیا را
چون رفت بر آسمان چارم    عیسی چه کند کلیسیا را
بوبکر و عمر به جان گزیدند    عثمان و علی مرتضا را
شمس تبریز جو روان کن    گردان کن سنگ آسیا را

115
ای جان و قوام جمله جان ها    پر بخش و روان کن روان ها
با تو ز زیان چه باک داریم    ای سودکن همه زیان ها
فریاد ز تیرهای غمزه    وز ابروهای چون کمان ها
در لعل بتان شکر نهادی    بگشاده به طمع آن دهان ها
ای داده به دست ما کلیدی    بگشاده بدان در جهان ها
گر زانک نه در میان مایی    برجسته چراست این میان ها
ور نیست شراب بی نشانیت    پس شاهد چیست این نشان ها
ور تو ز گمان ما برونی    پس زنده ز کیست این گمان ها
ور تو ز جهان ما نهانی    پیدا ز کی می شود نهان ها
بگذار فسانه های دنیا    بیزار شدیم ما از آن ها
جانی که فتاد در شکرریز    کی گنجد در دلش چنان ها
آن کو قدم تو را زمین شد    کی یاد کند ز آسمان ها
بربند زبان ما به عصمت    ما را مفکن در این زبان ها

116
ای سخت گرفته جادوی را    شیری بنموده آهوی را
از سحر تو احولست دیده    در دیده نهاده ای دوی را
بنموده ای از ترنج آلو    کی یافت ترنج آلوی را
سحر تو نمود بره را گرگ    بنموده ز گندمی جوی را
منشور بقا نموده سحرت    طومار خیال منطوی را
پر باد هدایتست ریشش    از سحر تو جاهل غوی را
سوفسطاییم کرد سحرت    ای ترک نموده هندوی را
چون پشه نموده وقت پیکار    پیلان تهمتن قوی را
تا جنگ کنند و راست آرند    تقدیر و قضای مستوی را
سوفسطایی مشو خمش کن    بگشای زبان معنوی را

117
از دور بدیده شمس دین را    فخر تبریز و رشک چین را
آن چشم و چراغ آسمان را    آن زنده کننده زمین را
ای گشته چنان و آن چنانتر    هر جان که بدیده او چنین را
گفتا که که را کشم به زاری    گفتمش که بنده کمین را
این گفتن بود و ناگهانی    از غیب گشاد او کمین را
آتش درزد به هست بنده    وز بیخ بکند کبر و کین را
بی دل سیهی لاله زان می    سرمست بکرد یاسمین را
در دامن اوست عین مقصود    بر ما بفشاند آستین را
شاهی که چو رخ نمود مه را    بر اسب فلک نهاد زین را
بنشین کژ و راست گو که نبود    همتا شه روح راستین را
والله که از او خبر نباشد    جبریل مقدس امین را
حالی چه زند به قال آورد    او چرخ بلند هفتمین را
چون چشم دگر در او گشادیم    یک جو نخریم ما یقین را
آوه که بکرد بازگونه    آن دولت وصل پوستین را
ای مطرب عشق شمس دینم    جان تو که بازگو همین را
چون می نرسم به دستبوسش    بر خاک همی زنم جبین را

118
بنمود وفا از این جا    هرگز نرویم ما از این جا
این جا مدد حیات جانست    ذوقست دو چشم را از این جا
این جاست که پا به گل فرورفت    چون برگیریم پا از این جا
این جا به خدا که دل نهادیم    کس را مبر ای خدا از این جا
این جاست که مرگ ره ندارد    مرگست بدن جدا از این جا
زین جای برآمدی چو خورشید    روشن کردی مرا از این جا
جان خرم و شاد و تازه گردد    زین جا یابد بقا از این جا
یک بار دگر حجاب بردار    یک بار دگر برآ از این جا
این جاست شراب لایزالی    درریز تو ساقیا از این جا
این چشمه آب زندگانیست    مشکی پر کن سقا از این جا
این جا پر و بال یافت دل ها    بگرفت خرد هوا از این جا

119
برخیز و صبوح را بیارا    پرلخلخه کن کنار ما را
پیش آر شراب رنگ آمیز    ای ساقی خوب خوب سیما
از من پرسید کو چه ساقیست    قندست و هزار رطل حلوا
آن ساغر پرعقار برریز    بر وسوسه محال پیما
آن می که چو صعوه زو بنوشد    آهنگ کند به صید عنقا
زان پیش که دررسد گرانی    برجه سبک و میان ما آ
می گرد و چو ماه نور می ده    حمرا می ده بدان حمیرا
ما را همه مست و کف زنان کن    وان گاه نظاره کن تماشا
در گردش و شیوه های مستان    در عربده های در علالا
در گردن این فکنده آن دست    کان شاه من و حبیب و مولا
او نیز ببرده روی چون گل    می بوسد یار را کف پا
این کیسه گشاده از سخاوت    که خرج کنید بی محابا
دستار و قبا فکنده آن نیز    کاین را به گرو نهید فردا
صد مادر و صد پدر ندارد    آن مهر که می بجوشد آن جا
این می آمد اصول خویشی    کز سکر چنین شدند اعدا
آن عربده در شراب دنیاست    در بزم خدا نباشد آن ها
نی شورش و نی قیست و نی جنگ    ساقیست و شراب مجلس آرا
خاموش که ز سکر نفس کافر    می گوید لا اله الا

120
تا چند تو پس روی به پیش آ    در کفر مرو به سوی کیش آ
در نیش تو نوش بین به نیش آ    آخر تو به اصل اصل خویش آ
هر چند به صورت از زمینی    پس رشته گوهر یقینی
بر مخزن نور حق امینی    آخر تو به اصل اصل خویش آ
خود را چو به بیخودی ببستی    می دانک تو از خودی برستی
وز بند هزار دام جستی    آخر تو به اصل اصل خویش آ
از پشت خلیفه ای بزادی    چشمی به جهان دون گشادی
آوه که بدین قدر تو شادی    آخر تو به اصل اصل خویش آ
هر چند طلسم این جهانی    در باطن خویشتن تو کانی
بگشای دو دیده نهانی    آخر تو به اصل اصل خویش آ
چون زاده پرتو جلالی    وز طالع سعد نیک فالی
از هر عدمی تو چند نالی    آخر تو به اصل اصل خویش آ
لعلی به میان سنگ خارا    تا چند غلط دهی تو ما را
در چشم تو ظاهرست یارا    آخر تو به اصل اصل خویش آ
چون از بر یار سرکش آیی    سرمست و لطیف و دلکش آیی
با چشم خوش و پرآتش آیی    آخر تو به اصل اصل خویش آ
در پیش تو داشت جام باقی    شمس تبریز شاه و ساقی
سبحان الله زهی رواقی    آخر تو به اصل اصل خویش آ

121
چون خانه روی ز خانه ما    با آتش و با زبانه ما
با رستم زال تا نگویی    از رخش و ز تازیانه ما
زیرا جز صادقان ندانند    مکر و دغل و بهانه ما
اندر دل هیچ کس نگنجیم    چون در سر اوست شانه ما
هر جا پر تیر او ببینی    آن جاست یقین نشانه ما
از عشق بگو که عشق دامست    زنهار مگو ز دانه ما
با خاطر خویش تا نگویی    ای محرم دل فسانه ما
گر تو به چنینه ای بگویی    والله که تویی چنانه ما
اندر تبریز بد فلانی    اقبال دل فلانه ما

122
دیدم رخ خوب گلشنی را    آن چشم و چراغ روشنی را
آن قبله و سجده گاه جان را    آن عشرت و جای ایمنی را
دل گفت که جان سپارم آن جا    بگذارم هستی و منی را
جان هم به سماع اندرآمد    آغاز نهاد کف زنی را
عقل آمد و گفت من چه گویم    این بخت و سعادت سنی را
این بوی گلی که کرد چون سرو    هر پشت دوتای منحنی را
در عشق بدل شود همه چیز    ترکی سازند ارمنی را
ای جان تو به جان جان رسیدی    وی تن بگذاشتی تنی را
یاقوت زکات دوست ما راست    درویش خورد زر غنی را
آن مریم دردمند یابد    تازه رطب تر جنی را
تا دیده غیر برنیفتد    منمای به خلق محسنی را
ز ایمان اگرت مراد امنست    در عزلت جوی ایمنی را
عزلت گه چیست خانه دل    در دل خو گیر ساکنی را
در خانه دل همی رسانند    آن ساغر باقی هنی را
خامش کن و فن خامشی گیر    بگذار تو لاف پرفنی را
زیرا که دلست جای ایمان    در دل می دار مومنی را

123
دیدم شه خوب خوش لقا را    آن چشم و چراغ سینه ها را
آن مونس و غمگسار دل را    آن جان و جهان جان فزا را
آن کس که خرد دهد خرد را    آن کس که صفا دهد صفا را
آن سجده گه مه و فلک را    آن قبله جان اولیا را
هر پاره من جدا همی گفت    کای شکر و سپاس مر خدا را
موسی چو بدید ناگهانی    از سوی درخت آن ضیا را
گفتا که ز جست و جوی رستم    چون یافتم این چنین عطا را
گفت ای موسی سفر رها کن    وز دست بیفکن آن عصا را
آن دم موسی ز دل برون کرد    همسایه و خویش و آشنا را
اخلع نعلیک این بود این    کز هر دو جهان ببر ولا را
در خانه دل جز او نگنجد    دل داند رشک انبیا را
گفت ای موسی به کف چه داری    گفتا که عصاست راه ما را
گفتا که عصا ز کف بیفکن    بنگر تو عجایب سما را
افکند و عصاش اژدها شد    بگریخت چو دید اژدها را
گفتا که بگیر تا منش باز    چوبی سازم پی شما را
سازم ز عدوت دست یاری    سازم دشمنت متکا را
تا از جز فضل من ندانی    یاران لطیف باوفا را
دست و پایت چو مار گردد    چون درد دهیم دست و پا را
ای دست مگیر غیر ما را    ای پا مطلب جز انتها را
مگریز ز رنج ما که هر جا    رنجیست رهی بود دوا را
نگریخت کسی ز رنج الا    آمد بترش پی جزا را
از دانه گریز بیم آن جاست    بگذار به عقل بیم جا را
شمس تبریز لطف فرمود    چون رفت ببرد لطف ها را

124
ساقی تو شراب لامکان را    آن نام و نشان بی نشان را
بفزا که فزایش روانی    سرمست و روانه کن روان را
یک بار دگر بیا درآموز    ساقی گشتن تو ساقیان را
چون چشمه بجوش از دل سنگ    بشکن تو سبوی جسم و جان را
عشرت ده عاشقان می را    حسرت ده طالبان نان را
نان معماریست حبس تن را    می بارانیست باغ جان را
بستم سر سفره زمین را    بگشا سر خم آسمان را
بربند دو چشم عیب بین را    بگشای دو چشم غیب دان را
تا مسجد و بتکده نماند    تا نشناسیم این و آن را 
خاموش که آن جهان خاموش    در بانگ درآرد این جهان را

125
گفتی که گزیده ای تو بر ما    هرگز نبدست این مفرما
حاجت بنگر مگیر حجت    بر نقد بزن مگو که فردا
بگذار مرا که خوش بخسپم    در سایه ات ای درخت خرما
ای عشق تو در دلم سرشته    چون قند و شکر درون حلوا
وی صورت تو درون چشمم    مانند گهر میان دریا
داری سر ما سری بجنبان    تو نیز بگو زهی تماشا
آن وعده که کرده ای مرا دوش    کو زهره که تا کنم تقاضا
گر دست نمی رسد به خورشید    از دور همی کنم تمنا
خورشید و هزار همچو خورشید    در حسرت تست ای معلا

126
گستاخ مکن تو ناکسان را    در چشم میار این خسان را
درزی دزدی چو یافت فرصت    کم آرد جامه رسان را
ایشان را دار حلقه بر در    هم نیز نیند لایق آن را
پیشت به فسون و سخره آیند    از طمع مپوش این عیان را
ایشان چو ز خویش پرغمانند    چون دور کنند ز تو غمان را
جز خلوت عشق نیست درمان    رنج باریک اندهان را
یا دیدن دوست یا هوایش    دیگر چه کند کسی جهان را
تا دیدن دوست در خیالش    می دار تو در سجود جان را
پیشش چو چراغپایه می ایست    چون فرصت هاست مر مهان را
وامانده از این زمانه باشی    کی بینی اصل این زمان را
چون گشت گذار از مکان چشم    زو بیند جان آن مکان را
جان خوردی تن چو قازغانی    بر آتش نه تو قازغان را
تا جوش ببینی ز اندرونت    زان پس نخری تو داستان را
نظاره نقد حال خویشی    نظاره درونست راستان را
این حال بدایت طریقست    با گم شدگان دهم نشان را
چون صد منزل از این گذشتند    این چون گویم مران کسان را 
مقصود از این بگو و رستی    یعنی که چراغ آسمان را
مخدومم شمس حق و دین را    کوهست پناه انس و جان را
تبریز از او چو آسمان شد    دل گم مکناد نردبان را

127
کو مطرب عشق چست دانا    کز عشق زند نه از تقاضا
مردم به امید و این ندیدم    در گور شدم بدین تمنا
ای یار عزیز اگر تو دیدی    طوبی لک یا حبیب طوبی
ور پنهانست او خضروار    تنها به کناره های دریا
ای باد سلام ما بدو بر    کاندر دل ما از اوست غوغا
دانم که سلام های سوزان    آرد به حبیب عاشقان را
عشقیست دوار چرخ نه از آب    عشقیست مسیر ماه نه از پا
در ذکر به گردش اندرآید    با آب دو دیده چرخ جان ها
ذکرست کمند وصل محبوب    خاموش که جوش کرد سودا

128
ما را سفری فتاد بی ما    آن جا دل ما گشاد بی ما
آن مه که ز ما نهان همی شد    رخ بر رخ ما نهاد بی ما
چون در غم دوست جان بدادیم    ما را غم او بزاد بی ما
ماییم همیشه مست بی می    ماییم همیشه شاد بی ما
ما را مکنید یاد هرگز    ما خود هستیم یاد بی ما
بی ما شده ایم شاد گوییم    ای ما که همیشه باد بی ما
درها همه بسته بود بر ما    بگشود چو راه داد بی ما
با ما دل کیقباد بنده ست    بنده ست چو کیقباد بی ما
ماییم ز نیک و بد رهیده    از طاعت و از فساد بی ما

129
مشکن دل مرد مشتری را    بگذار ره ستمگری را
رحم آر مها که در شریعت    قربان نکنند لاغری را
مخمور توام به دست من ده    آن جام شراب گوهری را
پندی بده و به صلح آور    آن چشم خمار عبهری را
فرمای به هندوان جادو    کز حد نبرند ساحری را
در شش دره ای فتاد عاشق    بشکن در حبس شش دری را
یک لحظه معزمانه پیش آ    جمع آور حلقه پری را
سر می نهد این خمار از بن    هر لحظه شراب آن سری را
صد جا چو قلم میان ببسته    تنگ شکر معسکری را
ای عشق برادرانه پیش آ    بگذار سلام سرسری را
ای ساقی روح از در حق    مگذار حق برادری را
ای نوح زمانه هین روان کن    این کشتی طبع لنگری را
ای نایب مصطفی بگردان    آن ساغر زفت کوثری را
پیغام ز نفخ صور داری    بگشای لب پیمبری را
ای سرخ صباغت علمدار    بگشا پر و بال جعفری را
پرلاله کن و پر از گل سرخ    این صحن رخ مزعفری را
اسپید نمی کنم دگر من    درریز رحیق احمری را

130
بیدار کنید مستیان را    از بهر نبیذ همچو جان را
ای ساقی باده بقایی    از خم قدیم گیر آن را
بر راه گلو گذر ندارد    لیکن بگشاید او زبان را
جان را تو چو مشک ساز ساقی    آن جان شریف غیب دان را
پس جانب آن صبوحیان کش    آن مشک سبک دل گران را
وز ساغرهای چشم مستت    درده تو فلان بن فلان را
از دیده به دیده باده ای ده    تا خود نشود خبر دهان را
زیرا ساقی چنان گذارد    اندر مجلس می نهان را
بشتاب که چشم ذره ذره    جویا گشتست آن عیان را
آن نافه مشک را به دست آر    بشکاف تو ناف آسمان را
زیرا غلبات بوی آن مشک    صبری بنهشت یوسفان را
چون نامه رسید سجده ای کن    شمس تبریز درفشان را

131
من چو موسی در زمان آتش شوق و لقا    سوی کوه طور رفتم حبذا لی حبذا
دیدم آن جا پادشاهی خسروی جان پروری    دلربایی جان فزایی بس لطیف و خوش لقا
کوه طور و دشت و صحرا از فروغ نور او    چون بهشت جاودانی گشته از فر و ضیا
ساقیان سیمبر را جام زرین ها به کف    رویشان چون ماه تابان پیش آن سلطان ما
روی های زعفران را از جمالش تاب ها    چشم های محرمان را از غبارش توتیا
از نوای عشق او آن جا زمین در جوش بود    وز هوای وصل او در چرخ دایم شد سما
در فنا چون بنگرید آن شاه شاهان یک نظر    پای همت را فنا بنهاد بر فرق بقا
مطرب آن جا پرده ها بر هم زند خود نور او    کی گذارد در دو عالم پرده ای را در هوا
جمع گشته سایه الطاف با خورشید فضل    جمع اضداد از کمال عشق او گشته روا
چون نقاب از روی او باد صبا اندرربود    محو گشت آن جا خیال جمله شان و شد هبا
لیک اندر محو هستیشان یکی صد گشته بود    هست محو و محو هست آن جا بدید آمد مرا
تا بدیدم از ورای آن جهان جان صفت    ذره ها اندر هوایش از وفا و از صفا
بس خجل گشتم ز رویش آن زمان تا لاجرم    هر زمان زنار می ببریدم از جور و جفا
گفتم ای مه توبه کردم توبه ها را رد مکن    گفت بس راهست پیشت تا ببینی توبه را
صادق آمد گفت او وز ماه دور افتاده ام    چون حجاج گمشده اندر مغیلان فنا
نور آن مه چون سهیل و شهر تبریز آن یمن    این یکی رمزی بود از شاه ما صدرالعلا

132
در میان پرده خون عشق را گلزارها    عاشقان را با جمال عشق بی چون کارها
عقل گوید شش جهت حدست و بیرون راه نیست    عشق گوید راه هست و رفته ام من بارها
عقل بازاری بدید و تاجری آغاز کرد    عشق دیده زان سوی بازار او بازارها
ای بسا منصور پنهان ز اعتماد جان عشق    ترک منبرها بگفته برشده بر دارها
عاشقان دردکش را در درونه ذوق ها    عاقلان تیره دل را در درون انکارها
عقل گوید پا منه کاندر فنا جز خار نیست    عشق گوید عقل را کاندر توست آن خارها
هین خمش کن خار هستی را ز پای دل بکن    تا ببینی در درون خویشتن گلزارها
شمس تبریزی تویی خورشید اندر ابر حرف    چون برآمد آفتابت محو شد گفتارها

133
غمزه عشقت بدان آرد یکی محتاج را    کو به یک جو برنسنجد هیچ صاحب تاج را
اطلس و دیباج بافد عاشق از خون جگر    تا کشد در پای معشوق اطلس و دیباج را
در دل عاشق کجا یابی غم هر دو جهان    پیش مکی قدر کی باشد امیر حاج را
عشق معراجیست سوی بام سلطان جمال    از رخ عاشق فروخوان قصه معراج را
زندگی ز آویختن دارد چو میوه از درخت    زان همی بینی درآویزان دو صد حلاج را
گر نه علم حال فوق قال بودی کی بدی    بنده احبار بخارا خواجه نساج را
بلمه ای هان تا نگیری ریش کوسه در نبرد    هندوی ترکی میاموز آن ملک تمغاج را
همچو فرزین کژروست و رخ سیه بر نطع شاه    آنک تلقین می کند شطرنج مر لجلاج را
ای که میرخوان به غراقان روحانی شدی    بر چنین خوانی چه چینی خرده تتماج را
عاشق آشفته از آن گوید که اندر شهر دل    عشق دایم می کند این غارت و تاراج را
بس کن ایرا بلبل عشقش نواها می زند    پیش بلبل چه محل باشد دم دراج را

134
ساقیا در نوش آور شیره عنقود را    در صبوح آور سبک مستان خواب آلود را
یک به یک در آب افکن جمله تر و خشک را    اندر آتش امتحان کن چوب را و عود را
سوی شورستان روان کن شاخی از آب حیات    چون گل نسرین بخندان خار غم فرسود را
بلبلان را مست گردان مطربان را شیرگیر    تا که درسازند با هم نغمه داوود را
بادپیما بادپیمایان خود را آب ده    کوری آن حرص افزون جوی کم پیمود را
هم بزن بر صافیان آن درد دردانگیز را    هم بخور با صوفیان پالوده بی دود را
می میاور زان بیاور که می از وی جوش کرد    آنک جوشش در وجود آورد هر موجود را
زان میی کاندر جبل انداخت صد رقص الجمل    زان میی کو روشنی بخشد دل مردود را
هر صباحی عید داریم از تو خاصه این صبوح    کز کرم بر می فشانی باده موعود را
برفشان چندانک ما افشانده گردیم از وجود    تا که هر قاصد بیابد در فنا مقصود را
همچو آبی دیده در خود آفتاب و ماه را    چون ایازی دیده در خود هستی محمود را
شمس تبریزی برآر از چاه مغرب مشرقی    همچو صبحی کو برآرد خنجر مغمود را

135
ساقیا گردان کن آخر آن شراب صاف را    محو کن هست و عدم را بردران این لاف را
آن میی کز قوت و لطف و رواقی و طرب    برکند از بیخ هستی چو کوه قاف را
در دماغ اندرببافد خمر صافی تا دماغ    در زمان بیرون کند جولاه هستی باف را
آن میی کز ظلم و جور و کافری های خوشش    شرم آید عدل و داد و دین باانصاف را
عقل و تدبیر و صفات تست چون استارگان    زان می خورشیدوش تو محو کن اوصاف را
جام جان پر کن از آن می بنگر اندر لطف او    تا گشاید چشم جانت بیند آن الطاف را
تن چو کفشی جان حیوانی در او چون کفشگر    رازدار شاه کی خوانند هر اسکاف را
روح ناری از کجا دارد ز نور می خبر    آتش غیرت کجا باشد دل خزاف را
سیف حق گشتست شمس الدین ما در دست حق    آفرین آن سیف را و مرحبا سیاف را
اسب حاجت های مشتاقان بدو اندررساد    ای خدا ضایع مکن این سیر و این الحاف را
شهر تبریزست آنک از شوق او مستی بود    گر خبر گردد ز سر سر او اسلاف را

136
پرده دیگر مزن جز پرده دلدار ما    آن هزاران یوسف شیرین شیرین کار ما 
یوسفان را مست کرد و پرده هاشان بردرید    غمزه خونی مست آن شه خمار ما
جان ما همچون سگان کوی او خون خوار شد    آفرین ها صد هزاران بر سگ خون خوار ما
در نوای عشق آن صد نوبهار سرمدی    صد هزاران بلبلان اندر گل و گلزار ما
دل چو زناری ز عشق آن مسیح عهد بست    لاجرم غیرت برد ایمان بر این زنار ما
آفتابی نی ز شرق و نی ز غرب از جان بتافت    ذره وار آمد به رقص از وی در و دیوار ما
چون مثال ذره ایم اندر پی آن آفتاب    رقص باشد همچو ذره روز و شب کردار ما
عاشقان عشق را بسیار یاری ها دهیم    چونک شمس الدین تبریزی کنون شد یار ما

137
با چنین شمشیر دولت تو زبون مانی چرا    گوهری باشی و از سنگی فرومانی چرا
می کشد هر کرکسی اجزات را هر جانبی    چون نه مرداری تو بلک باز جانانی چرا
دیده ات را چون نظر از دیده باقی رسید    دیده ات شرمین شود از دیده فانی چرا
آن که او را کس به نسیه و نقد نستاند به خاک    این چنین بیشی کند بر نقده کانی چرا
آن سیه جانی که کفر از جان تلخش ننگ داشت    زهر ریزد بر تو و تو شهد ایمانی چرا
تو چنین لرزان او باشی و او سایه توست    آخر او نقشیست جسمانی و تو جانی چرا
او همه عیب تو گیرد تا بپوشد عیب خود    تو بر او از غیب جان ریزی و می دانی چرا
چون در او هستی به بینی گویی آن من نیستم    دعوی او چون نبینی گوییش آنی چرا
خشم یاران فرع باشد اصلشان عشق نوست    از برای خشم فرعی اصل را رانی چرا
شه به حق چون شمس تبریزیست ثانی نیستش    ناحقی را اصل گویی شاه را ثانی چرا

138
سکه رخسار ما جز زر مبادا بی شما    در تک دریای دل گوهر مبادا بی شما
شاخه های باغ شادی کان قوی تازه ست و تر    خشک بادا بی شما و تر مبادا بی شما
این همای دل که خو کردست در سایه شما    جز میان شعله آذر مبادا بی شما
دیدمش بیمار جان را گفتمش چونی خوشی    هین بگو چون نیست میوه برمبادا بی شما
روز من تابید جان و در خیالش بنگرید    گفت رنج صعب من خوشتر مبادا بی شما
چون شما و جمله خلقان نقش های آزرند    نقش های آزر و آزر مبادا بی شما
جرعه جرعه مر جگر را جام آتش می دهیم    کاین جگر را شربت کوثر مبادا بی شما
صد هزاران جان فدا شد از پی باده الست    عقل گوید کان می ام در سر مبادا بی شما
هر دو ده یعنی دو کون از بوی تو رونق گرفت    در دو ده این چاکرت مهتر مبادا بی شما
چشم را صد پر ز نور از بهر دیدار توست    ای که هر دو چشم را یک پر مبادا بی شما
بی شما هر موی ما گر سنجر و خسرو شوند    خسرو شاهنشه و سنجر مبادا بی شما
تا فراق شمس تبریزی همی خنجر کشد    دست های گل بجز خنجر مبادا بی شما

139
رنج تن دور از تو ای تو راحت جان های ما    چشم بد دور از تو ای تو دیده بینای ما
صحت تو صحت جان و جهانست ای قمر    صحت جسم تو بادا ای قمرسیمای ما
عافیت بادا تنت را ای تن تو جان صفت    کم مبادا سایه لطف تو از بالای ما
گلشن رخسار تو سرسبز بادا تا ابد    کان چراگاه دلست و سبزه و صحرای ما
رنج تو بر جان ما بادا مبادا بر تنت    تا بود آن رنج همچون عقل جان آرای ما

140
درد ما را در جهان درمان مبادا بی شما    مرگ بادا بی شما و جان مبادا بی شما
سینه های عاشقان جز از شما روشن مباد    گلبن جان های ما خندان مبادا بی شما
بشنو از ایمان که می گوید به آواز بلند    با دو زلف کافرت کایمان مبادا بی شما
عقل سلطان نهان و آسمان چون چتر او    تاج و تخت و چتر این سلطان مبادا بی شما
عشق را دیدم میان عاشقان ساقی شده    جان ما را دیدن ایشان مبادا بی شما
جان های مرده را ای چون دم عیسی شما    ملک مصر و یوسف کنعان مبادا بی شما
چون به نقد عشق شمس الدین تبریزی خوشم    رخ چو زر کردم بگفتم کان مبادا بی شما

141
جمله یاران تو سنگند و توی مرجان چرا    آسمان با جملگان جسمست و با تو جان چرا
چون تو آیی جزو جزوم جمله دستک می زنند    چون تو رفتی جمله افتادند در افغان چرا
با خیالت جزو جزوم می شود خندان لبی    می شود با دشمن تو مو به مو دندان چرا
بی خط و بی خال تو این عقل امی می بود    چون ببیند آن خطت را می شود خط خوان چرا 
تن همی گوید به جان پرهیز کن از عشق او    جانش می گوید حذر از چشمه حیوان چرا
روی تو پیغامبر خوبی و حسن ایزدست    جان به تو ایمان نیارد با چنین برهان چرا
کو یکی برهان که آن از روی تو روشنترست    کف نبرد کفرها زین یوسف کنعان چرا
هر کجا تخمی بکاری آن بروید عاقبت    برنروید هیچ از شه دانه احسان چرا
هر کجا ویران بود آن جا امید گنج هست    گنج حق را می نجویی در دل ویران چرا
بی ترازو هیچ بازاری ندیدم در جهان    جمله موزونند عالم نبودش میزان چرا
گیرم این خربندگان خود بار سرگین می کشند    این سواران باز می مانند از میدان چرا
هر ترانه اولی دارد دلا و آخری    بس کن آخر این ترانه نیستش پایان چرا

142
دولتی همسایه شد همسایگان را الصلا    زین سپس باخود نماند بوالعلی و بوالعلا
عاقبت از مشرق جان تیغ زد چون آفتاب    آن که جان می جست او را در خلاء و در ملا
آن ز دور آتش نماید چون روی نوری بود    همچنان که آتش موسی برای ابتلا
الصلا پروانه جانان قصد آن آتش کنید    چون بلی گفتید اول درروید اندر بلا
چون سمندر در میان آتشش باشد مقام    هر که دارد در دل و جان این چنین شوق و ولا

143
دوش من پیغام کردم سوی تو استاره را    گفتمش خدمت رسان از من تو آن مه پاره را
سجده کردم گفتم این سجده بدان خورشید بر    کو به تابش زر کند مر سنگ های خاره را
سینه خود باز کردم زخم ها بنمودمش    گفتمش از من خبر ده دلبر خون خواره را
سو به سو گشتم که تا طفل دلم خامش شود    طفل خسپد چون بجنباند کسی گهواره را
طفل دل را شیر ده ما را ز گردش وارهان    ای تو چاره کرده هر دم صد چو من بیچاره را
شهر وصلت بوده است آخر ز اول جای دل    چند داری در غریبی این دل آواره را
من خمش کردم ولیکن از پی دفع خمار    ساقی عشاق گردان نرگس خماره را

144
عقل دریابد تو را یا عشق یا جان صفا    لوح محفوظت شناسد یا ملایک بر سما
جبرئیلت خواب بیند یا مسیحا یا کلیم    چرخ شاید جای تو یا سدره ها یا منتها
طور موسی بارها خون گشت در سودای عشق    کز خداوند شمس دین افتد به طور اندر صدا
پر در پر بافته رشک احد گرد رخش    جان احمد نعره زن از شوق او واشوقنا
غیرت و رشک خدا آتش زند اندر دو کون    گر سر مویی ز حسنش بی حجاب آید به ما
از ورای صد هزاران پرده حسنش تافته    نعره ها در جان فتاده مرحبا شه مرحبا
سجده تبریز را خم درشده سرو سهی    غاشیه تبریز را برداشته جان سها

145
ای وصالت یک زمان بوده فراقت سال ها    ای به زودی بار کرده بر شتر احمال ها
شب شد و درچین ز هجران رخ چون آفتاب    درفتاده در شب تاریک بس زلزال ها
چون همی رفتی به سکته حیرتی حیران بدم    چشم باز و من خموش و می شد آن اقبال ها
ور نه سکته بخت بودی مر مرا خود آن زمان    چهره خون آلود کردی بردریدی شال ها
بر سر ره جان و صد جان در شفاعت پیش تو    در زمان قربان بکردی خود چه باشد مال ها
تا بگشتی در شب تاریک ز آتش نال ها    تا چو احوال قیامت دیده شد اهوال ها
تا بدیدی دل عذابی گونه گونه در فراق    سنگ خون گرید اگر زان بشنود احوال ها
قدها چون تیر بوده گشته در هجران کمان    اشک خون آلود گشت و جمله دل ها دال ها
چون درستی و تمامی شاه تبریزی بدید    در صف نقصان نشست است از حیا مثقال ها
از برای جان پاک نورپاش مه وشت    ای خداوند شمس دین تا نشکنی آمال ها
از مقال گوهرین بحر بی پایان تو    لعل گشته سنگ ها و ملک گشته حال ها
حال های کاملانی کان ورای قال هاست    شرمسار از فر و تاب آن نوادر قال ها
ذره های خاک هامون گر بیابد بوی او    هر یکی عنقا شود تا برگشاید بال ها
بال ها چون برگشاید در دو عالم ننگرد    گرد خرگاه تو گردد واله اجمال ها
دیده نقصان ما را خاک تبریز صفا    کحل بادا تا بیابد زان بسی اکمال ها
چونک نورافشان کنی درگاه بخشش روح را    خود چه پا دارد در آن دم رونق اعمال ها
خود همان بخشش که کردی بی خبر اندر نهان    می کند پنهان پنهان جمله افعال ها
ناگهان بیضه شکافد مرغ معنی برپرد    تا هما از سایه آن مرغ گیرد فال ها
هم تو بنویس ای حسام الدین و می خوان مدح او    تا به رغم غم ببینی بر سعادت خال ها
گر چه دست افزار کارت شد ز دستت باک نیست    دست شمس الدین دهد مر پات را خلخال ها

146
در صفای باده بنما ساقیا تو رنگ ما    محومان کن تا رهد هر دو جهان از ننگ ما
باد باده برگمار از لطف خود تا برپرد    در هوا ما را که تا خفت پذیرد سنگ ما
بر کمیت می تو جان را کن سوار راه عشق    تا چو یک گامی بود بر ما دو صد فرسنگ ما
وارهان این جان ما را تو به رطلی می از آنک    خون چکید از بینی و چشم دل آونگ ما
ساقیا تو تیزتر رو این نمی بینی که بس    می دود اندر عقب اندیشه های لنگ ما
در طرب اندیشه ها خرسنگ باشد جان گداز    از میان راه برگیرید این خرسنگ ما
در نوای عشق شمس الدین تبریزی بزن    مطرب تبریز در پرده عشاقی چنگ ما

147
آخر از هجران به وصلش دررسیدستی دلا    صد هزاران سر سر جان شنیدستی دلا
از ورای پرده ها تو گشته ای چون می از او    پرده خوبان مه رو را دریدستی دلا
از قوام قامتش در قامت تو کژ بماند    همچو چنگ از بهر سرو تر خمیدستی دلا
ز آن سوی هست و عدم چون خاص خاص خسروی    همچو ادبیران چه در هستی خزیدستی دلا
باز جانی شسته ای بر ساعد خسرو به ناز    پای بندت با ویست ار چه پریدستی دلا
ور نباشد پای بندت تا نپنداری که تو    از چنان آرام جان ها دررمیدستی دلا
بلک چون ماهی به دریا بلک چون قالب به جان    در هوای عشق آن شه آرمیدستی دلا
چون تو را او شاه از شاهان عالم برگزید    تو ز قرآن گزینش برگزیدستی دلا
چون لب اقبال دولت تو گزیدی باک نیست    گر ز زخم خشم دست خود گزیدستی دلا
پای خود بر چرخ تا ننهی تو از عزت از آنک    در رکاب صدر شمس الدین دویدستی دلا
تو ز جام خاص شاهان تا نیاشامی مدام    کز مدام شمس تبریزی چشیدستی دلا

148
از پی شمس حق و دین دیده گریان ما    از پی آن آفتابست اشک چون باران ما
کشتی آن نوح کی بینیم هنگام وصال    چونک هستی ها نماند از پی طوفان ما
جسم ما پنهان شود در بحر باد اوصاف خویش    رو نماید کشتی آن نوح بس پنهان ما
بحر و هجران رو نهد در وصل و ساحل رو دهد    پس بروید جمله عالم لاله و ریحان ما
هر چه می بارید اکنون دیده گریان ما    سر آن پیدا کند صد گلشن خندان ما
شرق و غرب این زمین از گلستان یک سان شود    خار و خس پیدا نباشد در گل یک سان ما
زیر هر گلبن نشسته ماه رویی زهره رخ    چنگ عشرت می نوازد از پی خاقان ما
هر زمان شهره بتی بینی که از هر گوشه ای    جام می را می دهد در دست بادستان ما
دیده نادیده ما بوسه دیده زان بتان    تا ز حیرانی گذشته دیده حیران ما
جان سودا نعره زن ها این بتان سیمبر    دل گود احسنت عیش خوب بی پایان ما
خاک تبریزست اندر رغبت لطف و صفا    چون صفای کوثر و چون چشمه حیوان ما

149
خدمت شمس حق و دین یادگارت ساقیا    باده گردان چیست آخر داردارت ساقیا
ساقی گلرخ ز می این عقل ما را خار نه    تا بگردد جمله گل این خارخارت ساقیا
جام چون طاووس پران کن به گرد باغ بزم    تا چو طاووسی شود این زهر و مارت ساقیا
کار را بگذار می را بار کن بر اسب جام    تا ز کیوان بگذرد این کار و بارت ساقیا
تا تو باشی در عزیزی ها به بند خود دری    می کند ای سخت جان خاکی خوارت ساقیا
چشمه رواق می را نحل بگشا سوی عیش    تا ز چشمه می شود هر چشم و چارت ساقیا
عقل نامحرم برون ران تو ز خلوت زان شراب    تا نماید آن صنم رخسار نارت ساقیا
بیخودی از می بگیر و از خودی رو بر کنار    تا بگیرد در کنار خویش یارت ساقیا
تو شوی از دست بینی عیش خود را بر کنار    چون بگیرد در بر سیمین کنارت ساقیا
گاه تو گیری به بر در یار را از بیخودی    چونک بیخودتر شدی گیرد کنارت ساقیا
از می تبریز گردان کن پیاپی رطل ها    تا ببرد تارهای چنگ عارت ساقیا

150
درد شمس الدین بود سرمایه درمان ما    بی سر و سامان عشقش بود سامان ما
آن خیال جان فزای بخت ساز بی نظیر    هم امیر مجلس و هم ساقی گردان ما
در رخ جان بخش او بخشیدن جان هر زمان    گشته در مستی جان هم سهل و هم آسان ما
صد هزاران همچو ما در حسن او حیران شود    کاندر آن جا گم شود جان و دل حیران ما
خوش خوش اندر بحر بی پایان او غوطی خورد    تا ابدهای ابد خود این سر و پایان ما
شکر ایزد را که جمله چشمه حیوان ها    تیره باشد پیش لطف چشمه حیوان ما
شرم آرد جان و دل تا سجده آرد هوشیار    پیش چشم مست مخمور خوش جانان ما
دیو گیرد عشق را از غصه هم این عقل را    ناگهان گیرد گلوی عقل آدم سان ما
پس برآرد نیش خونی کز سرش خون می چکد    پس ز جان عقل بگشاید رگ شیران ما
در دهان عقل ریزد خون او را بردوام    تا رهاند روح را از دام و از دستان ما
تا بشاید خدمت مخدوم جان ها شمس دین    آن قباد و سنجر و اسکندر و خاقان ما
تا ز خاک پاش بگشاید دو چشم سر به غیب    تا ببیند حال اولیان و آخریان ما
شکر آن را سوی تبریز معظم رو نهد    کز زمینش می بروید نرگس و ریحان ما

151
سر برون کن از دریچه جان ببین عشاق را    از صبوحی های شاه آگاه کن فساق را
از عنایت های آن شاه حیات انگیز ما    جان نو ده مر جهاد و طاعت و انفاق ما
چون عنایت های ابراهیم باشد دستگیر    سر بریدن کی زیان دارد دلا اسحاق را
طاق و ایوانی بدیدم شاه ما در وی چو ماه    نقش ها می رست و می شد در نهان آن طاق را
غلبه جان ها در آن جا پشت پا بر پشت پا    رنگ رخ ها بی زبان می گفت آن اذواق را
سرد گشتی باز ذوق مستی و نقل و سماع    چون بدیدندی به ناگه ماه خوب اخلاق را
چون بدید آن شاه ما بر در نشسته بندگان    وان در از شکلی که نومیدی دهد مشتاق را
شاه ما دستی بزد بشکست آن در را چنانک    چشم کس دیگر نبیند بند یا اغلاق را
پاره های آن در بشکسته سبز و تازه شد    کآنچ دست شه برآمد نیست مر احراق را
جامه جانی که از آب دهانش شسته شد    تا چه خواهد کرد دست و منت دقاق را
آن که در حبسش از او پیغام پنهانی رسید    مست آن باشد نخواهد وعده اطلاق را
بوی جانش چون رسد اندر عقیم سرمدی    زود از لذت شود شایسته مر اعلاق را
شاه جانست آن خداوند دل و سر شمس دین    کش مکان تبریز شد آن چشمه رواق را
ای خداوندا برای جانت در هجرم مکوب    همچو گربه می نگر آن گوشت بر معلاق را
ور نه از تشنیع و زاری ها جهانی پر کنم    از فراق خدمت آن شاه من آفاق را
پرده صبرم فراق پای دارت خرق کرد    خرق عادت بود اندر لطف این مخراق را

152
دوش آن جانان ما افتان و خیزان یک قبا    مست آمد با یکی جامی پر از صرف صفا
جام می می ریخت ره ره زانک مست مست بود    خاک ره می گشت مست و پیش او می کوفت پا
صد هزاران یوسف از حسنش چو من حیران شده    ناله می کردند کی پیدای پنهان تا کجا
جان به پیشش در سجود از خاک ره بد بیشتر    عقل دیوانه شده نعره زنان که مرحبا
جیب ها بشکافته آن خویشتن داران ز عشق    دل سبک مانند کاه و روی ها چون کهربا
عالمی کرده خرابه از برای یک کرشم    وز خمار چشم نرگس عالمی دیگر هبا
هوشیاران سر فکنده جمله خود از بیم و ترس    پیش او صف ها کشیده بی دعا و بی ثنا
و آنک مستان خمار جادوی اویند نیز    چون ثنا گویند کز هستی فتادستند جدا
من جفاگر بی وفا جستم که هم جامم شود    پیش جام او بدیدم مست افتاده وفا
ترک و هندو مست و بدمستی همی کردند دوش    چون دو خصم خونی ملحد دل دوزخ سزا
گه به پای همدگر چون مجرمان معترف    می فتادندی به زاری جان سپار و تن فدا
باز دست همدگر بگرفته آن هندو و ترک    هر دو در رو می فتادند پیش آن مه روی ما
یک قدح پر کرد شاه و داد ظاهر آن به ترک    وز نهان با یک قدح می گفت هندو را بیا
ترک را تاجی به سر کایمان لقب دادم تو را    بر رخ هندو نهاده داغ کاین کفرست،ها
آن یکی صوفی مقیم صومعه پاکی شده    وین مقامر در خراباتی نهاده رخت ها
چون پدید آمد ز دور آن فتنه جان های حور    جام در کف سکر در سر روی چون شمس الضحی
ترس جان در صومعه افتاد زان ترساصنم    می کش و زنار بسته صوفیان پارسا
وان مقیمان خراباتی از آن دیوانه تر    می شکستند خم ها و می فکندند چنگ و نا
شور و شر و نفع و ضر و خوف و امن و جان و تن    جمله را سیلاب برده می کشاند سوی لا
نیم شب چون صبح شد آواز دادند موذنان    ایها العشاق قوموا و استعدوا للصلا

153
شمع دیدم گرد او پروانه ها چون جمع ها    شمع کی دیدم که گردد گرد نورش شمع ها
شمع را چون برفروزی اشک ریزد بر رخان    او چو بفروزد رخ عاشق بریزد دمع ها
چون شکر گفتار آغازد ببینی ذره ها    از برای استماعش واگشاده سمع ها
ناامیدانی که از ایام ها بفسرده اند    گرمی جانش برانگیزد ز جانشان طمع ها
گر نه لطف او بدی بودی ز جان های غیور    مر مرا از ذکر نام شکرینش منع ها
شمس دین صدر خداوند خداوندان به حق    کز جمال جان او بازیب و فر شد صنع ها
چون بر آن آمد که مر جسمانیان را رو دهد    جان صدیقان گریبان را درید از شنع ها
تخم امیدی که کشتم از پی آن آفتاب    یک نظر بادا از او بر ما برای ینع ها
سایه جسم لطیفش جان ما را جان هاست    یا رب آن سایه به ما واده برای طبع ها

154
دیده حاصل کن دلا آنگه ببین تبریز را    بی بصیرت کی توان دیدن چنین تبریز را
هر چه بر افلاک روحانیست از بهر شرف    می نهد بر خاک پنهانی جبین تبریز را
پا نهادی بر فلک از کبر و نخوت بی درنگ    گر به چشم سر بدیدستی زمین تبریز را
روح حیوانی تو را و عقل شب کوری دگر    با همین دیده دلا بینی همین تبریز را
تو اگر اوصاف خواهی هست فردوس برین    از صفا و نور سر بنده کمین تبریز را
نفس تو عجل سمین و تو مثال سامری    چون شناسد دیده عجل سمین تبریز را
همچو دریاییست تبریز از جواهر و ز درر    چشم درناید دو صد در ثمین تبریز را
گر بدان افلاک کاین افلاک گردانست از آن    وافروشی هست بر جانت غبین تبریز را
گر نه جسمستی تو را من گفتمی بهر مثال    جوهرین یا از زمرد یا زرین تبریز را
چون همه روحانیون روح قدسی عاجزند    چون بدانی تو بدین رای رزین تبریز را
چون درختی را نبینی مرغ کی بینی برو    پس چه گویم با تو جان جان این تبریز را

155
از فراق شمس دین افتاده ام در تنگنا    او مسیح روزگار و درد چشمم بی دوا
گر چه درد عشق او خود راحت جان منست    خون جانم گر بریزد او بود صد خونبها
عقل آواره شده دوش آمد و حلقه بزد    من بگفتم کیست بر در باز کن در اندرآ
گفت آخر چون درآید خانه تا سر آتشست    می بسوزد هر دو عالم را ز آتش های لا
گفتمش تو غم مخور پا اندرون نه مردوار    تا کند پاکت ز هستی هست گردی ز اجتبا
عاقبت بینی مکن تا عاقبت بینی شوی    تا چو شیر حق باشی در شجاعت لافتی
تا ببینی هستیت چون از عدم سر برزند    روح مطلق کامکار و شهسوار هل اتی
جمله عشق و جمله لطف و جمله قدرت جمله دید    گشته در هستی شهید و در عدم او مرتضی
آن عدم نامی که هستی موج ها دارد از او    کز نهیب و موج او گردان شد صد آسیا
اندر آن موج اندرآیی چون بپرسندت از این    تو بگویی صوفیم صوفی بخواند مامضی
از میان شمع بینی برفروزد شمع تو    نور شمعت اندرآمیزد به نور اولیا
مر تو را جایی برد آن موج دریا در فنا    دررباید جانت را او از سزا و ناسزا
لیک از آسیب جانت وز صفای سینه ات    بی تو داده باغ هستی را بسی نشو و نما
در جهان محو باشی هست مطلق کامران    در حریم محو باشی پیشوا و مقتدا
دیده های کون در رویت نیارد بنگرید    تا که نجهد دیده اش از شعشعه آن کبریا
ناگهان گردی بخیزد زان سوی محو فنا    که تو را وهمی نبوده زان طریق ماورا
شعله های نور بینی از میان گردها    محو گردد نور تو از پرتو آن شعله ها
زو فروآ تو ز تخت و سجده ای کن زانک هست    آن شعاع شمس دین شهریار اصفیا
ور کسی منکر شود اندر جبین او نگر    تا ببینی داغ فرعونی بر آن جا قد طغی
تا نیارد سجده ای بر خاک تبریز صفا    کم نگردد از جبینش داغ نفرین خدا

156
ای هوس های دلم بیا بیا بیا بیا    ای مراد و حاصلم بیا بیا بیا بیا
مشکل و شوریده ام چون زلف تو چون زلف تو    ای گشاد مشکلم بیا بیا بیا بیا
از ره منزل مگو دیگر مگو دیگر مگو    ای تو راه و منزلم بیا بیا بیا بیا
درربودی از زمین یک مشت گل یک مشت گل    در میان آن گلم بیا بیا بیا بیا
تا ز نیکی وز بدی من واقفم من واقفم    از جمالت غافلم بیا بیا بیا بیا
تا نسوزد عقل من در عشق تو در عشق تو    غافلم نی عاقلم باری بیا رویی نما
شه صلاح الدین که تو هم حاضری هم غایبی    ای عجوبه و اصلم بیا بیا بیا بیا

157
ای هوس های دلم باری بیا رویی نما    ای مراد و حاصلم باری بیا رویی نما
مشکل و شوریده ام چون زلف تو چون زلف تو    ای گشاد مشکلم باری بیا رویی نما
از ره و منزل مگو دیگر مگو دیگر مگو    ای تو راه و منزلم باری بیا رویی نما
درربودی از زمین یک مشت گل یک مشت گل    در میان آن گلم باری بیا رویی نما
تا ز نیکی وز بدی من واقفم من واقفم    از جمالت غافلم باری بیا رویی نما
تا نسوزد عقل من در عشق تو در عشق تو    غافلم نی عاقلم باری بیا رویی نما
شه صلاح الدین که تو هم حاضری هم غایبی    ای عجوبه واصلم باری بیا رویی نما

158
امتزاج روح ها در وقت صلح و جنگ ها    با کسی باید که روحش هست صافی صفا
چون تغییر هست در جان وقت جنگ و آشتی    آن نه یک روحست تنها بلک گشتستند جدا
چون بخواهد دل سلام آن یکی همچون عروس    مر زفاف صحبت داماد دشمن روی را 
باز چون میلی بود سویی بدان ماند که او    میل دارد سوی داماد لطیف دلربا
از نظرها امتزاج و از سخن ها امتزاج    وز حکایت امتزاج و از فکر آمیزها
همچنانک امتزاج ظاهرست اندر رکوع    وز تصافح وز عناق و قبله و مدح و دعا
بر تفاوت این تمازج ها ز میل و نیم میل    وز سر کره و کراهت وز پی ترس و حیا
آن رکوع باتانی وان ثنای نرم نرم    هم مراتب در معانی در صورها مجتبا
این همه بازیچه گردد چون رسیدی در کسی    کش سما سجده اش برد وان عرش گوید مرحبا
آن خداوند لطیف بنده پرور شمس دین    کو رهاند مر شما را زین خیال بی وفا
با عدم تا چند باشی خایف و امیدوار    این همه تاثیر خشم اوست تا وقت رضا
هستی جان اوست حقا چونک هستی زو بتافت    لاجرم در نیستی می ساز با قید هوا
گه به تسبیع هوا و گه به تسبیع خیال    گه به تسبیع کلام و گه به تسبیع لقا
گه خیال خوش بود در طنز همچون احتلام    گه خیال بد بود همچون که خواب ناسزا
وانگهی تخییل ها خوشتر از این قوم رذیل    اینت هستی کو بود کمتر ز تخییل عما
پس از آن سوی عدم بدتر از این از صد عدم    این عدم ها بر مراتب بود همچون که بقا
تا نیاید ظل میمون خداوندی او    هیچ بندی از تو نگشاید یقین می دان دلا

159
ای ز مقدارت هزاران فخر بی مقدار را    داد گلزار جمالت جان شیرین خار را
ای ملوکان جهان روح بر درگاه تو    در سجودافتادگان و منتظر مر بار را
عقل از عقلی رود هم روح روحی گم کند    چونک طنبوری ز عشقت برنوازد تار را
گر ز آب لطف تو نم یافتی گلزارها    کس ندیدی خالی از گل سال ها گلزار را
محو می گردد دلم در پرتو دلدار من    می نتانم فرق کردن از دلم دلدار را
دایما فخرست جان را از هوای او چنان    کو ز مستی می نداند فخر را و عار را
هست غاری جان رهبانان عشقت معتکف    کرده رهبان مبارک پر ز نور این غار را
گر شود عالم چو قیر از غصه هجران تو    نخوتی دارد که اندرننگرد مر قار را
چون عصای موسی بود آن وصل اکنون مار شد    ای وصال موسی وش اندرربا این مار را
ای خداوند شمس دین از آتش هجران تو    رشک نور باقی ست صد آفرین این نار را

160
مفروشید کمان و زره و تیغ زنان را    که سزا نیست سلح ها بجز از تیغ زنان را
چه کند بنده صورت کمر عشق خدا را    چه کند عورت مسکین سپر و گرز و سنان را
چو میان نیست کمر را به کجا بندد آخر    که وی از سنگ کشیدن بشکستست میان را
زر و سیم و در و گوهر نه که سنگیست مزور    ز پی سنگ کشیدن چو خری ساخته جان را
منشین با دو سه ابله که بمانی ز چنین ره    تو ز مردان خدا جو صفت جان و جهان را
سوی آن چشم نظر کن که بود مست تجلی    که در آن چشم بیابی گهر عین و عیان را
تو در آن سایه بنه سر که شجر را کند اخضر    که بدان جاست مجاری همگی امن و امان را
گذر از خواب برادر به شب تیره چو اختر    که به شب باید جستن وطن یار نهان را
به نظربخش نظر کن ز میش بلبله تر کن    سوی آن دور سفر کن چه کنی دور زمان را
بپران تیر نظر را به موثر ده اثر را    تبع تیر نظر دان تن مانند کمان را
چو عدواید تو گردد چو کرم قید تو گردد    چو یقین صید تو گردد بدران دام گمان را
سوی حق چون بشتابی تو چو خورشید بتابی    چو چنان سود بیابی چه کنی سود و زیان را
هله ای ترش چو آلو بشنو بانگ تعالوا    که گشادست به دعوت مه جاوید دهان را
من از این فاتحه بستم لب خود باقی از او جو    که درآکند به گوهر دهن فاتحه خوان را

161
چو فرستاد عنایت به زمین مشعله ها را    که بدر پرده تن را و ببین مشعله ها را
تو چرا منکر نوری مگر از اصل تو کوری    وگر از اصل تو دوری چه از این مشعله ها را
خردا چند به هوشی خردا چند بپوشی    تو عزبخانه مه را تو چنین مشعله ها را
بنگر رزم جهان را بنگر لشکر جان را    که به مردی بگشادند کمین مشعله ها را
تو اگر خواب درآیی ور از این باب درآیی    تو بدانی و ببینی به یقین مشعله ها را
تو صلاح دل و دین را چو بدان چشم ببینی    به خدا روح امینی و امین مشعله ها را

162
تو مرا جان و جهانی، چه کنم جان و جهان را ؟    تو مرا گنج روانی، چه کنم سود و زیان را ؟
نفسی یار شرابم، نفسی یار کبابم    چو در این دور خرابم، چه کنم دور زمان را ؟
ز همه خلق رمیدم، ز همه باز رهیدم    نه نهانم نه پدیدم، چه کنم کون و مکان را ؟
ز وصال تو خمارم، سر مخلوق ندارم    چو تو را صید و شکارم، چه کنم تیر و کمان را ؟
چو من اندر تک جویم، چه روم؟ آب چه جویم؟    چه توان گفت؟ چه گویم؟ صفت این جوی روان را
چو نهادم سر هستی، چه کشم بار کهی را ؟    چو مرا گرگ شبان شد، چه کشم ناز شبان را ؟
چه خوشی عشق چه مستی؟ چو قدح بر کف دستی    خنک آن جا که نشستی، خنک آن دیده ی جان را
ز تو هر ذره جهانی ، ز تو هر قطره چو جانی    چو ز تو یافت نشانی، چه کند نام و نشان را ؟
جهت گوهر فایق به تک بحر حقایق    چو به سر باید رفتن، چه کنم پای دوان را ؟
به سلاح احد تو، ره ما را بزدی تو    همه رختم ستدی تو، چه دهم باج ستان را ؟
ز شعاع مه تابان، ز خم طـُرّه پیچان    دل من شد سبک ای جان، بده آن رطل گران را
منگر رنج و بلا را، بنگر عشق و ولا را    منگر جور و جفا را، بنگر صد نگران را
غم را لطف لقب کن، ز غم و درد طرب کن    هم از این خوب طلب کن، فرج و امن و امان را
بطلب امن و امان را، بگزین گوشه گران را    بشنو راه دهان را، مگشا راه دهان را

163
بروید ای حریفان، بکشید یار ما را    به من آورید آخر، صنم گریزپا را
به ترانه های شیرین، به بهانه های زرین    بکشید سوی خانه، مه خوب خوش لقا را
اگر او به وعده گوید که: دمی دگر بیایم    همه وعده مکر باشد، بفریبد او شما را
دم سخت گرم دارد که به جادوئی و افسون    بزند کره بر آب او و، ببندد او هوا را
به مبارکی و شادی چو نگار من درآید    بنشین نظاره میکن تو عجایب خدا را
چو جمال او بتابد، چه بود جمال خوبان ؟    که رخ چو آفتابش، بکشد چراغ ها را
برو ای دل سبک رو، به یمن به دلبر من    برسان سلام و خدمت، تو عقیق بی بها را

164
چو مرا به سوی زندان بکشید تن ز بالا    ز مقربان حضرت بشدم غریب و تنها
به میان حبس ناگه قمری مرا قرین شد    که فکند در دماغم هوسش هزار سودا
همه کس خلاص جوید، ز بلا و حبس، من نی    چه روم چه روی آرم؟ به برون و، یار اینجا
که به غیر کنج زندان نرسم به خلوت او    که نشد به غیر آتش دل انگبین مصفا
نظری به سوی خویشان، نظری برو پریشان    نظری بدان تمنا، نظری بدین تماشا
چو بود حریف یوسف نرمد کسی چو دارد    به میان حبس بُستان و که خاصه یوسف ما
بدود به چشم و دیده سوی حبس هر کی او را    ز چنین شکرستانی برسد چنین تقاضا
من از اختران شنیدم که کسی اگر بیابد    اثری ز نور آن مه خبری کنید ما را
چو بدین گهر رسیدی رسدت که از کرامت    بنهی قدم چو موسی گذری ز هفت دریا
خبرش ز رشک جان ها نرسد به ماه و اختر    که چو ماه او برآید بگدازد آسمان ها
خجلم ز وصف رویش به خدا دهان ببندم    چه برد ز آب دریا و ز بحر مشک سقا

165
اگر آن میی که خوردی به سحر نبود گیرا    بستان ز من شرابی که قیامتست حقا
چه تفرج و تماشا که رسد ز جام اول    دومش نعوذبالله چه کنم صفت سوم را
غم و مصلحت نماند همه را فرود راند    پس از آن خدای داند که کجا کشد تماشا
تو اسیر بو و رنگی به مثال نقش سنگی    بجهی چو آب چشمه ز درون سنگ خارا
بده آن می رواقی هله ای کریم ساقی    چو چنان شوم بگویم سخن تو بی محابا
قدحی گران به من ده به غلام خویشتن ده    بنگر که از خمارت نگران شدم به بالا
نگران شدم بدان سو که تو کرده ای مرا خو    که روانه باد آن جو که روانه شد ز دریا

166
چمنی که تا قیامت گل او به بار بادا    صنمی که بر جمالش دو جهان نثار بادا
ز بگاه میر خوبان به شکار می خرامد    که به تیر غمزه او دل ما شکار بادا
به دو چشم من ز چشمش چه پیام هاست هر دم    که دو چشم از پیامش خوش و پرخمار بادا
در زاهدی شکستم به دعا نمود نفرین    که برو که روزگارت همه بی قرار بادا
نه قرار ماند و نی دل به دعای او ز یاری    که به خون ماست تشنه که خداش یار بادا
تن ما به ماه ماند که ز عشق می گدازد    دل ما چو چنگ زهره که گسسته تار بادا
به گداز ماه منگر به گسستگی زهره    تو حلاوت غمش بین که یکش هزار بادا
چه عروسیست در جان که جهان ز عکس رویش    چو دو دست نوعروسان تر و پرنگار بادا
به عذار جسم منگر که بپوسد و بریزد    به عذار جان نگر که خوش و خوش عذار بادا
تن تیره همچو زاغی و جهان تن زمستان    که به رغم این دو ناخوش ابدا بهار بادا
که قوام این دو ناخوش به چهار عنصر آمد    که قوام بندگانت بجز این چهار بادا

167
کی بپرسد جز تو خسته و رنجور تو را    ای مسیح از پی پرسیدن رنجور بیا
دست خود بر سر رنجور بنه که چونی    از گناهش بمیندیش و به کین دست مخا
آنک خورشید بلا بر سر او تیغ زدست    گستران بر سر او سایه احسان و رضا
این مقصر به دو صد رنج سزاوار شدست    لیک زان لطف بجز عفو و کرم نیست سزا
آن دلی را که به صد شیر و شکر پروردی    مچشانش پس از آن هر نفسی زهر جفا
تا تو برداشته ای دل ز من و مسکن من    بند بشکست و درآمد سوی من سیل بلا
تو شفایی چو بیایی خوش و رو بنمایی    سپه رنج گریزند و نمایند قفا
به طبیبش چه حواله کنی ای آب حیات    از همان جا که رسد درد همان جاست دوا
همه عالم چو تنند و تو سر و جان همه    کی شود زنده تنی که سر او گشت جدا
ای تو سرچشمه حیوان و حیات همگان    جوی ما خشک شده ست آب از این سو بگشا
جز از این چند سخن در دل رنجور بماند    تا نبیند رخ خوب تو نگوید به خدا

168
ای بروییده به ناخواست به مانند گیا    چون تو را نیست نمک خواه برو خواه بیا
هر که را نیست نمک گر چه نماید خدمت    خدمت او به حقیقت همه زرقست و ریا
برو ای غصه دمی زحمت خود کوته کن    باده عشق بیا زود که جانت بزیا

169
رو ترش کن که همه روترشانند این جا    کور شو تا نخوری از کف هر کور عصا
لنگ رو چونک در این کوی همه لنگانند    لته بر پای بپیچ و کژ و مژ کن سر و پا
زعفران بر رخ خود مال اگر مه رویی    روی خوب ار بنمایی بخوری زخم قفا
آینه زیر بغل زن چو ببینی زشتی    ور نه بدنام کنی آینه را ای مولا
تا که هشیاری و با خویش مدارا می کن    چونک سرمست شدی هر چه که بادا بادا
ساغری چند بخور از کف ساقی وصال    چونک بر کار شدی برجه و در رقص درآ
گرد آن نقطه چو پرگار همی زن چرخی    این چنین چرخ فریضه ست چنین دایره را
بازگو آنچ بگفتی که فراموشم شد    سلم الله علیک ای مه و مه پاره ما
سلم الله علیک ای همه ایام تو خوش    سلم الله علیک ای دم یحیی الموتی
چشم بد دور از آن رو که چو بربود دلی    هیچ سودش نکند چاره و لا حول و لا
ما به دریوزه حسن تو ز دور آمده ایم    ماه را از رخ پرنور بود جود و سخا
ماه بشنود دعای من و کف ها برداشت    پیش ماه تو و می گفت مرا نیز مها
مه و خورشید و فلک ها و معانی و عقول    سوی ما محتشمانند و به سوی تو گدا
غیرتت لب بگزید و به دلم گفت خموش    دل من تن زد و بنشست و بیفکند لوا

170
تا به شب ای عارف شیرین نوا    آن مایی آن مایی آن ما
تا به شب امروز ما را عشرتست    الصلا ای پاکبازان الصلا
درخرام ای جان جان هر سماع    مه لقایی مه لقایی مه لقا
در میان شکران گل ریز کن    مرحبا ای کان شکر مرحبا
عمر را نبود وفا الا تو عمر    باوفایی باوفایی باوفا
بس غریبی بس غریبی بس غریب    از کجایی از کجایی از کجا
با که می باشی و همراز تو کیست    با خدایی با خدایی با خدا
ای گزیده نقش از نقاش خود    کی جدایی کی جدایی کی جدا
با همه بیگانه ای و با غمش    آشنایی آشنایی آشنایی آشنا
جزو جزو تو فکنده در فلک    ربنا و ربنا و ربنا
دل شکسته هین چرایی برشکن    قلب ها و قلب ها و قلب ها
آخر ای جان اول هر چیز را    منتهایی منتهایی منتها
یوسفا در چاه شاهی تو ولیک    بی لوایی بی لوایی بی لوا
چاه را چون قصر قیصر کرده ای    کیمیایی کیمیایی کیمیا
یک ولی کی خوانمت که صد هزار    اولیایی اولیایی اولیا
حشرگاه هر حسینی گر کنون    کربلایی کربلایی کربلا
مشک را بربند ای جان گر چه تو    خوش سقایی خوش سقایی خوش سقا

171
چون نمایی آن رخ گلرنگ را    از طرب در چرخ آری سنگ را
بار دیگر سر برون کن از حجاب    از برای عاشقان دنگ را
تا که دانش گم کند مر راه را    تا که عاقل بشکند فرهنگ را
تا که آب از عکس تو گوهر شود    تا که آتش واهلد مر جنگ را
من نخواهم ماه را با حسن تو    وان دو سه قندیلک آونگ را
من نگویم آینه با روی تو    آسمان کهنه پرزنگ را
دردمیدی و آفریدی باز تو    شکل دیگر این جهان تنگ را
در هوای چشم چون مریخ او    ساز ده ای زهره باز آن چنگ را

172
در میان عاشقان عاقل مبا    خاصه اندر عشق این لعلین قبا
دور بادا عاقلان از عاشقان    دور بادا بوی گلخن از صبا
گر درآید عاقلی گو راه نیست    ور درآید عاشقی صد مرحبا
مجلس ایثار و عقل سخت گیر    صرفه اندر عاشقی باشد وبا
ننگ آید عشق را از نور عقل    بد بود پیری در ایام صبا
خانه بازآ عاشقا تو زوترک    عمر خود بی عاشقی باشد هبا
جان نگیرد شمس تبریزی به دست    دست بر دل نه برون رو قالبا

173
از یکی آتش برآوردم تو را    در دگر آتش بگستردم تو را
از دل من زاده ای همچون سخن    چون سخن آخر فروخوردم تو را
با منی وز من نمی داری خبر    جادوم من جادوی کردم تو را
تا نیفتد بر جمالت چشم بد    گوش مالیدم بیازردم تو را
دایم اقبالت جوان شد ز آنچ داد    این کف دست جوامردم تو را

174
ز آتش شهوت برآوردم تو را    و اندر آتش بازگستردم تو را
از دل من زاده ای همچون سخن    چون سخن من هم فروخوردم تو را
با منی وز من نمی دانی خبر    چشم بستم جادوی کردم تو را
تا نیازارد تو را هر چشم بد    از برای آن بیازردم تو را
رو جوامردی کن و رحمت فشان    من به رحمت بس جوامردم تو را

175
از ورای سر دل بین شیوه ها    شکل مجنون عاشقان زین شیوه ها
عاشقان را دین و کیش دیگرست    اصل و فرع و سر آن دین شیوه ها
دل سخن چینست از چین ضمیر    وحی جویان اندر آن چین شیوه ها
جان شده بی عقل و دین از بس که دید    زان پری تازه آیین شیوه ها
از دغا و مکر گوناگون او    شیوه ها گم کرده مسکین شیوه ها
پرده دار روح ما را قصه کرد    زان صنم بی کبر و بی کین شیوه ها
شیوه ها از جسم باشد یا ز جان    این عجب بی آن و بی این شیوه ها
مرد خودبین غرقه شیوه خودست    خود نبیند جان خودبین شیوه ها
شمس تبریزی جوانم کرد باز    تا ببینم بعد ستین شیوه ها

176
روح زیتونیست عاشق نار را    نار می جوید چو عاشق یار را
روح زیتونی بیفزا ای چراغ    ای معطل کرده دست افزار را
جان شهوانی که از شهوت زهد    دل ندارد دیدن دلدار را
پس به علت دوست دارد دوست را    بر امید خلد و خوف نار را
چون شکستی جان ناری را ببین    در پی او جان پرانوار را
گر نبودی جان اخوان پس جهود    کی جدا کردی دو نیکوکار را
جان شهوت جان اخوان دان از آنک    نار بیند نور موسی وار را
جان شهوانی ست از بی حکمتی    یاوه کرده نطق طوطی وار را
گشت بیمار و زبان تو گرفت    روی سوی قبله کن بیمار را
قبله شمس الدین تبریزی بود    نور دیده مر دل و دیدار را

177
ای بگفته در دلم اسرارها    وی برای بنده پخته کارها
ای خیالت غمگسار سینه ها    ای جمالت رونق گلزارها
ای عطای دست شادی بخش تو    دست این مسکین گرفته بارها
ای کف چون بحر گوهرداد تو    از کف پایم بکنده خارها
ای ببخشیده بسی سرها عوض    چون دهند از بهر تو دستارها
خود چه باشد هر دو عالم پیش تو    دانه افتاده از انبارها
آفتاب فضل عالم پرورت    کرده بر هر ذره ای ایثارها
چاره ای نبود جز از بیچارگی    گر چه حیله می کنیم و چاره ها
نورهای شمس تبریزی چو تافت    ایمنیم از دوزخ و از نارها

178
می شدی غافل ز اسرار قضا    زخم خوردی از سلحدار قضا
این چه کار افتاد آخر ناگهان    این چنین باشد چنین کار قضا
هیچ گل دیدی که خندد در جهان    کو نشد گرینده از خار قضا
هیچ بختی در جهان رونق گرفت    کو نشد محبوس و بیمار قضا
هیچ کس دزدیده روی عیش دید    کو نشد آونگ بر دار قضا
هیچ کس را مکر و فن سودی نکرد    پیش بازی های مکار قضا
این قضا را دوستان خدمت کنند    جان کنند از صدق ایثار قضا
گر چه صورت مرد جان باقی بماند    در عنایت های بسیار قضا
جوز بشکست و بمانده مغز روح    رفت در حلوا ز انبار قضا
آنک سوی نار شد بی مغز بود    مغز او پوسید از انکار قضا
آنک سوی یار شد مسعود بود    مغز جان بگزید و شد یار قضا

179
گر تو عودی سوی این مجمر بیا    ور برانندت ز بام از در بیا
یوسفی از چاه و زندان چاره نیست    سوی زهر قهر چون شکر بیا
گفتنت الله اکبر رسمی است    گر تو آن اکبری اکبر بیا
چون می احمر سگان هم می خورند    گر تو شیری چون می احمر بیا
زر چه جویی مس خود را زر بساز    گر نباشد زر تو سیمین بر بیا
اغنیا خشک و فقیران چشم تر    عاشقا بی شکل خشک و تر بیا
گر صفت های ملک را محرمی    چون ملک بی ماده و بی نر بیا
ور صفات دل گرفتی در سفر    همچو دل بی پا بیا بی سر بیا
چون لب لعلش صلایی می دهد    گر نه ای چون خاره و مرمر بیا
چون ز شمس الدین جهان پرنور شد    سوی تبریز آ دلا بر سر بیا

180
ای تو آب زندگانی فاسقنا    ای تو دریای معانی فاسقنا
ما سبوهای طلب آورده ایم    سوی تو ای خضر ثانی فاسقنا
ماهیان جان ما زنهارخواه    از تو ای دریای جانی فاسقنا
از ره هجر آمده و آورده ما    عجز خود را ارمغانی فاسقنا
داستان خسروان بشنیده ایم    تو فزون از داستانی فاسقنا
در گمان و وسوسه افتاده عقل    زانک تو فوق گمانی فاسقنا
نیم عاقل چه زند با عشق تو    تو جنون عاقلانی فاسقنا
کعبه عالم ز تو تبریز شد    شمس حق رکن یمانی فاسقنا

181
دل چو دانه ما مثال آسیا    آسیا کی داند این گردش چرا
تن چو سنگ و آب او اندیشه ها    سنگ گوید آب داند ماجرا
آب گوید آسیابان را بپرس    کو فکند اندر نشیب این آب را
آسیابان گویدت کای نان خوار    گر نگردد این که باشد نانبا
ماجرا بسیار خواهد شد خمش    از خدا واپرس تا گوید تو را

182
در میان عاشقان عاقل مبا    خاصه در عشق چنین شیرین لقا
دور بادا عاقلان از عاشقان    دور بادا بوی گلخن از صبا
گر درآید عاقلی گو راه نیست    ور درآید عاشقی صد مرحبا
عقل تا تدبیر و اندیشه کند    رفته باشد عشق تا هفتم سما
عقل تا جوید شتر از بهر حج    رفته باشد عشق بر کوه صفا
عشق آمد این دهانم را گرفت    که گذر از شعر و بر شعرا برآ

183
ای دل رفته ز جا بازمیا    به فنا ساز و در این ساز میا
روح را عالم ارواح به است    قالب از روح بپرداز میا
اندر آبی که بدو زنده شد آب    خویش را آب درانداز میا
آخر عشق به از اول اوست    تو ز آخر سوی آغاز میا
تا فسرده نشوی همچو جماد    هم در آن آتش بگداز میا
بشنو آواز روان ها ز عدم    چو عدم هیچ به آواز میا
راز کآواز دهد راز نماند    مده آواز تو ای راز میا

184
من رسیدم به لب جوی وفا    دیدم آن جا صنمی روح فزا
سپه او همه خورشیدپرست    همچو خورشید همه بی سر و پا
بشنو از آیت قرآن مجید    گر تو باور نکنی قول مرا
قد وجدت امراه تملکهم    اوتیت من کل شی ء و لها
چونک خورشید نمودی رخ خود    سجده دادیش چو سایه همه را
من چو هدهد بپریدم به هوا    تا رسیدم به در شهر سبا

185
از بس که ریخت جرعه بر خاک ما ز بالا    هر ذره خاک ما را آورد در علالا
سینه شکاف گشته دل عشق باف گشته    چون شیشه صاف گشته از جام حق تعالی
اشکوفه ها شکفته وز چشم بد نهفته    غیرت مرا بگفته می خور دهان میالا
ای جان چو رو نمودی جان و دلم ربودی    چون مشتری تو بودی قیمت گرفت کالا
ابرت نبات بارد جورت حیات آرد    درد تو خوش گوارد تو درد را مپالا
ای عشق با توستم وز باده تو مستم    وز تو بلند و پستم وقت دنا تدلی
ماهت چگونه خوانم مه رنج دق دارد    سروت اگر بخوانم آن راستست الا
سرو احتراق دارد مه هم محاق دارد    جز اصل اصل جان ها اصلی ندارد اصلا
خورشید را کسوفی مه را بود خسوفی    گر تو خلیل وقتی این هر دو را بگو لا
گویند جمله یاران باطل شدند و مردند    باطل نگردد آن کو بر حق کند تولا
این خنده های خلقان برقیست دم بریده    جز خنده ای که باشد در جان ز رب اعلا
آب حیات حقست وان کو گریخت در حق    هم روح شد غلامش هم روح قدس لالا

186
ای میرآب بگشا آن چشمه روان را    تا چشم ها گشاید ز اشکوفه بوستان را
آب حیات لطفت در ظلمت دو چشم است    زان مردمک چو دریا کردست دیدگان را
هرگز کسی نرقصد تا لطف تو نبیند    کاندر شکم ز لطفت رقص است کودکان را
اندر شکم چه باشد و اندر عدم چه باشد    کاندر لحد ز نورت رقص است استخوان را
بر پرده های دنیا بسیار رقص کردیم    چابک شوید یاران مر رقص آن جهان را
جان ها چو می برقصد با کندهای قالب    خاصه چو بسکلاند این کنده گران را
پس ز اول ولادت بودیم پای کوبان    در ظلمت رحم ها از بهر شکر جان را
پس جمله صوفیانیم از خانقه رسیده    رقصان و شکرگویان این لوت رایگان را
این لوت را اگر جان بدهیم رایگانست    خود چیست جان صوفی این گنج شایگان را
چون خوان این جهان را سرپوش آسمانست    از خوان حق چه گویم زهره بود زبان را
ما صوفیان راهیم ما طبل خوار شاهیم    پاینده دار یا رب این کاسه را و خوان را
در کاسه های شاهان جز کاسه شست ما نی    هر خام درنیابد این کاسه را و نان را
از کاسه های نعمت تا کاسه ملوث    پیش مگس چه فرق است آن ننگ میزبان را
وان کس که کس بود او ناخورده و چشیده    گه می گزد زبان را گه می زند دهان را

187
از سینه پاک کردم افکار فلسفی را    در دیده جای کردم اشکال یوسفی را 
نادر جمال باید کاندر زبان نیاید    تا سجده راست آید مر آدم صفی را
طوری چگونه طوری نوری چگونه نوری    هر لحظه نور بخشد صد شمع منطفی را
خورشید چون برآید هر ذره رو نماید    نوری دگر بباید ذرات مختفی را
اصل وجودها او دریای جودها او    چون صید می کند او اشیاء منتفی را
این جا کسیست پنهان خود را مگیر تنها    بس تیز گوش دارد مگشا به بد زبان را

188
بر چشمه ضمیرت کرد آن پری وثاقی    هر صورت خیالت از وی شدست پیدا
هر جا که چشمه باشد باشد مقام پریان    بااحتیاط باید بودن تو را در آن جا
این پنج چشمه حس تا بر تنت روانست    ز اشراق آن پری دان گه بسته گاه مجری
وان پنج حس باطن چون وهم و چون تصور    هم پنج چشمه می دان پویان به سوی مرعی
هر چشمه را دو مشرف پنجاه میرابند    صورت به تو نمایند اندر زمان اجلا
زخمت رسد ز پریان گر باادب نباشی    کاین گونه شهره پریان تندند و بی محابا
تقدیر می فریبد تدبیر را که برجه    مکرش گلیم برده از صد هزار چون ما
مرغان در قفس بین در شست ماهیان بین    دل های نوحه گر بین زان مکرساز دانا
دزدیده چشم مگشا بر هر بت از خیانت    تا نفکند ز چشمت آن شهریار بینا
ماندست چند بیتی این چشمه گشت غایر    برجوشد آن ز چشمه خون برجهیم فردا

189
آمد بهار جان ها ای شاخ تر به رقص آ    چون یوسف اندرآمد مصر و شکر به رقص آ
ای شاه عشق پرور مانند شیر مادر    ای شیرجوش دررو جان پدر به رقص آ
چوگان زلف دیدی چون گوی دررسیدی    از پا و سر بریدی بی پا و سر به رقص آ
تیغی به دست خونی آمد مرا که چونی    گفتم بیا که خیر است گفتا نه شر به رقص آ
از عشق تاجداران در چرخ او چو باران    آن جا قبا چه باشد ای خوش کمر به رقص آ
ای مست هست گشته بر تو فنا نبشته    رقعه فنا رسیده بهر سفر به رقص آ
در دست جام باده آمد بتم پیاده    گر نیستی تو ماده زان شاه نر به رقص آ
پایان جنگ آمد آواز چنگ آمد    یوسف ز چاه آمد ای بی هنر به رقص آ
تا چند وعده باشد وین سر به سجده باشد    هجرم ببرده باشد دنگ و اثر به رقص آ
کی باشد آن زمانی گوید مرا فلانی    کای بی خبر فنا شو ای باخبر به رقص آ
طاووس ما درآید وان رنگ ها برآید    با مرغ جان سراید بی بال و پر به رقص آ
کور و کران عالم دید از مسیح مرهم    گفته مسیح مریم کای کور و کر به رقص آ
مخدوم شمس دین است تبریز رشک چین است    اندر بهار حسنش شاخ و شجر به رقص آ

190
با آن که می رسانی آن باده بقا را    بی تو نمی گوارد این جام باده ما را
مطرب قدح رها کن زین گونه ناله ها کن    جانا یکی بها کن آن جنس بی بها را
آن عشق سلسلت را وان آفت دلت را    آن چاه بابلت را وان کان سحرها را
بازآر بار دیگر تا کار ما شود زر    از سر بگیر از سر آن عادت وفا را
دیو شقا سرشته از لطف تو فرشته    طغرای تو نبشته مر ملکت صفا را
در نورت ای گزیده ای بر فلک رسیده    من دم به دم بدیده انوار مصطفا را
چون بسته گشت راهی شد حاصل من آهی    شد کوه همچو کاهی از عشق کهربا را
از شمس دین چون مه تبریز هست آگه    بشنو دعا و گه گه آمین کن این دعا را

191
بیدار کن طرب را بر من بزن تو خود را    چشمی چنین بگردان کوری چشم بد را
خود را بزن تو بر من اینست زنده کردن    بر مرده زن چو عیسی افسون معتمد را
ای رویت از قمر به آن رو به روی من نه    تا بنده دیده باشد صد دولت ابد را
در واقعه بدیدم کز قند تو چشیدم    با آن نشان که گفتی این بوسه نام زد را
جان فرشته بودی یا رب چه گشته بودی    کز چهره می نمودی لم یتخذ ولد را
چون دست تو کشیدم صورت دگر ندیدم    بی هوشیی بدیدم گم کرده مر خرد را
جام چو نار درده بی رحم وار درده    تا گم شوم ندانم خود را و نیک و بد را
این بار جام پر کن لیکن تمام پر کن    تا چشم سیر گردد یک سو نهد حسد را 
درده میی ز بالا در لا اله الا    تا روح اله بیند ویران کند جسد را
از قالب نمدوش رفت آینه خرد خوش    چندانک خواهی اکنون می زن تو این نمد را

192
بشکن سبو و کوزه ای میرآب جان ها    تا وا شود چو کاسه در پیش تو دهان ها
بر گیجگاه ما زن ای گیجی خردها    تا وارهد به گیجی این عقل ز امتحان ها
ناقوس تن شکستی ناموس عقل بشکن    مگذار کان مزور پیدا کند نشان ها
ور جادویی نماید بندد زبان مردم    تو چون عصای موسی بگشا برو زبان ها
عاشق خموش خوشتر دریا به جوش خوشتر    چون آینه ست خوشتر در خامشی بیان ها

193
جانا قبول گردان این جست و جوی ما را    بنده و مرید عشقیم برگیر موی ما را
بی ساغر و پیاله درده میی چو لاله    تا گل سجود آرد سیمای روی ما را
مخمور و مست گردان امروز چشم ما را    رشک بهشت گردان امروز کوی ما را
ما کان زر و سیمیم دشمن کجاست زر را    از ما رسد سعادت یار و عدوی ما را
شمع طراز گشتیم گردن دراز گشتیم    فحل و فراخ کردی زین می گلوی ما را
ای آب زندگانی ما را ربود سیلت    اکنون حلال بادت بشکن سبوی ما را
گر خوی ما ندانی از لطف باده واجو    همخوی خویش کردست آن باده خوی ما را
گر بحر می بریزی ما سیر و پر نگردیم    زیرا نگون نهادی در سر کدوی ما را
مهمان دیگر آمد دیکی دگر به کف کن    کاین دیگ بس نیاید یک کاسه شوی ما را
نک جوق جوق مستان در می رسند بستان    مخمور چون نیابد چون یافت بوی ما را
ترک هنر بگوید دفتر همه بشوید    گر بشنود عطارد این طرقوی ما را
سیلی خورند چون دف در عشق فخرجویان    زخمه به چنگ آور می زن سه توی ما را
بس کن که تلخ گردد دنیا بر اهل دنیا    گر بشنوند ناگه این گفت و گوی ما را

194
خواهم گرفتن اکنون آن مایه صور را    دامی نهاده ام خوش آن قبله نظر را
دیوار گوش دارد آهسته تر سخن گو    ای عقل بام بررو ای دل بگیر در را
اعدا که در کمینند در غصه همینند    چون بشنوند چیزی گویند همدگر را
گر ذره ها نهانند خصمان و دشمنانند    در قعر چه سخن گو خلوت گزین سحر را
ای جان چه جای دشمن روزی خیال دشمن    در خانه دلم شد از بهر رهگذر را
رمزی شنید زین سر زو پیش دشمنان شد    می خواند یک به یک را می گفت خشک و تر را
زان روز ما و یاران در راه عهد کردیم    پنهان کنیم سر را پیش افکنیم سر را
ما نیز مردمانیم نی کم ز سنگ کانیم    بی زخم های میتین پیدا نکرد زر را
دریای کیسه بسته تلخ و ترش نشسته    یعنی خبر ندارم کی دیده ام گهر را

195
شهوت که با تو رانند صدتو کنند جان را    چون با زنی برانی سستی دهد میان را
زیرا جماع مرده تن را کند فسرده    بنگر به اهل دنیا دریاب این نشان را
میران و خواجگانشان پژمرده است جانشان    خاک سیاه بر سر این نوع شاهدان را
دررو به عشق دینی تا شاهدان ببینی    پرنور کرده از رخ آفاق آسمان را
بخشد بت نهانی هر پیر را جوانی    زان آشیان جانی اینست ارغوان را
خامش کنی وگر نی بیرون شوم از این جا    کز شومی زبانت می پوشد او دهان را

196
در جنبش اندرآور زلف عبرفشان را    در رقص اندرآور جان های صوفیان را
خورشید و ماه و اختر رقصان بگرد چنبر    ما در میان رقصیم رقصان کن آن میان را
لطف تو مطربانه از کمترین ترانه    در چرخ اندرآرد صوفی آسمان را
باد بهار پویان آید ترانه گویان    خندان کند جهان را خیزان کند خزان را
بس مار یار گردد گل جفت خار گردد    وقت نثار گردد مر شاه بوستان را
هر دم ز باغ بویی آید چو پیک سویی    یعنی که الصلا زن امروز دوستان را
در سر خود روان شد بستان و با تو گوید    در سر خود روان شو تا جان رسد روان را
تا غنچه برگشاید با سرو سر سوسن    لاله بشارت آرد مر بید و ارغوان را
تا سر هر نهالی از قعر بر سر آید    معراجیان نهاده در باغ نردبان را
مرغان و عندلیبان بر شاخه ها نشسته    چون بر خزینه باشد ادرار پاسبان را
این برگ چون زبان ها وین میوه ها چو دل ها    دل ها چو رو نماید قیمت دهد زبان را

197
ای بنده بازگرد به درگاه ما بیا    بشنو ز آسمان ها حی علی الصلا
درهای گلستان ز پی تو گشاده ایم    در خارزار چند دوی ای برهنه پا
جان را من آفریدم و دردیش داده ام    آن کس که درد داده همو سازدش دوا
قدی چو سرو خواهی در باغ عشق رو    کاین چرخ کوژپشت کند قد تو دوتا
باغی که برگ و شاخش گویا و زنده اند    باغی که جان ندارد آن نیست جان فزا
ای زنده زاده چونی از گند مردگان    خود تاسه می نگیرد از این مردگان تو را
هر دو جهان پر است ز حی حیات بخش    با جان پنج روزه قناعت مکن ز ما
جان ها شمار ذره معلق همی زنند    هر یک چو آفتاب در افلاک کبریا
ایشان چو ما ز اول خفاش بوده اند    خفاش شمس گشت از آن بخشش و عطا

198
ای صوفیان عشق بدرید خرقه ها    صد جامه ضرب کرد گل از لذت صبا
کز یار دور ماند و گرفتار خار شد    زین هر دو درد رست گل از امر ایتیا
از غیب رو نمود صلایی زد و برفت    کاین راه کوتهست گرت نیست پا روا
من هم خموش کردم و رفتم عقیب گل    از من سلام و خدمت ریحان و لاله را
دل از سخن پر آمد و امکان گفت نیست    ای جان صوفیان بگشا لب به ماجرا
زان حال ها بگو که هنوز آن نیامده ست    چون خوی صوفیان نبود ذکر مامضی

199
ای خان و مان بمانده و از شهر خود جدا    شاد آمدیت از سفر خانه خدا
روز از سفر به فاقه و شب ها قرار نی    در عشق حج کعبه و دیدار مصطفا
مالیده رو و سینه در آن قبله گاه حق    در خانه خدا شده قد کان آمنسا
چونید و چون بدیت در این راه باخطر    ایمن کند خدای در این راه جمله را
در آسمان ز غلغل لبیک حاجیان    تا عرش نعره ها و غریوست از صدا
جان چشم تو ببوسد و بر پات سر نهد    ای مروه را بدیده و بررفته بر صفا
مهمان حق شدیت و خدا وعده کرده است    مهمان عزیز باشد خاصه به پیش ما
جان خاک اشتری که کشد بار حاجیان    تا مشعرالحرام و تا منزل منا
بازآمده ز حج و دل آن جا شده مقیم    جان حلقه را گرفته و تن گشته مبتلا
از شام ذات جحفه و از بصره ذات عرق    باتیغ و باکفن شده این جا که ربنا
کوه صفا برآ به سر کوه رخ به بیت    تکبیر کن برادر و تهلیل و هم دعا
اکنون که هفت بار طوافت قبول شد    اندر مقام دو رکعت کن قدوم را
وانگه برآ به مروه و مانند این بکن    تا هفت بار و باز به خانه طواف ها
تا روز ترویه بشنو خطبه بلیغ    وانگه به جانب عرفات آی در صلا
وانگه به موقف آی و به قرب جبل بایست    پس بامداد بار دگر بیست هم به جا
وان گاه روی سوی منی آر و بعد از آن    تا هفت بار می زن و می گیر سنگ ها
از ما سلام بادا بر رکن و بر حطیم    ای شوق ما به زمزم و آن منزل وفا
صبحی بود ز خواب بخیزیم گرد ما    از اذخر و خلیل به ما بو دهد صبا

200
نام شتر به ترکی چه بود بگو دوا    نام بچه ش چه باشد او خود پیش دوا
ما زاده قضا و قضا مادر همه ست    چون کودکان دوان شده ایم از پی قضا
ما شیر از او خوریم و همه در پیش پریم    گر شرق و غرب تازد ور جانب سما
طبل سفر ز دست قدم در سفر نهیم    در حفظ و در حمایت و در عصمت خدا
در شهر و در بیابان همراه آن مهیم    ای جان غلام و بنده آن ماه خوش لقا
آن جاست شهر کان شه ارواح می کشد    آن جاست خان و مان که بگوید خدا بیا
کوته شود بیابان چون قبله او بود    پیش و سپس چمن بود و سرو دلربا
کوهی که در ره آید هم پشت خم دهد    کای قاصدان معدن اجلال مرحبا
همچون حریر نرم شود سنگلاخ راه    چون او بود قلاوز آن راه و پیشوا
ما سایه وار در پی آن مه دوان شدیم    ای دوستان همدل و همراه الصلا
دل را رفیق ما کند آن کس که عذر هست    زیرا که دل سبک بود و چست و تیزپا
دل مصر می رود که به کشتیش وهم نیست    دل مکه می رود که نجوید مهاره را
از لنگی تنست و ز چالاکی دلست    کز تن نجست حق و ز دل جست آن وفا
اما کجاست آن تن همرنگ جان شده    آب و گلی شده ست بر ارواح پادشا
ارواح خیره مانده که این شوره خاک بین    از حد ما گذشت و ملک گشت و مقتدا
چه جای مقتدا که بدان جا که او رسید    گر پا نهیم پیش بسوزیم در شقا
این در گمان نبود در او طعن می زدیم    در هیچ آدمی منگر خوار ای کیا
ما همچو آب در گل و ریحان روان شویم    تا خاک های تشنه ز ما بر دهد گیا
بی دست و پاست خاک جگرگرم بهر آب    زین رو دوان دوان رود آن آب جوی ها
پستان آب می خلد ایرا که دایه اوست    طفل نبات را طلبد دایه جا به جا
ما را ز شهر روح چنین جذب ها کشید    در صد هزار منزل تا عالم فنا
باز از جهان روح رسولان همی رسند    پنهان و آشکار بازآ به اقربا
یاران نو گرفتی و ما را گذاشتی    ما بی تو ناخوشیم اگر تو خوشی ز ما
ای خواجه این ملالت تو ز آه اقرباست    با هر کی جفت گردی آنت کند جدا
خاموش کن که همت ایشان پی توست    تاثیر همت ست تصاریف ابتلا

201
شب رفت و هم تمام نشد ماجرای ما    ناچار گفتنی ست تمامی ماجرا
والله ز دور آدم تا روز رستخیز    کوته نگشت و هم نشود این درازنا
اما چنین نماید کاینک تمام شد    چون ترک گوید اشپو مرد رونده را
اشپوی ترک چیست که نزدیک منزلی    تا گرمی و جلادت و قوت دهد تو را
چون راه رفتنی ست توقف هلاکت ست    چونت قنق کند که بیا خرگه اندرآ
صاحب مروتی ست که جانش دریغ نیست    لیکن گرت بگیرد ماندی در ابتلا
بر ترک ظن بد مبر و متهم مکن    مستیز همچو هندو بشتاب همرها
کان جا در آتش است سه نعل از برای تو    وان جا به گوش تست دل خویش و اقربا
نگذارد اشتیاق کریمان که آب خوش    اندر گلوی تو رود ای یار باوفا
گر در عسل نشینی تلخت کنند زود    ور با وفا تو جفت شوی گردد آن جفا
خاموش باش و راه رو و این یقین بدان    سرگشته دارد آب غریبی چو آسیا

202
هر روز بامداد سلام علیکما    آن جا که شه نشیند و آن وقت مرتضا
دل ایستاد پیشش بسته دو دست خویش    تا دست شاه بخشد پایان زر و عطا
جان مست کاس و تا ابدالدهر گه گهی    بر خوان جسم کاسه نهد دل نصیب ما
تا زان نصیب بخشد دست مسیح عشق    مر مرده را سعادت و بیمار را دوا
برگ تمام یابد از او باغ عشرتی    هم بانوا شود ز طرب چنگل دوتا
در رقص گشته تن ز نواهای تن به تن    جان خود خراب و مست در آن محو و آن فنا
زندان شده بهشت ز نای و ز نوش عشق    قاضی عقل مست در آن مسند قضا
سوی مدرس خرد آیند در سوال    کاین فتنه عظیم در اسلام شد چرا
مفتی عقل کل به فتوی دهد جواب    کاین دم قیامت ست روا کو و ناروا
در عیدگاه وصل برآمد خطیب عشق    با ذوالفقار و گفت مر آن شاه را ثنا
از بحر لامکان همه جان های گوهری    کرده نثار گوهر و مرجان جان ها
خاصان خاص و پردگیان سرای عشق    صف صف نشسته در هوسش بر در سرا
چون از شکاف پرده بر ایشان نظر کند    بس نعره های عشق برآید که مرحبا
می خواست سینه اش که سنایی دهد به چرخ    سینای سینه اش بنگنجید در سما
هر چار عنصرند در این جوش همچو دیک    نی نار برقرار و نه خاک و نم هوا
گه خاک در لباس گیا رفت از هوس    گه آب خود هوا شد از بهر این ولا
از راه روغناس شده آب آتشی    آتش شده ز عشق هوا هم در این فضا
ارکان به خانه خانه بگشته چو بیذقی    از بهر عشق شاه نه از لهو چون شما
ای بی خبر برو که تو را آب روشنی ست    تا وارهد ز آب و گلت صفوت صفا
زیرا که طالب صفت صفوت ست آب    وان نیست جز وصال تو با قلزم ضیا
ز آدم اگر بگردی او بی خدای نیست    ابلیس وار سنگ خوری از کف خدا
آری خدای نیست ولیکن خدای را    این سنتی ست رفته در اسرار کبریا
چون پیش آدم از دل و جان و بدن کنی    یک سجده ای به امر حق از صدق بی ریا
هر سو که تو بگردی از قبله بعد از آن    کعبه بگردد آن سو بهر دل تو را
مجموع چون نباشم در راه پس ز من    مجموع چون شوند رفیقان باوفا
دیوارهای خانه چو مجموع شد به نظم    آن گاه اهل خانه در او جمع شد دلا
چون کیسه جمع نبود باشد دریده درز    پس سیم جمع چون شود از وی یکی بیا
مجموع چون شوم چو به تبریز شد مقیم    شمس الحقی که او شد سرجمع هر علا

203
آمد بهار خرم آمد نگار ما    چون صد هزار تنگ شکر در کنار ما
آمد مهی که مجلس جان زو منورست    تا بشکند ز باده گلگون خمار ما
شاد آمدی بیا و ملوکانه آمدی    ای سرو گلستان چمن و لاله زار ما
پاینده باش ای مه و پاینده عمر باش    در بیشه جهان ز برای شکار ما
دریا به جوش از تو که بی مثل گوهری    کهسار در خروش که ای یار غار ما
در روز بزم ساقی دریاعطای ما    در روز رزم شیر نر و ذوالفقار ما
چونی در این غریبی و چونی در این سفر    برخیز تا رویم به سوی دیار ما
ما را به مشک و خم و سبوها قرار نیست    ما را کشان کنید سوی جویبار ما
سوی پری رخی که بر آن چشم ها نشست    آرام عقل مست و دل بی قرار ما
شد ماه در گدازش سوداش همچو ما    شد آفتاب از رخ او یادگار ما
ای رونق صباح و صبوح ظریف ما    وی دولت پیاپی بیش از شمار ما
هر چند سخت مستی سستی مکن بگیر    کارزد به هر چه گویی خمر و خمار ما
جامی چو آفتاب پرآتش بگیر زود    درکش به روی چون قمر شهریار ما
این نیم کاره ماند و دل من ز کار شد    کار او کند که هست خداوندگار ما

204
سر بر گریبان درست صوفی اسرار را    تا چه برآرد ز غیب عاقبت کار را
می که به خم حقست راز دلش مطلق ست    لیک بر او هم دق ست عاشق بیدار را
آب چو خاکی بده باد در آتش شده    عشق به هم برزده خیمه این چار را
عشق که چادرکشان در پی آن سرخوشان    بر فلک بی نشان نور دهد نار را
حلقه این در مزن لاف قلندر مزن    مرغ نه ای پر مزن قیر مگو قار را
حرف مرا گوش کن باده جان نوش کن    بیخود و بی هوش کن خاطر هشیار را
پیش ز نفی وجود خانه خمار بود    قبله خود ساز زود آن در و دیوار را
مست شود نیک مست از می جام الست    پر کن از می پرست خانه خمار را
داد خداوند دین شمس حق ست این ببین    ای شده تبریز چین آن رخ گلنار را

205
چند گریزی ز ما چند روی جا به جا    جان تو در دست ماست همچو گلوی عصا
چند بکردی طواف گرد جهان از گزاف    زین رمه پر ز لاف هیچ تو دیدی وفا
روز دو سه ای زحیر گرد جهان گشته گیر    همچو سگان مرده گیر گرسنه و بی نوا
مرده دل و مرده جو چون پسر مرده شو    از کفن مرده ایست در تن تو آن قبا
زنده ندیدی که تا مرده نماید تو را    چند کشی در کنار صورت گرمابه را
دامن تو پرسفال پیش تو آن زر و مال    باورم آنگه کنی که اجل آرد فنا
گویی که زر کهن من چه کنم بخش کن    من به سما می روم نیست زر آن جا روا
جغد نه ای بلبلی از چه در این منزلی    باغ و چمن را چه شد سبزه و سرو و صبا

206
ای همه خوبی تو را پس تو کرایی که را    ای گل در باغ ما پس تو کجایی کجا
سوسن با صد زبان از تو نشانم نداد    گفت رو از من مجو غیر دعا و ثنا
از کف تو ای قمر باغ دهان پرشکر    وز کف تو بی خبر با همه برگ و نوا
سرو اگر سر کشید در قد تو کی رسید    نرگس اگر چشم داشت هیچ ندید او تو را
مرغ اگر خطبه خواند شاخ اگر گل فشاند    سبزه اگر تیز راند هیچ ندارد دوا
شرب گل از ابر بود شرب دل از صبر بود    ابر حریف گیاه صبر حریف صبا
هر طرفی صف زده مردم و دیو و دده    لیک در این میکده پای ندارند پا
هر طرفی ام بجو هر چه بخواهی بگو    ره نبری تار مو تا ننمایم هدی
گرم شود روی آب از تپش آفتاب    باز همش آفتاب برکشد اندر علا
بربردش خرد خرد تا که ندانی چه برد    صاف بدزدد ز درد شعشعه دلربا
زین سخن بوالعجب بستم من هر دو لب    لیک فلک جمله شب می زندت الصلا

207
ای که به هنگام درد راحت جانی مرا    وی که به تلخی فقر گنج روانی مرا
آن چه نبردست وهم عقل ندیدست و فهم    از تو به جانم رسید قبله ازانی مرا
از کرمت من به ناز می نگرم در بقا    کی بفریبد شها دولت فانی مرا
نغمت آن کس که او مژده تو آورد    گر چه به خوابی بود به ز اغانی مرا
در رکعات نماز هست خیال تو شه    واجب و لازم چنانک سبع مثانی مرا
در گنه کافران رحم و شفاعت تو راست    مهتری و سروری سنگ دلانی مرا
گر کرم لایزال عرضه کند ملک ها    پیش نهد جمله ای کنز نهانی مرا
سجده کنم من ز جان روی نهم من به خاک    گویم از این ها همه عشق فلانی مرا
عمر ابد پیش من هست زمان وصال    زانک نگنجد در او هیچ زمانی مرا
عمر اوانی ست و وصل شربت صافی در آن    بی تو چه کار آیدم رنج اوانی مرا
بیست هزار آرزو بود مرا پیش از این    در هوسش خود نماند هیچ امانی مرا
از مدد لطف او ایمن گشتم از آنک    گوید سلطان غیب لست ترانی مرا
گوهر معنی اوست پر شده جان و دلم    اوست اگر گفت نیست ثالث و ثانی مرا
رفت وصالش به روح جسم نکرد التفات    گر چه مجرد ز تن گشت عیانی مرا
پیر شدم از غمش لیک چو تبریز را    نام بری بازگشت جمله جوانی مرا

208
از جهت ره زدن راه درآرد مرا    تا به کف رهزنان بازسپارد مرا
آنک زند هر دمی راه دو صد قافله    من چه زنم پیش او او به چه آرد مرا
من سر و پا گم کنم دل ز جهان برکنم    گر نفسی او به لطف سر بنخارد مرا
او ره خوش می زند رقص بر آن می کنم    هر دم بازی نو عشق برآرد مرا
گه به فسوس او مرا گوید کنجی نشین    چونک نشینم به کنج خود به درآرد مرا
ز اول امروزم او می بپراند چو باز    تا که چه گیرد به من بر کی گمارد مرا
همت من همچو رعد نکته من همچو ابر    قطره چکد ز ابر من چون بفشارد مرا
ابر من از بامداد دارد از آن بحر داد    تا که ز رعد و ز باد بر کی ببارد مرا
چونک ببارد مرا یاوه ندارد مرا    در کف صد گون نبات بازگذارد مرا

209
ای در ما را زده شمع سرایی درآ    خانه دل آن توست خانه خدایی درآ
خانه ز تو تافته ست روشنیی یافته ست    ای دل و جان جای تو ای تو کجایی درآ
ای صنم خانگی مایه دیوانگی    ای همه خوبی تو را پس تو کرایی درآ

210
گر نه تهی باشدی بیشترین جوی ها    خواجه چرا می دود تشنه در این کوی ها
خم که در او باده نیست هست خم از باد پر    خم پر از باد کی سرخ کند روی ها
هست تهی خارها نیست در او بوی گل    کور بجوید ز خار لطف گل و بوی ها
با طلب آتشین روی چو آتش ببین    بر پی دودش برو زود در این سوی ها
در حجب مشک موی روی ببین اه چه روی    آنک خدایش بشست دور ز روشوی ها
بر رخ او پرده نیست جز که سر زلف او    گاه چو چوگان شود گاه شود گوی ها
از غلط عاشقان از تبش روی او    صورت او می شود بر سر آن موی ها
هی که بسی جان ها موی به مو بسته اند    چون مگسان شسته اند بر سر چربوی ها
باده چو از عقل برد رنگ ندارد رواست    حسن تو چون یوسفیست تا چه کنم خوی ها
آهوی آن نرگسش صید کند جز که شیر    راست شود روح چون کژ کند ابروی ها
مفخر تبریزیان شمس حق بی زیان    توی به تو عشق توست باز کن این توی ها

211
باز بنفشه رسید جانب سوسن دوتا    باز گل لعل پوش می بدراند قبا
بازرسیدند شاد زان سوی عالم چو باد    مست و خرامان و خوش سبزقبایان ما
سرو علمدار رفت سوخت خزان را به تفت    وز سر که رخ نمود لاله شیرین لقا
سنبله با یاسمین گفت سلام علیک    گفت علیک السلام در چمن آی ای فتا
یافته معروفیی هر طرفی صوفیی    دست زنان چون چنار رقص کنان چون صبا
غنچه چو مستوریان کرده رخ خود نهان    باد کشد چادرش کای سره رو برگشا
یار در این کوی ما آب در این جوی ما    زینت نیلوفری تشنه و زردی چرا
رفت دی روترش کشته شد آن عیش کش    عمر تو بادا دراز ای سمن تیزپا
نرگس در ماجرا چشمک زد سبزه را    سبزه سخن فهم کرد گفت که فرمان تو را
گفت قرنفل به بید من ز تو دارم امید    گفت عزبخانه ام خلوت توست الصلا
سیب بگفت ای ترنج از چه تو رنجیده ای    گفت من از چشم بد می نشوم خودنما
فاخته با کو و کو آمد کان یار کو    کردش اشارت به گل بلبل شیرین نوا
غیر بهار جهان هست بهاری نهان    ماه رخ و خوش دهان باده بده ساقیا
یا قمرا طالعا فی الظلمات الدجی    نور مصابیحه یغلب شمس الضحی
چند سخن ماند لیک بی گه و دیرست نیک    هر چه به شب فوت شد آرم فردا قضا

212
اسیر شیشه کن آن جنیان دانا را    بریز خون دل آن خونیان صهبا را
ربوده اند کلاه هزار خسرو را    قبای لعل ببخشیده چهره ما را
به گاه جلوه چو طاووس عقل ها برده    گشاده چون دل عشاق پر رعنا را
ز عکسشان فلک سبز رنگ لعل شود    قیاس کن که چگونه کنند دل ها را
درآورند به رقص و طرب به یک جرعه    هزار پیر ضعیف بمانده برجا را
چه جای پیر که آب حیات خلاقند    که جان دهند به یک غمزه جمله اشیاء را
شکرفروش چنین چست هیچ کس دیده ست    سخن شناس کند طوطی شکرخا را
زهی لطیف و ظریف و زهی کریم و شریف    چنین رفیق بباید طریق بالا را
صلا زدند همه عاشقان طالب را    روان شوید به میدان پی تماشا را
اگر خزینه قارون به ما فروریزند    ز مغز ما نتوانند برد سودا را
بیار ساقی باقی که جان جان هایی    بریز بر سر سودا شراب حمرا را
دلی که پند نگیرد ز هیچ دلداری    بر او گمار دمی آن شراب گیرا را
زهی شراب که عشقش به دست خود پخته ست    زهی گهر که نبوده ست هیچ دریا را
ز دست زهره به مریخ اگر رسد جامش    رها کند به یکی جرعه خشم و صفرا را
تو مانده ای و شراب و همه فنا گشتیم    ز خویشتن چه نهان می کنی تو سیما را
ولیک غیرت لالاست حاضر و ناظر    هزار عاشق کشتی برای لالا را
به نفی لا لا گوید به هر دمی لالا    بزن تو گردن لا را بیار الا را
بده به لالا جامی از آنک می دانی    که علم و عقل رباید هزار دانا را
و یا به غمزه شوخت به سوی او بنگر    که غمزه تو حیاتی ست ثانی احیا را
به آب ده تو غبار غم و کدورت را    به خواب درکن آن جنگ را و غوغا را
خدای عشق فرستاد تا در او پیچیم    که نیست لایق پیچش ملک تعالی را
بماند نیم غزل در دهان و ناگفته    ولی دریغ که گم کرده ام سر و پا را
برآ بتاب بر افلاک شمس تبریزی    به مغز نغز بیارای برج جوزا را

213
اگر تو عاشق عشقی و عشق را جویا    بگیر خنجر تیز و ببر گلوی حیا
بدتنک سد عظیم است در روش ناموس    حدیث بی غرض است این قبول کن به صفا
هزار گونه جنون از چه کرد آن مجنون    هزار شید برآورد آن گزین شیدا
گهی قباش درید و گهی به کوه دوید    گهی ز زهر چشید و گهی گزید فنا
چو عنکبوت چنان صیدهای زفت گرفت    ببین چه صید کند دام ربی الاعلی
چو عشق چهره لیلی بدان همه ارزید    چگونه باشد اسری به عبده لیلا
ندیده ای تو دواوین ویسه و رامین    نخوانده ای تو حکایات وامق و عذرا
تو جامه گرد کنی تا ز آب تر نشود    هزار غوطه تو را خوردنی ست در دریا
طریق عشق همه مستی آمد و پستی    که سیل پست رود کی رود سوی بالا
میان حلقه عشاق چون نگین باشی    اگر تو حلقه به گوش تکینی ای مولا
چنانک حلقه به گوش است چرخ را این خاک    چنانک حلقه به گوش است روح را اعضا
بیا بگو چه زیان کرد خاک از این پیوند    چه لطف ها که نکرده ست عقل با اجزا
دهل به زیر گلیم ای پسر نشاید زد    علم بزن چو دلیران میانه صحرا
به گوش جان بشنو از غریو مشتاقان    هزار غلغله در جو گنبد خضرا
چو برگشاید بند قبا ز مستی عشق    توهای و هوی ملک بین و حیرت حورا
چه اضطراب که بالا و زیر عالم راست    ز عشق کوست منزه ز زیر و از بالا
چو آفتاب برآمد کجا بماند شب    رسید جیش عنایت کجا بماند عنا
خموش کردم ای جان جان جان تو بگو    که ذره ذره ز عشق رخ تو شد گویا

214
درخت اگر متحرک بدی ز جای به جا    نه رنج اره کشیدی نه زخم های جفا
نه آفتاب و نه مهتاب نور بخشیدی    اگر مقیم بدندی چو صخره صما
فرات و دجله و جیحون چه تلخ بودندی    اگر مقیم بدندی به جای چون دریا
هوا چو حاقن گردد به چاه زهر شود    ببین ببین چه زیان کرد از درنگ هوا
چو آب بحر سفر کرد بر هوا در ابر    خلاص یافت ز تلخی و گشت چون حلوا
ز جنبش لهب و شعله چون بماند آتش    نهاد روی به خاکستری و مرگ و فنا
نگر به یوسف کنعان که از کنار پدر    سفر فتادش تا مصر و گشت مستثنا
نگر به موسی عمران که از بر مادر    به مدین آمد و زان راه گشت او مولا
نگر به عیسی مریم که از دوام سفر    چو آب چشمه حیوان ست یحیی الموتی
نگر به احمد مرسل که مکه را بگذاشت    کشید لشکر و بر مکه گشت او والا
چو بر براق سفر کرد در شب معراج    بیافت مرتبه قاب قوس او ادنی
اگر ملول نگردی یکان یکان شمرم    مسافران جهان را دو تا دو تا و سه تا
چو اندکی بنمودم بدان تو باقی را    ز خوی خویش سفر کن به خوی و خلق خدا

215
من از کجا غم و شادی این جهان ز کجا    من از کجا غم باران و ناودان ز کجا
چرا به عالم اصلی خویش وانروم    دل از کجا و تماشای خاکدان ز کجا
چو خر ندارم و خربنده نیستم ای جان    من از کجا غم پالان و کودبان ز کجا
هزارساله گذشتی ز عقل و وهم و گمان    تو از کجا و فشارات بدگمان ز کجا
تو مرغ چارپری تا بر آسمان پری    تو از کجا و ره بام و نردبان ز کجا
کسی تو را و تو کس را به بز نمی گیری    تو از کجا و هیاهای هر شبان ز کجا
هزار نعره ز بالای آسمان آمد    تو تن زنی و نجویی که این فغان ز کجا
چو آدمی به یکی مار شد برون ز بهشت    میان کژدم و ماران تو را امان ز کجا
دلا دلا به سررشته شو مثل بشنو    که آسمان ز کجایست و ریسمان ز کجا
شراب خام بیار و به پختگان درده    من از کجا غم هر خام قلتبان ز کجا
شرابخانه درآ و در از درون دربند    تو از کجا و بد و نیک مردمان ز کجا
طمع مدار که عمر تو را کران باشد    صفات حقی و حق را حد و کران ز کجا
اجل قفص شکند مرغ را نیازارد    اجل کجا و پر مرغ جاودان ز کجا
خموش باش که گفتی بسی و کس نشنید    که این دهل ز چه بام ست و این بیان ز کجا

216
روم به حجره خیاط عاشقان فردا    من درازقبا با هزار گز سودا
ببردت ز یزید و بدوزدت بر زید    بدین یکی کندت جفت و زان دگر عذرا
بدان یکیت بدوزد که دل نهی همه عمر    زهی بریشم و بخیه زهی ید بیضا
چو دل تمام نهادی ز هجر بشکافد    به زخم نادره مقراض اهبطوا منها
ز جمع کردن و تفریق او شدم حیران    به ثبت و محو چو تلوین خاطر شیدا
دل ست تخته پرخاک او مهندس دل    زهی رسوم و رقوم و حقایق و اسما
تو را چو در دگری ضرب کرد همچو عدد    ز ضرب خود چه نتیجه همی کند پیدا
چو ضرب دیدی اکنون بیا و قسمت بین    که قطره ای را چون بخش کرد در دریا
به جبر جمله اضداد را مقابله کرد    خمش که فکر دراشکست زین عجایب ها

217
چه نیکبخت کسی که خدای خواند تو را    درآ درآ به سعادت درت گشاد خدا
که برگشاید درها مفتح الابواب    که نزل و منزل بخشید نحن نزلنا
که دانه را بشکافد ندا کند به درخت    که سر برآر به بالا و می فشان خرما
که دردمید در آن نی که بود زیر زمین    که گشت مادر شیرین و خسرو حلوا
کی کرد در کف کان خاک را زر و نقره    کی کرد در صدفی آب را جواهرها
ز جان و تن برهیدی به جذبه جانان    ز قاب و قوس گذشتی به جذب او ادنی
هم آفتاب شده مطربت که خیز سجود    به سوی قامت سروی ز دست لاله صلا
چنین بلند چرا می پرد همای ضمیر    شنید بانگ صفیری ز ربی الاعلی
گل شکفته بگویم که از چه می خندد    که مستجاب شد او را از آن بهار دعا
چو بوی یوسف معنی گل از گریبان یافت    دهان گشاد به خنده که های یا بشرا
به دی بگوید گلشن که هر چه خواهی کن    به فر عدل شهنشه نترسم از یغما
چو آسمان و زمین در کفش کم از سیبی ست    تو برگ من بربایی کجا بری و کجا
چو اوست معنی عالم به اتفاق همه    بجز به خدمت معنی کجا روند اسما
شد اسم مظهر معنی کاردت ان اعرف    وز اسم یافت فراغت بصیرت عرفا
کلیم را بشناسد به معرفت هارون    اگر عصاش نباشد وگر ید بیضا
چگونه چرخ نگردد بگرد بام و درش    که آفتاب و مه از نور او کنند سخا
چو نور گفت خداوند خویشتن را نام    غلام چشم شو ایرا ز نور کرد چرا
از این همه بگذشتم نگاه دار تو دست    که می خرامد از آن پرده مست یوسف ما
چه جای دست بود عقل و هوش شد از دست    که ساقی ست دلارام و باده اش گیرا
خموش باش که تا شرح این همو گوید    که آب و تاب همان به که آید از بالا

218
ز بهر غیرت آموخت آدم اسما را    ببافت جامع کل پرده های اجزا را
برای غیر بود غیرت و چو غیر نبود    چرا نمود دو تا آن یگانه یکتا را
دهان پر است جهان خموش را از راز    چه مانع ست فصیحان حرف پیما را
به بوسه های پیاپی ره دهان بستند    شکرلبان حقایق دهان گویا را
گهی ز بوسه یار و گهی ز جام عقار    مجال نیست سخن را نه رمز و ایما را
به زخم بوسه سخن را چه خوش همی شکنند    به فتنه بسته ره فتنه را و غوغا را
چو فتنه مست شود ناگهان برآشوبند    چه چیز بند کند مست بی محابا را
چو موج پست شود کوه ها و بحر شود    که بیم آب کند سنگ های خارا را
چو سنگ آب شود آب سنگ پس می دان    احاطت ملک کامکار بینا را
چو جنگ صلح شود صلح جنگ پس می بین    صناعت کف آن کردگار دانا را
بپوش روی که روپوش کار خوبان ست    زبون و دستخوش و رام یافتی ما را
حریف بین که فتادی تو شیر با خرگوش    مکن مبند به کلی ره مواسا را
طمع نگر که منت پند می دهم که مکن    چنان که پند دهد نیم پشه عنقا را
چنان که جنگ کند روی زرد با صفرا    چنان که راه ببندد حشیش دریا را
اکنت صاعقه یا حبیب او نارا    فما ترکت لنا منزلا و لا دارا
بک الفخار ولکن بهیت من سکر    فلست افهم لی مفخرا و لا عارا
متی اتوب من الذنب توبتی ذنبی    متی اجار اذا العشق صار لی جارا
یقول عقلی لا تبدلن هدی بردی    اما قضیت به فی هلاک اوطارا

219
چو اندرآید یارم چه خوش بود به خدا    چو گیرد او به کنارم چه خوش بود به خدا
چو شیر پنجه نهد بر شکسته آهوی خویش    که ای عزیز شکارم چه خوش بود به خدا
گریزپای رهش را کشان کشان ببرند    بر آسمان چهارم چه خوش بود به خدا
بدان دو نرگس مستش عظیم مخمورم    چو بشکنند خمارم چه خوش بود به خدا
چو جان زار بلادیده با خدا گوید    که جز تو هیچ ندارم چه خوش بود به خدا
جوابش آید از آن سو که من تو را پس از این    به هیچ کس نگذارم چه خوش بود به خدا
شب وصال بیاید شبم چو روز شود    که روز و شب نشمارم چه خوش بود به خدا
چو گل شکفته شوم در وصال گلرخ خویش    رسد نسیم بهارم چه خوش بود به خدا
بیابم آن شکرستان بی نهایت را    که برد صبر و قرارم چه خوش بود به خدا
امانتی که به نه چرخ در نمی گنجد    به مستحق بسپارم چه خوش بود به خدا
خراب و مست شوم در کمال بی خویشی    نه بدروم نه بکارم چه خوش بود به خدا
به گفت هیچ نیایم چو پر بود دهنم    سر حدیث نخارم چه خوش بود به خدا

220
ز بامداد سعادت سه بوسه داد مرا    که بامداد عنایت خجسته باد مرا
به یاد آر دلا تا چه خواب دیدی دوش    که بامداد سعادت دری گشاد مرا
مگر به خواب بدیدم که مه مرا برداشت    ببرد بر فلک و بر فلک نهاد مرا
فتاده دیدم دل را خراب در راهش    ترانه گویان کاین دم چنین فتاد مرا
میان عشق و دلم پیش کارها بوده ست    که اندک اندک آیدهمی به یاد مرا
اگر نمود به ظاهر که عشق زاد ز من    همی بدان به حقیقت که عشق زاد مرا
ایا پدید صفاتت نهان چو جان ذاتت    به ذات تو که تویی جملگی مراد مرا
همی رسد ز توام بوسه و نمی بینم    ز پرده های طبیعت که این کی داد مرا
مبر وظیفه رحمت که در فنا افتم    فغان برآورم آن جا که داد داد مرا
به جای بوسه اگر خود مرا رسد دشنام    خوشم که حادثه کردست اوستاد مرا

221
مرا تو گوش گرفتی همی کشی به کجا    بگو که در دل تو چیست چیست عزم تو را
چه دیگ پخته ای از بهر من عزیزا دوش    خدای داند تا چیست عشق را سودا
چو گوش چرخ و زمین و ستاره در کف توست    کجا روند همان جا که گفته ای که بیا
مرا دو گوش گرفتی و جمله را یک گوش    که می زنم ز بن هر دو گوش طال بقا
غلام پیر شود خواجه اش کند آزاد    چو پیر گشتم از آغاز بنده کرد مرا
نه کودکان به قیامت سپیدمو خیزند    قیامت تو سیه موی کرد پیران را
چو مرده زنده کنی پیر را جوان سازی    خموش کردم و مشغول می شوم به دعا

222
رویم و خانه بگیریم پهلوی دریا    که داد اوست جواهر که خوی اوست سخا
بدان که صحبت جان را همی کند همرنگ    ز صحبت فلک آمد ستاره خوش سیما
نه تن به صحبت جان خوبروی و خوش فعل ست    چه می شود تن مسکین چو شد ز جان عذرا
چو دست متصل توست بس هنر دارد    چو شد ز جسم جدا اوفتاد اندر پا
کجاست آن هنر تو نه که همان دستی    نه این زمان فراق ست و آن زمان لقا
پس الله الله زنهار ناز یار بکش    که ناز یار بود صد هزار من حلوا
فراق را بندیدی خدات منما یاد    که این دعاگو به زین نداشت هیچ دعا
ز نفس کلی چون نفس جزو ما ببرید    به اهبطوا و فرود آمد از چنان بالا
مثال دست بریده ز کار خویش بماند    که گشت طعمه گربه زهی ذلیل و بلا
ز دست او همه شیران شکسته پنجه بدند    که گربه می کشدش سو به سو ز دست قضا
امید وصل بود تا رگیش می جنبد    که یافت دولت وصلت هزار دست جدا
مدار این عجب از شهریار خوش پیوند    که پاره پاره دود از کفش شدست سما
شه جهانی و هم پاره دوز استادی    بکن نظر سوی اجزای پاره پاره ما
چو چنگ ما بشکستی بساز و کش سوی خود    ز الست زخمه همی زن همی پذیر بلا
بلا کنیم ولیکن بلی اول کو    که آن چو نعره روحست وین ز کوه صدا
چو نای ما بشکستی شکسته را بربند    نیاز این نی ما را ببین بدان دم ها
که نای پاره ما پاره می دهد صد جان    که کی دمم دهد او تا شوم لطیف ادا

223
کجاست مطرب جان تا ز نعره های صلا    درافکند دم او در هزار سر سودا
بگفته ام که نگویم ولیک خواهم گفت    من از کجا و وفاهای عهدها ز کجا
اگر زمین به سراسر بروید از توبه    به یک دم آن همه را عشق بدرود چو گیا
از آنک توبه چو بندست بند نپذیرد    علو موج چو کهسار و غره دریا
میان ابروت ای عشق این زمان گرهیست    که نیست لایق آن روی خوب از آن بازآ
مرا به جمله جهان کار کس نیاید خوش    که کارهای تو دیدم مناسب و همتا
چو آفتاب جمالت برآمد از مشرق    ز ذره ذره شنیدم که نعم مولانا
حلاوتیست در آن آب بحر زخارت    که شد از او جگر آب را هم استسقا
خدای پهلوی هر درد دارویی بنهاد    چو درد عشق قدیمست ماند بی ز دوا
وگر دوا بود این را تو خود روا داری    به کاه گل که بیندوده است بام سما
کسی که نوبت الفقر فخر زد جانش    چه التفات نماید به تاج و تخت و لوا
چو باغ و راغ حقایق جهان گرفت همه    میان زهرگیاهی چرا چرند چرا 
دهان پرست سخن لیک گفت امکان نیست    به جان جمله مردان بگو تو باقی را

224
چه خیره می نگری در رخ من ای برنا    مگر که در رخمست آیتی از آن سودا
مگر که بر رخ من داغ عشق می بینی    میان داغ نبشته که نحن نزلنا
هزار مشک همی خواهم و هزار شکم    که آب خضر لذیذست و من در استسقا
وفا چه می طلبی از کسی که بی دل شد    چو دل برفت برفت از پیش وفا و جفا
به حق این دل ویران و حسن معمورت    خوش است گنج خیالت در این خرابه ما
غریو و ناله جان ها ز سوی بی سویی    مرا ز خواب جهانید دوش وقت دعا
ز ناله گویم یا از جمال ناله کنان    ز ناله گوش پرست از جمالش آن عینا
قرار نیست زمانی تو را برادر من    ببین که می کشدت هر طرف تقاضاها
مثال گویی اندر میان صد چوگان    دوانه تا سر میدان و گه ز سر تا پا
کجاست نیت شاه و کجاست نیت گوی    کجاست قامت یار و کجاست بانگ صلا
ز جوش شوق تو من همچو بحر غریدم    بگو تو ای شه دانا و گوهر دریا گویا

225
بپخته است خدا بهر صوفیان حلوا    که حلقه حلقه نشستند و در میان حلوا
هزار کاسه سر رفت سوی خوان فلک    چو درفتاد از آن دیگ در دهان حلوا
به شرق و غرب فتادست غلغلی شیرین    چنین بود چو دهد شاه خسروان حلوا
پیاپی از سوی مطبخ رسول می آید    که پخته اند ملایک بر آسمان حلوا
به آبریز برد چونک خورد حلوا تن    به سوی عرش برد چونک خورد جان حلوا
به گرد دیگ دل ای جان چو کفچه گرد به سر    که تا چو کفچه دهان پر کنی از آن حلوا
دلی که از پی حلوا چو دیک سوخت سیاه    کرم بود که ببخشد به تای نان حلوا
خموش باش که گر حق نگویدش که بده    چه جای نان ندهد هم به صد سنان حلوا

226
برفت یار من و یادگار ماند مرا    رخ معصفر و چشم پرآب و وااسفا
دو دیده باشد پرنم چو در ویست مقیم    فرات و کوثر آب حیات جان افزا
چرا رخم نکند زرگری چو متصلست    به گنج بی حد و کان جمال و حسن و بها
چراست وااسفاگوی زانک یعقوبست    ز یوسف کش مه روی خویش گشته جدا
ز ناز اگر برود تا ستاره بار شوم    رسد چو می زندش آفتاب طال بقا
اگر چیم ز چراگاه جان برون کردست    کجاست زهره و یارا که گویمش که چرا
الست عشق رسید و هر آن که گفت بلی    گواه گفت بلی هست صد هزار بلا
بلا درست و بلادر تو را کند زیرک    خصوص در یتیمی که هست از آن دریا
منم کبوتر او گر براندم سر نی    کجا پرم نپرم جز که گرد بام و سرا
منم ز سایه او آفتاب عالمگیر    که سلطنت رسد آن را که یافت ظل هما
بس است دعوت دعوت بهل دعا می گو    مسیح رفت به چارم سما به پر دعا

227
به جان پاک تو ای معدن سخا و وفا    که صبر نیست مرا بی تو ای عزیز بیا
چه جای صبر که گر کوه قاف بود این صبر    ز آفتاب جدایی چو برف گشت فنا
ز دور آدم تا دور اعور دجال    چو جان بنده نبودست جان سپرده تو را
تو خواه باور کن یا بگو که نیست چنین    وفای عشق تو دارم به جان پاک وفا
ملامتم مکنید ار دراز می گویم    بود که کشف شود حال بنده پیش شما
که آتشیست که دیگ مرا همی جوشد    کز او شکاف کند گر رسد به سقف سما
اگر چه سقف سما ز آفتاب و آتش او    خلل نکرد و نگشت از تفش سیه سیما
روان شدست یکی جوی خون ز هستی من    خبر ندارم من کز کجاست تا به کجا
به جو چه گویم کای جو مرو چه جنگ کنم    برو بگو تو به دریا مجوش ای دریا
به حق آن لب شیرین که می دمی در من    که اختیار ندارد به ناله این سرنا
خموش باش و مزن آتش اندر این بیشه    نمی شکیبی می نال پیش او تنها

228
بیار آن که قرین را سوی قرین کشدا    فرشته را ز فلک جانب زمین کشدا
به هر شبی چو محمد به جانب معراج    براق عشق ابد را به زیر زین کشدا
به پیش روح نشین زان که هر نشست تو را    به خلق و خوی و صفت های همنشین کشدا
شراب عشق ابد را که ساقیش روح است    نگیرد و نکشد ور کشد چنین کشدا
برو بدزد ز پروانه خوی جانبازی    که آن تو را به سوی نور شمع دین کشدا
رسید وحی خدایی که گوش تیز کنید    که گوش تیز به چشم خدای بین کشدا
خیال دوست تو را مژده وصال دهد    که آن خیال و گمان جانب یقین کشدا
در این چهی تو چو یوسف خیال دوست رسن    رسن تو را به فلک های برترین کشدا
به روز وصل اگر عقل ماندت گوید    نگفتمت که چنان کن که آن به این کشدا
بجه بجه ز جهان همچو آهوان از شیر    گرفتمش همه کان است کان به کین کشدا
به راستی برسد جان بر آستان وصال    اگر کژی به حریر و قز کژین کشدا
بکش تو خار جفاها از آن که خارکشی    به سبزه و گل و ریحان و یاسمین کشدا
بنوش لعنت و دشنام دشمنان پی دوست    که آن به لطف و ثناها و آفرین کشدا
دهان ببند و امین باش در سخن داری    که شه کلید خزینه بر امین کشدا

229
شراب داد خدا مر مرا تو را سرکا    چو قسمتست چه جنگست مر مرا و تو را
شراب آن گل است و خمار حصه خار    شناسد او همه را و سزا دهد به سزا
شکر ز بهر دل تو ترش نخواهد شد    که هست جا و مقام شکر دل حلوا
تو را چو نوحه گری داد نوحه ای می کن    مرا چو مطرب خود کرد دردمم سرنا
شکر شکر چه بخندد به روی من دلدار    به روی او نگرم وارهم ز رو و ریا 
اگر بدست ترش شکری تو از من نیز    طمع کن ای ترش ار نه محال را مفزا
وگر گریست به عالم گلی که تا من نیز    بگریم و بکنم نوحه ای چو آن گل ها
حقم نداد غمی جز که قافیه طلبی    ز بهر شعر و از آن هم خلاص داد مرا
بگیر و پاره کن این شعر را چو شعر کهن    که فارغست معانی ز حرف و باد و هوا

230
ز سوز شوق دل من همی زند عللا    که بوک دررسدش از جناب وصل صلا
دلست همچو حسین و فراق همچو یزید    شهید گشته دو صد ره به دشت کرب و بلا
شهید گشته به ظاهر حیات گشته به غیب    اسیر در نظر خصم و خسروی به خل
میان جنت و فردوس وصل دوست مقیم    رهیده از تک زندان جوع و رخص و غلا
اگر نه بیخ درختش درون غیب ملیست    چرا شکوفه وصلش شکفته است ملا
خموش باش و ز سوی ضمیر ناطق باش    که نفس ناطق کلی بگویدت افلا

231
سبکتری تو از آن دم که می رسد ز صبا    ز دم زدن نشود سیر و مانده کس جانا
ز دم زدن کی شود مانده یا کی سیر شود    تو آن دمی که خدا گفت یحیی الموتی
دهان گور شود باز و لقمه ایش کند    چو بسته گشت دهان تن از دم احیا
دمم فزون ده تا خیک من شود پرباد    که تا شوم ز دم تو سوار بر دریا
مباد روزی کاندر جهان تو درندمی    که یک گیاه نروید ز جمله صحرا
فروکش این دم زیرا تو را دمی دگر است    چو بسکلد ز لب این باد آن بود برجا

232
چو عشق را تو ندانی بپرس از شب ها    بپرس از رخ زرد و ز خشکی لب ها
چنان که آب حکایت کند ز اختر و ماه    ز عقل و روح حکایت کنند قالب ها
هزار گونه ادب جان ز عشق آموزد    که آن ادب نتوان یافتن ز مکتب ها
میان صد کس عاشق چنان بدید بود    که بر فلک مه تابان میان کوکب ها
خرد نداند و حیران شود ز مذهب عشق    اگر چه واقف باشد ز جمله مذهب ها
خضردلی که ز آب حیات عشق چشید    کساد شد بر آن کس زلال مشرب ها
به باغ رنجه مشو در درون عاشق بین    دمشق و غوطه و گلزارها و نیرب ها
دمشق چه که بهشتی پر از فرشته و حور    عقول خیره در آن چهره ها و غبغب ها
نه از نبیذ لذیذش شکوفه ها و خمار    نه از حلاوت حلواش دمل و تب ها
ز شاه تا به گدا در کشاکش طمعند    به عشق بازرهد جان ز طمع و مطلب ها
چه فخر باشد مر عشق را ز مشتریان    چه پشت باشد مر شیر را ز ثعلب ها
فراز نخل جهان پخته ای نمی یابم    که کند شد همه دندانم از مذنب ها
به پر عشق بپر در هوا و بر گردون    چو آفتاب منزه ز جمله مرکب ها
نه وحشتی دل عشاق را چو مفردها    نه خوف قطع و جداییست چون مرکب ها
عنایتش بگزیدست از پی جان ها    مسببش بخریدست از مسبب ها
وکیل عشق درآمد به صدر قاضی کاب    که تا دلش برمد از قضا و از گب ها
زهی جهان و زهی نظم نادر و ترتیب    هزار شور درافکند در مرتب ها
گدای عشق شمر هر چه در جهان طربیست    که عشق چون زر کانست و آن مذهب ها
سلبت قلبی یا عشق خدعه و دها    کذبت حاشا لکن ملاحه و بها
ارید ذکرک یا عشق شاکرا لکن    و لهت فیک و شوشت فکرتی و نها
به صد هزار لغت گر مدیح عشق کنم    فزونترست جمالش ز جمله دب ها

233
کجاست ساقی جان تا به هم زند ما را    بروبد از دل ما فکر دی و فردا را
چنو درخت کم افتد پناه مرغان را    چنو امیر بباید سپاه سودا را
روان شود ز ره سینه صد هزار پری    چو بر قنینه بخواند فسون احیا را
کجاست شیر شکاری و حمله های خوشش    که پر کنند ز آهوی مشک صحرا را
ز مشرقست و ز خورشید نور عالم را    ز آدمست در و نسل و بچه حوا را
کجاست بحر حقایق کجاست ابر کرم    که چشم های روان داده است خارا را
کجاست کان شه ما نیست لیک آن باشد    که چشم بند کند سحرهاش بینا را
چنان ببندد چشمت که ذره را بینی    میان روز و نبینی تو شمس کبری را
ز چشم بند ویست آنک زورقی بینی    میان بحر و نبینی تو موج دریا را
تو را طپیدن زورق ز بحر غمز کند    چنانک جنبش مردم به روز اعمی را
نخوانده ای ختم الله خدای مهر نهد    همو گشاید مهر و برد غطاها را
دو چشم بسته تو در خواب نقش ها بینی    دو چشم باز شود پرده آن تماشا را
عجب مدار اگر جان حجاب جانانست    ریاضتی کن و بگذار نفس غوغا را
عجبتر اینک خلایق مثال پروانه    همی پرند و نبینی تو شمع دل ها را
چه جرم کردی ای چشم ما که بندت کرد    بزار و توبه کن و ترک کن خطاها را
سزاست جسم بفرسودن این چنین جان را    سزاست مشی علی الراس آن تقاضا را
خموش باش که تا وحی های حق شنوی    که صد هزار حیاتست وحی گویا را

234
ز جام ساقی باقی چو خورده ای تو دلا    که لحظه لحظه برآری ز عربده عللا
مگر ز زهره شنیدی دلا به وقت صبوح    که بزم خاص نهادم صلای عیش صلا
بلا درست بلایش بنوش و در می بار    چه می گریزی آخر گریز توست بلا
پیاله بر کف زاهد ز خلق باکش نیست    میان خلق نشستست در خلاست خلا
زهی پیاله که در چشم سر همی ناید    ز دست ساقی معنی تو هم بنوش هلا

235
مرا بدید و نپرسید آن نگار چرا    ترش ترش بگذشت از دریچه یار چرا
سبب چه بود چه کردم که بد نمود ز من    که خاطرش بگرفتست این غبار چرا
ز بامداد چرا قصد خون عاشق کرد    چرا کشید چنین تیغ ذوالفقار چرا
چو دیدم آن گل او را که رنگ ریخته بود    دمید از دل مسکین هزار خار چرا
چو لب به خنده گشاید گشاده گردد دل    در آن لبست همیشه گشاد کار چرا
میان ابروی خود چون گره زند از خشم    گره گره شود از غم دل فکار چرا
زهی تعلق جان با گشاد و خنده او    یکی دمش که نبینم شوم نزار چرا
جهان سیه شود آن دم که رو بگرداند    نه روز ماند و نی عقل برقرار چرا
یکی نفس که دل یار ما ز ما برمید    چرا رمید ز ما لطف کردگار چرا
مگر که لطف خدا اوست ما غلط کردیم    وگر نه خوبی او گشت بی کنار چرا
برون صورت اگر لطف محض دادی روی    پیمبران ز چه گشتند پرده دار چرا

236
مبارکی که بود در همه عروسی ها    در این عروسی ما باد ای خدا تنها
مبارکی شب قدر و ماه روزه و عید    مبارکی ملاقات آدم و حوا
مبارکی ملاقات یوسف و یعقوب    مبارکی تماشای جنه الماوی
مبارکی دگر کان به گفت درناید    نثار شادی اولاد شیخ و مهتر ما
به همدمی و خوشی همچو شیر باد و عسل    به اختلاط و وفا همچو شکر و حلوا
مبارکی تبارک ندیم و ساقی باد    بر آنک گوید آمین بر آنک کرد دعا

237
یار ما دلدار ما عالم اسرار ما    یوسف دیدار ما رونق بازار ما
بر دم امسال ما عاشق آمد پار ما    مفلسانیم و تویی گنج ما دینار ما
کاهلانیم و تویی حج ما پیکار ما    خفتگانیم و تویی دولت بیدار ما
خستگانیم و تویی مرهم بیمار ما    ما خرابیم و تویی از کرم معمار ما
دوش گفتم عشق را ای شه عیار ما    سر مکش منکر مشو برده ای دستار ما
پس جوابم داد او کز توست این کار ما    هر چه گویی وادهد چون صدا کهسار ما 
گفتمش خود ما کهیم این صدا گفتار ما    زانک که را اختیار نبود ای مختار ما
گفت بشنو اولا شمه ای ز اسرار ما    هر ستوری لاغری کی کشاند بار ما
گفتمش از ما ببر زحمت اخبار ما    بلبلی مستی بکن هم ز بوتیمار ما
هستی تو فخر ما هستی ما عار ما    احمد و صدیق بین در دل چون غار ما
می ننوشد هر میی مست دردی خوار ما    خور ز دست شه خورد مرغ خوش منقار ما
چون بخسپد در لحد قالب مردار ما    رسته گردد زین قفص طوطی طیار ما
خود شناسد جای خود مرغ زیرکسار ما    بعد ما پیدا کنی در زمین آثار ما
گر به بستان بی توایم خار شد گلزار ما    ور به زندان با توایم گل بروید خار ما
گر در آتش با توایم نور گردد نار ما    ور به جنت بی توایم نار شد انوار ما
از تو شد باز سپید زاغ ما و سار ما    بس کن و دیگر مگو کاین بود گفتار ما

238
هله ای کیا نفسی بیا    در عیش را سره برگشا
این فلان چه شد آن فلان چه شد    نبود مرا سر ماجرا
نهلد کسی سر زلف او    نرهد دلی ز چنین لقا
نکند کسی ز خوشی سفر    نرود کسی ز چنین سرا
بهل این همه بده آن قدح    که شنیده ام کرم شما
قدحی که آن پر دل شود    بپرد دلم به سوی سما
خمش این نفس دم دل مزن    که فدای تو دل و جان ما

239
کرانی ندارد بیابان ما    قراری ندارد دل و جان ما
جهان در جهان نقش و صورت گرفت    کدامست از این نقش ها آن ما
چو در ره ببینی بریده سری    که غلطان رود سوی میدان ما
از او پرس از او پرس اسرار ما    کز او بشنوی سر پنهان ما
چه بودی که یک گوش پیدا شدی    حریف زبان های مرغان ما
چه بودی که یک مرغ پران شدی    برو طوق سر سلیمان ما
چه گویم چه دانم که این داستان    فزونست از حد و امکان ما
چگونه زنم دم که هر دم به دم    پریشانترست این پریشان ما
چه کبکان و بازان ستان می پرند    میان هوای کهستان ما
میان هوایی که هفتم هواست    که بر اوج آنست ایوان ما
از این داستان بگذر از من مپرس    که درهم شکستست دستان ما
صلاح الحق و دین نماید تو را    جمال شهنشاه و سلطان ما

240
تو جان و جهانی کریما مرا    چه جان و جهان از کجا تا کجا
که جان خود چه باشد بر عاشقان    جهان خود چه باشد بر اولیا
نه بر پشت گاویست جمله زمین    که در مرغزار تو دارد چرا
در آن کاروانی که کل زمین    یکی گاوبارست و تو ره نما
در انبار فضل تو بس دانه هاست    که آن نشکند زیر هفت آسیا
تو در چشم نقاش و پنهان ز چشم    زهی چشم بند و زهی سیمیا
تو را عالمی غیر هجده هزار    زهی کیمیا و زهی کبریا
یکی بیت دیگر بر این قافیه    بگویم بلی وام دارم تو را
که نگزارد این وام را جز فقیر    که فقرست دریای در وفا
غنی از بخیلی غنی مانده ست    فقیر از سخاوت فقیر از سخا

241
نرد کف تو بردست مرا    شیر غم تو خوردست مرا
گشتم چو خلیل اندر غم تو    آتشکده ها سردست مرا
در خاک فنا ای دل بمران    کز راندن تو گردست مرا
می ران فرسی در گلشن جان    کز گلشن جان وردست مرا
در شادی ما وهمی نرسد    کاین خنده گری پرده ست مرا
صد رخ ز درون سرخ ست مرا    یک رخ ز برون زردست مرا
ای احول ده این هر دو جهان    کز راحت تو دردست مرا
در رهبریت ای مرد طلب    بر هر سر ره مردست مرا
خاموش و مجو تو شهرت خود    کز راحت تو دردست مرا

242
خیک دل ما مشک تن ما    خوش نازکنان بر پشت سقا
از چشمه جان پر کرد شکم    کای تشنه بیا ای تشنه بیا
سقا پنهان وان مشک عیان    لیکن نبود از مشک جدا
گر رقص کند آن شیر علم    رقصش نبود جز رقص هوا 
دورم ز نظر فعلم بنگر    تا بوی بود بر عود گوا
از بوی تو جان قانع نشود    ای چشمه جان ای چشم رضا

243
بگشا در بیا درآ که مبا عیش بی شما    به حق چشم مست تو که تویی چشمه وفا
سخنم بسته می شود تو یکی زلف برگشا    انا و الشمس و الضحی تلف الحب و الولا
انا فی العشق آیه فاقرونی علی الملا    امه العشق فاعرجوا دونکم سلم الهوی
دیدمش مست می گذشت گفتم ای ماه تا کجا    گفت نی همچنین مکن همچنین در پیم بیا
در پیش چون روان شدم برگرفت تیز تیزپا    در پی گام تیز او چه محل باد و برق را
انا منذ رایتهم انا صرت بلا انا    صوره فی زجاجه نور الارض و السما
رکب القلب نوره فجلی القلب و اصطفی    کل من رام نوره استضا مثله استضا
کیف یلقاه غیره کل من غیر فنا    تو بیا بی تو پیش من که تو نامحرمی تو را
به ثنا لابه کردمش گفتم ای جان جان فزا    گفت یک دم ثنا مگو که دوی هست در ثنا
تو دو لب از دوی ببند بگشا دیده بقا    ز لب بسته گر سخن بگشاید گشا گشا
ان علینا بیانه تو میا در میان ما    چو در خانه دید تنگ بکند مرد جامه ها
نی که هر شب روان تو ز تنت می شود جدا    به میان روان تو صفتی هست ناسزا
که گر آن ریگ نیستی نامدی باز چون صبا    شب نرفتی دوان دوان به لب قلزم صفا
بازآمد و تا ویست بنده بنده ست خدا خدا    ماند در کیسه بدن چو زر و سیم ناروا
جان بنه بر کف طلب که طلب هست کیمیا    تا تن از جان جدا شدن مشو از جان جان جدا
گر چه نی را تهی کنند نگذارند بی نوا    رو پی شیر و شیر گیر که علیی و مرتضی
نیست بودی تو قرن ها بر تو خواندند هل اتی    خط حقست نقش دل خط حق را مخوان خطا
الفی لا شود و تو ز الف لام گشت لا    هله دست و دهان بشو که لبش گفت الصلا
چو به حق مشتغل شدی فارغ از آب و گل شدی    چو که بی دست و دل شدی دست درزن در این ابا

244
چه شدی گر تو همچون من شدییی عاشق ای فتا    همه روز اندر آن جنون همه شب اندر این بکا
ز دو چشمت خیال او نشدی یک دمی نهان    که دو صد نور می رسد به دو دیده از آن لقا
ز رفیقان گسستیی ز جهان دست شستیی    که مجرد شدم ز خود که مسلم شدم تو را
چو بر این خلق می تنم مثل آب و روغنم    ز برونیم متصل به درونه ز هم جدا
ز هوس ها گذشتیی به جنون بسته گشتیی    نه جنونی ز خلط و خون که طبیبش دهد دوا
که طبیبان اگر دمی بچشندی از این غمی    بجهندی ز بند خود بدرندی کتاب ها
هله زین جمله درگذر بطلب معدن شکر    که شوی محو آن شکر چو لبن در زلوبیا

245
از برای صلاح مجنون را    بازخوان ای حکیم افسون را
از برای علاج بی خبری    درج کن در نبیذ افیون را
چون نداری خلاص بی چون شو    تا ببینی جمال بی چون را
دل پرخون ببین تو ای ساقی    درده آن جام لعل چون خون را
زانک عقل از برای مادونی    سجده آرد ز حرص هر دون را
باده خواران به نیم جو نخرند    این دو قرص درست گردون را
نخوت عشق را ز مجنون پرس    تا که در سر چهاست مجنون را
گمرهی های عشق بردرد    صد هزاران طریق و قانون را
ای صبا تو برو بگو از من    از کرم بحر در مکنون را
گر چه از خشم گفته ای نکنم    روح بخش این حماء مسنون را
شمس تبریز موسی عهدی    در فراقت مدارهارون را

246
صد دهل می زنند در دل ما    بانگ آن بشنویم ما فردا
پنبه در گوش و موی در چشمست    غم فردا و وسوسه سودا
آتش عشق زن در این پنبه    همچو حلاج و همچو اهل صفا
آتش و پنبه را چه می داری    این دو ضدند و ضد نکرد بقا
چون ملاقات عشق نزدیکست    خوش لقا شو برای روز لقا
مرگ ما شادی و ملاقاتست    گر تو را ماتمست رو زین جا
چونک زندان ماست این دنیا    عیش باشد خراب زندان ها
آنک زندان او چنین خوش بود    چون بود مجلس جهان آرا
تو وفا را مجو در این زندان    که در این جا وفا نکرد وفا

247
بانگ تسبیح بشنو از بالا    پس تو هم سبح اسمه الاعلی
گل و سنبل چرد دلت چون یافت    مرغزاری که اخرج المرعی
یعلم الجهر نقش این آهوست    ناف مشکین او و مایخفی
نفس آهوان او چو رسید    روح را سوی مرغزار هدی
تشنه را کی بود فراموشی    چون سنقرئک فلا تنسی

248
گوش من منتظر پیام تو را    جان به جان جسته یک سلام تو را
در دلم خون شوق می جوشد    منتظر بوی جوش جام تو را
ای ز شیرینی و دلاویزی    دانه حاجت نبوده دام تو را
کرده شاهان نثار تاج و کمر    مر قبای کمین غلام تو را
ز اول عشق من گمان بردم    که تصور کنم ختام تو را
سلسله ام کن به پای اشتر بند    من طمع کی کنم سنام تو را
آنک شیری ز لطف تو خوردست    مرگ بیند یقین فطام تو را
به حق آن زبان کاشف غیب    که به گوشم رسان پیام تو را
به حق آن سرای دولت بخش    بنمایم ز دور بام تو را
گر سر از سجده تو سود کند    چه زیانست لطف عام تو را
شمس تبریز این دل آشفته    بر جگر بسته است نام تو را

249
دل بر ما شدست دلبر ما    گل ما بی حدست و شکر ما
ما همیشه میان گلشکریم    زان دل ما قویست در بر ما
زهره دارد حوادث طبعی    که بگردد بگرد لشکر ما
ما به پر می پریم سوی فلک    زانک عرشیست اصل جوهر ما
ساکنان فلک بخور کنند    از صفات خوش معنبر ما
همه نسرین و ارغوان و گلست    بر زمین شاهراه کشور ما
نه بخندد نه بشکفد عالم    بی نسیم دم منور ما
ذره های هوا پذیرد روح    از دم عشق روح پرور ما
گوش ها گشته اند محرم غیب    از زبان و دل سخنور ما
شمس تبریز ابرسوز شدست    سایه اش کم مباد از سر ما

250
هین که منم بر در در برگشا    بستن در نیست نشان رضا
در دل هر ذره تو را درگهیست    تا نگشایی بود آن در خفا
فالق اصباحی و رب الفلق    باز کنی صد در و گویی درآ
نی که منم بر در بلک توی    راه بده در بگشا خویش را
آمد کبریت بر آتشی    گفت برون آ بر من دلبرا
صورت من صورت تو نیست لیک    جمله توام صورت من چون غطا
صورت و معنی تو شوم چون رسی    محو شود صورت من در لقا
آتش گفتش که برون آمدم    از خود خود روی بپوشم چرا
هین بستان از من تبلیغ کن    بر همه اصحاب و همه اقربا
کوه اگر هست چو کاهش بکش    داده امت من صفت کهربا
کاه ربای من که می کشد    نه از عدم آوردم کوه حرا
در دل تو جمله منم سر به سر    سوی دل خویش بیا مرحبا
دلبرم و دل برم ایرا که هست    جوهر دل زاده ز دریای ما
نقل کنم ور نکنم سایه را    سایه من کی بود از من جدا
لیک ز جایش ببرم تا شود    وصلت او ظاهر وقت جلا
تا که بداند که او فرع ماست    تا که جدا گردد او از عدا
رو بر ساقی و شنو باقیش    تات بگوید به زبان بقا

251
پیشتر آ پیشتر ای بوالوفا    از من و ما بگذر و زوتر بیا
پیشتر آ درگذر از ما و من    پیشتر آ تا نه تو باشی نه ما
کبر و تکبر بگذار و بگیر    در عوض کبر چنین کبریا
گفت الست و تو بگفتی بلی    شکر بلی چیست کشیدن بلا
سر بلی چیست که یعنی منم    حلقه زن درگه فقر و فنا
هم برو از جا و هم از جا مرو    جا ز کجا حضرت بی جا کجا
پاک شو از خویش و همه خاک شو    تا که ز خاک تو بروید گیا
ور چو گیا خشک شوی خوش بسوز    تا که ز سوز تو فروزد ضیا
ور شوی از سوز چو خاکستری    باشد خاکستر تو کیمیا
بنگر در غیب چه سان کیمیاست    کو ز کف خاک بسازد تو را
از کف دریا بنگارد زمین    دود سیه را بنگارد سما
لقمه نان را مدد جان کند    باد نفس را دهد این علم ها
پیش چنین کار و کیا جان بده    فقر به جان داند جود و سخا
جان پر از علت او را دهی    جان بستانی خوش و بی منتها
بس کنم این گفتن و خامش کنم    در خمشی به سخن جان فزا

252
نذر کند یار که امشب تو را    خواب نباشد ز طمع برتر آ
حفظ دماغ آن مدمغ بود    چونک سهر باید یار مرا
هست دماغ تو چو زیت چراغ    هست چراغ تن ما بی وفا
گر دبه پرزیت بود سود نیست    صبح شود گشت چراغت فنا
دعوت خورشید به از زیت تو    چند چراغ ارزد آن یک صلا
چشم خوشش را ابدا خواب نیست    مست کند چشم همه خلق را
جمله بخسپند و تبسم کند    چشم خوشش بر خلل چشم ها
پس لمن الملک برآید به چرخ    کو ملکان خوش زرین قبا
کو امرا کو وزرا کو مهان    بهر بلادالله حافظ کجا
اهل علم چون شد و اهل قلم    دیو نیابی تو به دیوان سرا
خانه و تنشان شده تاریک و تنگ    چونک ببردیم یکی دم ضیا
گرد که بادش برود چون شود    افتد بر خاک سیه بی نوا
چون بجهند از حجب خواب خویش    بازبمالند سبال جفا
اه چه فراموش گرند این گروه    دانششان هیچ ندارد بقا
زود فراموش شود سوز شمع    بر دل پروانه ز جهل و عما
بازبیاید به پر نیم سوز    بازبسوزد چو دل ناسزا
نذر تو کن حکم تو کن حاکمی    بر شب و بر روز و سحر ای خدا

253
چند نهان داری آن خنده را    آن مه تابنده فرخنده را
بنده کند روی تو صد شاه را    شاه کند خنده تو بنده را
خنده بیاموز گل سرخ را    جلوه کن آن دولت پاینده را
بسته بدانست در آسمان    تا بکشد چون تو گشاینده را
دیده قطار شترهای مست    منتظرانند کشاننده را
زلف برافشان و در آن حلقه کش    حلق دو صد حلقه رباینده را
روز وصالست و صنم حاضرست    هیچ مپا مدت آینده را
عاشق زخمست دف سخت رو    میل لبست آن نی نالنده را
بر رخ دف چند طپانچه بزن    دم ده آن نای سگالنده را
ور به طمع ناله برآرد رباب    خوش بگشا آن کف بخشنده را
عیب مکن گر غزل ابتر بماند    نیست وفا خاطر پرنده را

254
باده ده آن یار قدح باره را    یار ترش روی شکرپاره را
منگر آن سوی بدین سو گشا    غمزه غمازه خون خواره را
دست تو می مالد بیچاره وار    نه به کفش چاره بیچاره را
خیره و سرگشته و بی کار کن    این خرد پیر همه کاره را
ای کرمت شاه هزاران کرم    چشمه فرستی جگر خاره را
طفل دوروزه چو ز تو بو برد    می کشد او سوی تو گهواره را
ترک کند دایه و صد شیر را    ای بدل روغن کنجاره را
خوب کلیدی در بربسته را    خوب کمندی دل آواره را
کار تو این باشد ای آفتاب    نور فرستی مه و استاره را
منتظرش باش و چو مه نور گیر    ترک کن این گنگل و نظاره را
رحمت تو مهره دهد مار را    خانه دهد عقرب جراره را
یاد دهد کار فراموش را    باد دهد خاطر سیاره را
هر بت سنگین ز دمش زنده شد    تا چه دمست آن بت سحاره را
خامش کن گفت از این عالم است    ترک کن این عالم غداره را

255
خیز صبوحی کن و درده صلا    خیز که صبح آمد و وقت دعا
کوزه پر از می کن و در کاسه ریز    خیز مزن خنبک و خم برگشا
دور بگردان و مرا ده نخست    جان مرا تازه کن ای جان فزا
خیز که از هر طرفی بانگ چنگ    در فلک انداخت ندا و صدا
تنتن تنتن شنو و تن مزن    وقت تو خوش ای قمر خوش لقا
در سرم افکن می و پابند کن    تا نروم بیهده از جا به جا 
زان کف دریاصفت درنثار    آب درانداز چو کشتی مرا
پاره چوبی بدم و از کفت    گشته ام ای موسی جان اژدها
عازر وقتم به دمت ای مسیح    حشر شدم از تک گور فنا
یا چو درختم که به امر رسول    بیخ کشان آمدم اندر فلا
هم تو بده هم تو بگو زین سپس    ای دهن و کف تو گنج بقا
خسرو تبریز تویی شمس دین    سرور شاهان جهان علا

256
داد دهی ساغر و پیمانه را    مایه دهی مجلس و میخانه را
مست کنی نرگس مخمور را    پیش کشی آن بت دردانه را
جز ز خداوندی تو کی رسد    صبر و قرار این دل دیوانه را
تیغ برآور هله ای آفتاب    نور ده این گوشه ویرانه را
قاف تویی مسکن سیمرغ را    شمع تویی جان چو پروانه را
چشمه حیوان بگشا هر طرف    نقل کن آن قصه و افسانه را
مست کن ای ساقی و در کار کش    این بدن کافر بیگانه را
گر نکند رام چنین دیو را    پس چه شد آن ساغر مردانه را
نیم دلی را به چه آرد که او    پست کند صد دل فرزانه را
از پگه امروز چه خوش مجلسیست    آن صنم و فتنه فتانه را
بشکند آن چشم تو صد عهد را    مست کند زلف تو صد شانه را
یک نفسی بام برآ ای صنم    رقص درآر استن حنانه را
شرح فتحنا و اشارات آن    قفل بگوید سر دندانه را
شاه بگوید شنود پیش من    ترک کنم گفت غلامانه را

257
لعل لبش داد کنون مر مرا    آنچ تو را لعل کند مر مرا
گلبن خندان به دل و جان بگفت    برگ منت هست به گلشن برآ
گر نخریدست جهان را ز غم    مژده چرا داد خدا کاشتری
در بن خانه ست جهان تنگ و منگ    زود برآیید به بام سرا
صورت اقبال شکرریز گفت    شکر چو کم نیست شکایت چرا
ساغر بر دست خرامان رسید    فخر من و فخر همه ماورا
جام مباح آمد هین نوش کن    با زره از غابر و از ماجرا
ساغر اول چو دود بر سرت    سجده کند عقل جنون تو را
فاش مکن فاش تو اسرار عرش    در سخنی زاده ز تحت الثری

258
گر بنخسبی شبی ای مه لقا    رو به تو بنماید گنج بقا
گرم شوی شب تو به خورشید غیب    چشم تو را باز کند توتیا
امشب استیزه کن و سر منه    تا که ببینی ز سعادت عطا
جلوه گه جمله بتان در شبست    نشنود آن کس که بخفت الصلا
موسی عمران نه به شب دید نور    سوی درختی که بگفتش بیا
رفت به شب بیش ز ده ساله راه    دید درختی همه غرق ضیا
نی که به شب احمد معراج رفت    برد براقیش به سوی سما
روز پی کسب و شب از بهر عشق    چشم بدی تا که نبیند تو را
خلق بخفتند ولی عاشقان    جمله شب قصه کنان با خدا
گفت به داوود خدای کریم    هر کی کند دعوی سودای ما
چون همه شب خفت بود آن دروغ    خواب کجا آید مر عشق را
زان که بود عاشق خلوت طلب    تا غم دل گوید با دلربا
تشنه نخسپید مگر اندکی    تشنه کجا خواب گران از کجا
چونک بخسپید به خواب آب دید    یا لب جو یا که سبو یا سقا
جمله شب می رسد از حق خطاب    خیز غنیمت شمر ای بی نوا
ور نه پس مرگ تو حسرت خوری    چونک شود جان تو از تن جدا
جفت ببردند و زمین ماند خام    هیچ ندارد جز خار و گیا
من شدم از دست تو باقی بخوان    مست شدم سر نشناسم ز پا
شمس حق مفخر تبریزیان    بستم لب را تو بیا برگشا

259
پیش کش آن شاه شکرخانه را    آن گهر روشن دردانه را
آن شه فرخ رخ بی مثل را    آن مه دریادل جانانه را
روح دهد مرده پوسیده را    مهر دهد سینه بیگانه را
دامن هر خار پر از گل کند    عقل دهد کله دیوانه را
در خرد طفل دوروزه نهد    آنچ نباشد دل فرزانه را
طفل کی باشد تو مگر منکری    عربده استن حنانه را
مست شوی و شه مستان شوی    چونک بگرداند پیمانه را 
بیخودم و مست و پراکنده مغز    ور نه نکو گویم افسانه را
با همه بشنو که بباید شنود    قصه شیرین غریبانه را
بشکند آن روی دل ماه را    بشکند آن زلف دو صد شانه را
قصه آن چشم کی یارد گزارد    ساحر ساحرکش فتانه را
بیند چشمش که چه خواهد شدن    تا ابد او بیند پیشانه را 
راز مگو رو عجمی ساز خویش    یاد کن آن خواجه علیانه را

260
چرخ فلک با همه کار و کیا    گرد خدا گردد چون آسیا
گرد چنین کعبه کن ای جان طواف    گرد چنین مایده گرد ای گدا
بر مثل گوی به میدانش گرد    چونک شدی سرخوش بی دست و پا
اسب و رخت راست بر این شه طواف    گر چه بر این نطع روی جا به جا
خاتم شاهیت در انگشت کرد    تا که شوی حاکم و فرمانروا
هر که به گرد دل آرد طواف    جان جهانی شود و دلربا
همره پروانه شود دلشده    گردد بر گرد سر شمع ها
زانک تنش خاکی و دل آتشی ست    میل سوی جنس بود جنس را
گرد فلک گردد هر اختری    زانک بود جنس صفا با صفا
گرد فنا گردد جان فقیر    بر مثل آهن و آهن ربا
زانک وجودست فنا پیش او    شسته نظر از حول و از خطا
مست همی کرد وضو از کمیز    کز حدثم بازرهان ربنا
گفت نخستین تو حدث را بدان    کژمژ و مقلوب نباید دعا
زانک کلیدست و چو کژ شد کلید    وا شدن قفل نیابی عطا
خامش کردم همگان برجهید    قامت چون سرو بتم زد صلا
خسرو تبریز شهم شمس دین    بستم لب را تو بیا برگشا

261
هان ای طبیب عاشقان سوداییی دیدی چو ما    یا صاحبی اننی مستهلک لو لاکما
ای یوسف صد انجمن یعقوب دیدستی چو من    اصفر خدی من جوی و ابیض عینی من بکا
از چشم یعقوب صفی اشکی دوان بین یوسفی    تجری دموعی بالولا من مقلتی عین الولا
صد مصر و صد شکرستان درجست اندر یوسفان    الصید جل او صغر فالکل فی جوف الفرا
اسباب عشرت راست شد هر چه دلم می خواست شد    فالوقت سیف قاطع لا تفتکر فیما مضی
جان باز اندر عشق او چون سبط موسی را مگو    اذهب و ربک قاتلا انا قعودها هنا
هرگز نبینی در جهان مظلومتر زین عاشقان    قولوا لاصحاب الحجی رفقا بارباب الهوی
گر درد و فریادی بود در عاقبت دادی بود    من فضل رب محسن عدل علی العرش استوی
گر واقفی بر شرب ما وز ساقی شیرین لقا    الزمه و اعلم ان ذا من غیره لا یرتجی
کردیم جمله حیله ها ای حیله آموز نهی    ماذا تری فیما تری یا من یری ما لا یری
خاموش و باقی را بجو از ناطق اکرام خو    فالفهم من ایحائه من کل مکروه شفا

262
فیما تری فیما تری یا من یری و لا یری    العیش فی اکنافنا و الموت فی ارکاننا
ان تدننا طوبی لنا ان تحفنا یا ویلنا    یا نور ضو ناظرا یا خاطرا مخاطرا
ندعوک ربا حاضرا من قلبنا تفاخرا    فکن لنا فی ذلنا برا کریما غافرا
من می روم توکلی در این ره و در این سرا    اگر نواله ای رسد نیمی مرا نیمی تو را
خود کی رود کشتی در او که او تهی بیرون رود    کیل گهر همی رسد بر مشتری و مشترا
کیل گهر همی رسد قرص قمر همی رسد    نور بصر همی رسد اندکترین چیزها
خوش اندرآ در انجمن جز بر شکر لگد مزن    جز بر قرابی ها مزن جر بر بتان جان فزا

263
به شکرخنده اگر می ببرد جان مرا    متع الله فوادی بحبیبی ابدا
جانم آن لحظه بخندد که ویش قبض کند    انما یوم اجزای اذا اسکرها
مغز هر ذره چو از روزن او مست شود    سبحت راقصه عز حبیبی و علا
چونک از خوردن باده همگی باده شوم    انا نقل و مدام فاشربانی و کلا
هله ای روز چه روزی تو که عمر تو دراز    یوم وصل و رحیق و نعیم و رضا
تن همچون خم ما را پی آن باده سرشت    نعم ما قدر ربی لفوادی و قضا
خم سرکه دگرست و خم دوشاب دگر    کان فی خابیه الروح نبیذ فغلی
چون بخسپد خم باده پی آن می جوشد    انما القهوه تغلی لشرور و دما
می منم خود که نمی گنجم در خم جهان    برنتابد خم نه چرخ کف و جوش مرا
می مرده چه خوری هین تو مرا خور که میم    انا زق ملات فیه شراب و سقا
وگرت رزق نباشد من و یاران بخوریم    فانصتوا و اعترفوا معشرا اخوان صفا

264
لی حبیب حبه یشوی الحشا    لو یشا یمشی علی عینی مشا
روز آن باشد که روزیم او بود    ای خوشا آن روز و روزی ای خوشا
آن چه باشد کو کند کان نیست خوش    قد رضینا یفعل الله ما یشا
خار او سرمایه گل ها بود    انه المنان فی کشف الغشا
هر چه گفتی یا شنیدی پوست بود    لیس لب العشق سرا قد فشا
کی به قشر پوست ها قانع شود    ذو لباب فی التجلی قد نشا
من خمش کردم غمش خامش نکرد    عافنا من شر واش قد وشا

265
راح بفیها و الروح فیها    کم اشتهیها قم فاسقنیها
این راز یارست این ناز یارست    آواز یارست قم فاسقنیها
ادرکت ثاری قبلت جاری    فازداد ناری قم فاسقنیها
لب بوسه بر شد جفت شکر شد    خود تشنه تر شد قم فاسقنیها
الله واقی و السعد ساقی    نعم التلاقی قم فاسقنیها
هر چند یارم گیرد کنارم    من بی قرارم قم فاسقنیها
ساقی مواسی یسخوا بکاسی    یحلف براسی قم فاسقنیها
در گوش من باد خوش مژده ای داد    زان سرو آزاد قم فاسقنیها
کاسا اداری عقل السکاری    منهم تواری قم فاسقنیها
می گفت من خوش وی گفت می چش    ما در کشاکش قم فاسقنیها

266
هیج نومی و نفی ریح علی الغور هفا    اذکرنی و امضه طیب زمان سلفا
یا رشا الحاظه صیرن روحی هدفا    یا قمرا الفاظه اورثن قلبی شرفا
شوقنی ذوقنی ادرکنی اضحکنی    افقرنی اشکرنی صاحب جود و علا
اذا حدا طیبنی و ان بدا غیبنی    و ان نای شیبنی لا زال یوم الملتقی
اکرم بحبی سامیا اضحی لصید رامیا    حتی رمی باسهم فیهن سقمی و شفا
یا قمر الطوارق تاجا علی المفارق    لاح من المشارق بدل لیلتی ضحی
لاح مفاز حسن یفتح عنها الوسن    یا ثقتی لا تهنوا و اعتجلوا مغتنما
یا نظری صل لما غمضت عنه النظرا    اغضبه فاستترا عاد الی ما لا یری
کن دنفا مقتربا ممتثلا مضطربا    منتقلا مغتربا مثل شهاب فی السما
یا من یری و لا یری زال عن العین الکری    قلبی عشیق للسری فانتهضوا لماورا

267
قد اشرقت الدنیا من نور حمیانا    البدر غدا ساقی و الکاس ثریانا
الصبوه ایمانی و الخلوه بستانی    و المشجر ندمانی و الورد محیانا
من کان له عشق فالمجلس مثواه    من کان له عقل ایاه و ایانا
من ضاق به دار او اعطشه نار    تهدیه الی عین یسترجع ریانا
من لیس له عین یستبصر عن غیب    فلیات علی شوق فی خدمه مولانا
یا دهر سوی صدر شمس الحق تبریز    هل ابصر فی الدنیا انسانک انسانا
طوبی لک یا مهدی قد ذبت من الجهد    اعرضت عن الصوره کی تدرک معنانا
من کان له هم یفنیه و یردیه    فلیشرب و لیسکر من قهوه مولانا

268
فدیتک یا ذا الوحی آیاته تتری    تفسرها سرا و تکنی به جهرا
و انشرت امواتا و احییتهم بها    فدیتک ما ادریک بالامر ما ادری
فعادوا سکاری فی صفاتک کلهم    و ما طعموا ثما و لا شربوا خمرا
ولکن بریق القرب افنی عقولهم    فسبحان من ارسی و سبحان من اسری
سلام علی قوم تنادی قلوبهم    بالسنه الاسرار شکرا له شکرا
فطوبی لمن ادلی من الجد دلوه    و فی الدلو حسنا یوسف قال یا بشری
یطالع فی شعشاع و جنه یوسف    حقائق اسرار یحیط بها خبرا
تجلی علیه الغیب و اندک عقله    کما اندک ذاک الطور و استهدم الصخرا
فظل غریق العشق روحا مجسما    و نورا عظیما لم یذر دونه سترا

269
تعالوا بنا نصفوا نخلی التدللا    و من لحظکم نجلی الفواد من الجلا
نعود الی صفو الرحیق بمجلس    تدور بنا الکاسات تتلو علی الولا
رحیقا رقیقا صافیا متلالاا    فنخلوا بها یوما و یوما علی الملا
شرابا اذا ما ینشر الریح طیبها    تحن الیها الوحش من جانب الفلا
خوابی الحمیرا افتحوها لعشره    بمفتاح لقیاکم لیرخص ما غلا
یتابع سکر الراح سکر لقائکم    فیسکر من یهوی و یفنی من قلا
انا شدکم بالله تعفون اننی    لقد ذبت بالاشواق و الحب و الولا
لمولا تری فی حسنه و جماله    امانا من الافات و الموت و البلا
سقی الله ارضا شمس دین یدوسها    کلا الله تبریزا باحسن ما کلا

270
افدی قمرا لاح علینا و تلالا    ما احسنه رب تبارک و تعالی
قد حل بروحی فتضاعفت حیاه    و الیوم نای عنی عزا و جلالا
ادعوه سرارا و انادیه جهارا    ان ابدلنی الصبوه طیفا و خیالا
لو قطعنی دهری لا زلت انادی    کی تخترق الجب و یروین وصالا
لا مل من العشق و لو مر قرون    حاشاه ملالا بی حاشای ملالا
العاشق حوت و هوی العشق کنجر    هل مل اذا ما سکن الحوت زلالا

271
تعالوا کلنا ذا الیوم سکری    باقداح تخامرنا و تتری
سقانا ربنا کاسا دهاقا    فشکرا ثم شکرا ثم شکرا
تعالوا ان هذا یوم عید    تجلی فیه ما ترجون جهرا
طوارق زرننا و اللیل ساجی    فما ابقین فی التضییق صدرا
ز کف هر یکی دریای بخشش    نثرن جواهرا جما و وفرا

272
حداء الحادی صباحا بهواکم فاتینا    صدنا عنکم ظباء حسدونا فابینا
و تلاقینا ملاحا فی فناکم خفرات    فتعاشقنا بغنج فسبونا و سبینا
عذل العاذل یوما عن هواکم ناصحیا    ان یخافوا عن هواکم فسمعنا و عصینا
و رایناکم بدورا فی سماوات المعالی    فاستترنا کنجوم بضیاکم و اهتدینا
بدرنا مثل خطیب امنا فی یوم عید    فاصطفینا حول بدر فی صلوه اقتدینا
فدهشنا من جمال یوسف ثم افقنا    فاذا کاسات راح کدماء بیدینا
فبلا فم شربنا و بلا روح سکرنا    فبلا راس فخرنا و بلا رجل سرینا
فبلا انف شممنا و بلا عقل فهمنا    و بلا شدق ضحکنا و بلا عین بکینا
نور الله زمانا حازنا الوصل امانا    و سقی الله مکانا بحبیب التقینا
و شربنا من مدام سکر ذات قوام    فی قعود و قیام فظهرنا و اختفینا
فهززنا غصن مجد فنثرنا تمر وجد    فاذا نحن سکاری فطفقنا و اجتبینا

273
طال ما بتنا بلاکم یا کرامی و شتنا    یا حبیب الروح این الملتقی اوحشتنا
حبذا شمس العلی من ساعه نورتنا    مرحبا بدر الدجی من لیله ادهشتنا
لیس نبغی غیرکم قد طال ما جربتنا    ما لنا مولا سواکم طال ما فتشتنا
یا نسیم الصبح انی عند ما بشرتنی    یا خیال الوصل روحی عند ما جمشتنا
یا فراق الشیخ شمس الدین من تبریزنا    کم تری فی وجهنا آثار ما حرشتنا

274
ایه یا اهل الفرادیس اقروا منشورنا    و ادهشوا من خمرنا و استسمعوا ناقورنا
حورکم تصفر عشقا تنحنی من ناره    لو رات فی جنح لیل او نهار حورنا
جاء بدر کامل قد کدر الشمس الضحی    فی قیان خادمات و استقروا دورنا
الف بدر حول بدری سجدا خروا له    طیبوا ما حولنا و استشرقوا دیجورنا
قد سکرنا من حواشی بدرهم اکرم بهم    استجابوا بغینا و استکثروا میسورنا

275
ابصرت روحی ملیحا زلزلت زلزالها    انعطش روحی فقلت ویح روحی مالها
ذاق من شعشاع خمر العشق روحی جرعه    طار فی جو الهوی و استقلعت اثقالها
صار روحی فی هواه غارقا حتی دری    لو تلقاه ضریر تائه احوالها
فی الهوی من لیس فی الکونین بدر مثله    ان روحی فی الهوی من لا تری امثالها
لم تمل روحی الی مال الی ان اعشقت    رامت الاموال کی تنثر له اموالها
لم تزل سفن الهوی تجری بها مذ اصبحت    فی بحار العز و الاقبال یوما یالها
عین روحی قد اصابتها فاردتها بها    حین عدت فضلها و استکثرت اعمالها
افلحت من بعد هلک ان اعوان الهوی    اعتنوا فی امرها ان خففوا حمالها
آه روحی من هوی صدر کبیر فائق    کل مدح قالها فیه ازدرت اقوالها
ییاس النفس اللقاء من وصال فائت    حین تتلو فی کتاب الغیب من افعالها
حبذا احسان مولی عاد روحا اذ نفث    ناولتها شربه صفی لها احوالها
ان روحی تقشع اللقیات فی الماضی مدا    ثم لا تبصر مضی اذ تفکر استقبالها
اختفی العشق الثقیل فی ضمیری دره    ان روحی اثقلت من دره قد شالها
مثله ان اثقل الیوم المخاض حره    اوقعتها فی ردی لم تغنها احجالها
غیر ان سیدا جادت لها الطافه    ان روحی ربوه و استنزلت اطلالها
سیدا مولی عزیزا کاملا فی امره    شمس دین مالک اوفت لها آمالها
صادف المولی بروحی و هی فی ذاک الردی    من زمان اکرمته ما رات اذلالها
جاء من تبریز سربال نسیج بالهوی    اکتست روحی صباحا انزعت سربالها
قالت الروح افتخارا اصطفانا فضله    ثم غارت بعد حین من مقال نالها

276
یا خفی الحسن بین الناس یا نور الدجی    انت شمس الحق تخفی بین شعشاع الضحی
کاد رب العرش یخفی حسنه من نفسه    غیره منه علی ذاک الکمال المنتهی
لیتنی یوما اخر میتا فی فیه    ان فی موتی هناک دوله لا ترتجی
فی غبار نعله کحل یجلی عن عمی    فی عیون فضله الوافی زلال للظما
غیر ان السیر و النقلان فی ذاک الهوی    مشکل صعب مخوف فیه اهراق الدما
نوره یهدی الی قصر رفیع آمن    لا ابالی من ضلال فیه لی هذا الهدی
ابشری یا عین من اشراق نور شامل    ما علیک من ضریر سرمدی لا یری
اصبحت تبریز عندی قبله او مشرقا    ساعه اضحی لنور ساعه ابغی الصلا
ایها الساقی ادر کاس البقا من حبه    طال ما بتنا مریضا نبتغی هذا الشفا
لا نبالی من لیال شیبتنا برهه    بعد ما صرنا شبابا من رحیق دائما
ایها الصاحون فی ایامه تعسا لکم    اشربوا اخواننا من کاسه طوبی لنا
حصحص الحق الحقیق المستضی من فضله    سوف یهدی الناس من ظلماتهم نحو الفضا
یا لها من سو حظ معرض عن فضله    منکر مستکبر حیران فی وادی الردی
معرض عن عین هدل مستدیم للبقا    طالب للماء فی وسواس یوم للکری
عین بحر فجرت من ارض تبریز لها    ارض تبریز فداک روحنا نعم الثری

277
سبق الجد الینا نزل الحب علینا    سکن العشق لدینا فسکنا و ثوینا
زمن الصحو ندامه زمن السکر کرامه    خطر العشق سلامه ففتنا و فنینا
فسقانا و سبانا و کلانا و رعانا    و من الغیب اتانا فدعانا و اتینا
فوجدناه رفیقا و مناصا و طریقا    و شرابا و رحیقا فسقانا و سقینا
صدق العشق مقالا کرم الغیب توالی    و من الخلف تعالی فوفانا و وفینا
ملاء الطارق کاسا طرد الکاس نعاسا    مهد السکر اساسا و علی ذاک بنینا
فراینا خفرات و مغان حسنات    سرجا فی ظلمات فدهشنا و هوینا
فالهین نظرنا فشکرنا و سکرنا    و من السکر عبرنا کفت العبره زینا
فرحعنا بیسار و ربی ذات قرار    و حکینا لمشاه و شهدنا و الینا

278
انا لا اقسم الا برجال صدقونا    انا لا اعشق الا بملاح عشقونا
فصبوا ثم صبینا فاتوا ثم اتینا    لهم الفضل علینا لم مما سبقونا
ففتحنا حدقات و غنمنا صدقات    و سرقنا سرقات فاذا هم سرقونا
فظفرنا بقلوب و علمنا بغیوب    فسقی الله و سقیا لعیون رمقونا
لحق الفضل و الا لهتکنا و هلکنا    ففررنا و نفرنا فاذا هم لحقونا
انا لولای احاذر سخط الله لقلت    رمق العین لزاما خلقونا خلقونا
فتعرض لشموس مکنت تحت نفوس    و سقونا بکووس رزقونا رزقونا

279
مولانا مولانا اغنانا اغنانا    امسینا عطشانا اصبحنا ریانا
لا تاسی لا تنسی لا تخشی طغیانا    اوطانا اوطانا من اجلک اوطانا
شرفنا آنسنا ان کنت سکرانا    یا بارق یا طارق عانقنا عریانا
من کان ارضیا ما جاء مرضیا    فلیعبد فلیعبد فرقانا فرقانا
من کان علویا قد جاء حلویا    نرویهم معنانا الوانا الوانا
و الباقی و الباقی بینه یا ساقی    یا محسن یا محسن احسانا احسانا

280
یا منیر الخد یا روح البقا    یا مجیر البدر فی کبد السما
انت روح الله فی اوصافه    انت کشاف الغطا بحر العطا
تقتل العشاق عدلا کاملا    ثم تحییهم بغمزات الرضا
صائد الابطال من عین الظبا    مالک الملاک فی رق الهوی
قوم عیسی لو راو احیائه    عالم الحس انکروا عیسی اذا
این موسی لو رای تبیانه    لم یواس الخضر یوما کاملا
لیت ابونا آدم یدری به    اذنای من جنه لما بکا
هجره نار هوینا قعره    یا شفیعا قل لنا این الردا
خده نار یطفی نارنا    یطفی النیران نار من رآی

281
یا ساقی المدامه حی علی الصلا    املا زجاجنا بحمیا فقد خلا
جسمی زجاجتی و محیاک قهوتی    یا کامل الملاحه و اللطف و العلا
ما فاز عاشق بمحیاک ساعه    الا و فی الصدود تلاشی من البلا
الموت فی لقائک یا بدر طیب    حاشاک بل لقاوک امن من البلا
لما تلا هواک صفاتا لمهجتی    فیها حمائم یتلقین ما تلا
اسقیتنی المدامه من طرفک البهی    حتی جلا فوادی من احسن الجلا

282
یا من لواء عشقک لا زال عالیا    قد خاب من یکون من العشق خالیا
نادی نسیم عشقک فی انفس الوری    احیاکم جلالی جل جلالیا
الحب و الغرام اصول حیاتکم    قد خاب من یظلل من الحب سالیا
فی وجنه المحب سطور رقیمه    طوبی لمن یصیر لمعناه تالیا
یا عابسا تفرق فی الهم حاله    بالله تستمع لمقالی و حالیا
یا من اذل عقلک نفس الهوی تعی    من ذله النفوس سریعا معالیا
یا مهملا معیشته فی محبه    اسکت کفی الا له معینا وکالیا

283
جاء الربیع مفتخرا فی جوارنا    جاء الحبیب مبتسما وسط دارنا
طیبوا و اکرموا و تعالوا التشربوا    عند الحبیب مبتشرا فی عقارنا
من رام مغنما و تصدی جواهرا    فلیلزم الجواری وسط بحارنا

284
اخی رایت جمالا سبا القلوب سبا    و هل اتیک حدیث جلا العقول جلا
الست من یتمنی الخلود فی طرب    الا انتبه و تیقظ فقد اتاک اتی
یقر عینک بدر و فی جبینته    سعاده و مرام و عزه و سنا
و سکره لفوادی من شمائله    کانها ملات کاسنا و اسقانا
عجائب ظهرت بین صفو غرته    تلالات لسناه بمهجتی و صفا 

285
اتاک عید وصال فلا تذق حزنا    و نلت خیر ریاض فنعم ما سکنا
و زال عنک فراق امر من صبر    و محنه فتنتنا و خاب من فتنا
فهز غصن سعود و کل جنا شجر    فقر عینک منه و نعم ذاک جنا
فطب تجوت من اصحاب قریه ظلمت    و نال قلبک منهم شقاوه و عنا

286
یا من بنا قصر الکمال مشیدا    لا زال سعدا بالسعود مویدا
هز القلوب و ردها بصدوده    فغدا دماء العاشقین مبددا
یا ساکنین محال العشق فی قلق    تظنون ان العشق یترککم سدا
لا و الذی حاز الملاحه و البها    و لم یبق للعشاق حیلا و لا یدا
و ذلک شمس الدین مولا و سیدا    و تبریز منه کالفرادیس قد غدا

287
ورد البشیر مبشرا ببشاره    احیی الفواد عشیه بورودها
فکان ارضا نورت بربیعها    فکان شمسا اشرقت بخدودها
یا طاعنی فی صبوتی و تهتکی    انظر الی نار الهوی و وقودها

288
یا کالمینا یا حاکمینا    یا مالکینا لا تظلمونا
یا ذا الفضائل زهر الشمائل    سیف الدلائل لا تظلمونا
یا نعم ساقی حلو التلاقی    مر الفراق لا تظلمونا
فی القلب بارق مثل الطوارق    بین المشارق لا تظلمونا
نادی المنادی فی کل وادی    لا بالعناد لا تظلمونا
افدیک روحی عند الصبوح    یا ذا الفتوح لا تظلمونا
هذا فوادی فی العشق بادی    فی الحب عادی لا تظلمونا
اسمع کلامی نومی جرامی    عند الکرام لا تظلمونا
عشقی حصانی نحو المعانی    هذا کفانی لا تظلمونا
العشق حال ملک و مال    نومی محال لا تظلمونا

289
یا مخجل البدر اشرقنا بلالا    یا ساقی الروح اسکرنا بصهبا
لا تبخلن و اوفر راحنا مددا    حتی تنادم فی اخذ و اعطا
دعنا ینافس فی الصهباء من سکر    بالسکر یذهل عن وصف و اسما
خوابی الغیب قد املاتها مددا    راحا یطهر عن شح و شحنا

290
بی یار مهل ما را بی یار مخسب امشب    زنهار مخور با ما زنهار مخسب امشب
امشب ز خود افزونیم در عشق دگرگونیم    این بار ببین چونیم این بار مخسب امشب
ای طوق هوای تو اندر همه گردن ها    ما را همه شب تنها مگذار مخسب امشب
صیدیم به شصت غم شوریده و مست غم    ما را تو به دست غم مسپار مخسب امشب
ای سرو گلستان را وی ماه شبستان را    این ماه پرستان را مازار مخسب امشب

291
ای خواب به جان تو زحمت ببری امشب    وز بهر خدا زین جا اندرگذری امشب
هر جا که بپری تو ویران شود آن مجلس    ای خواب در این مجلس تا درنپری امشب
امشب به جمال او پرورده شود دیده    ای چشم ز بی خوابی تا غم نخوری امشب
و اللیل اذا یغشی ای خواب برو حاشا    تا از دل بیداران صد تحفه بری امشب
گر خلق همه خفتند ای دل تو بحمدالله    گر دوش نمی خفتی امشب بتری امشب
با ماه که همخویم تا روز سخن گویم    کای مونس مشتاقان صاحب نظری امشب
شد ماه گواه من استاره سپاه من    وز ناوک استاره ای مه سپری امشب

292
زان شاهد شکرلب زان ساقی خوش مذهب    جان مست شد و قالب ای دوست مخسب امشب
زان نور همه عالم هر شیوه همی نالم    تا بشنود احوالم ای دوست مخسب امشب
گاهی به پریشانی گاهی به پشیمانی    زین عیش همی مانی ای دوست مخسب امشب
یک روز تو گر خواری یک روز تو مرداری    از ما چه خبر داری ای دوست مخسب امشب
بیرون شو از این هر دو بیگانه شو ای مردو    قم قد ضحک الورد ای دوست مخسب امشب
از هجر تو پرهیزم در عشق تو برخیزم    شمس الحق تبریزم ای دوست مخسب امشب

293
مهمان توام ای جان زنهار مخسب امشب    ای جان و دل مهمان زنهار مخسب امشب
روی تو چو بدر آمد امشب شب قدر آمد    ای شاه همه خوبان زنهار مخسب امشب
ای سرو دو صد بستان آرام دل مستان    بردی دل و جان بستان زنهار مخسب امشب
ای باغ خوش خندان بی تو دو جهان زندان    آنی تو و صد چندان زنهار مخسب امشب

294
بریده شد از این جوی جهان آب    بهارا بازگرد و وارسان آب
از آن آبی که چشمه خضر و الیاس    ندیدست و نبیند آن چنان آب
زهی سرچشمه ای کز فر جوشش    بجوشد هر دمی از عین جان آب
چو باشد آب ها نان ها برویند    ولی هرگز نرست ای جان ز نان آب
برای لقمه ای نان چون گدایان    مریز از روی فقر ای میهمان آب
سراسر جمله عالم نیم لقمه ست    ز حرص نیم لقمه شد نهان آب
زمین و آسمان دلو و سبویند    برون ست از زمین و آسمان آب
تو هم بیرون رو از چرخ و زمین زود    که تا بینی روان از لامکان آب
رهد ماهی جان تو از این حوض    بیاشامد ز بحر بی کران آب
در آن بحری که خضرانند ماهی    در او جاوید ماهی جاودان آب
از آن دیدار آمد نور دیده    از آن بام ست اندر ناودان آب
از آن باغ ست این گل های رخسار    از آن دولاب یابد گلستان آب
از آن نخل ست خرماهای مریم    نه ز اسباب ست و زین ابواب آن آب
روان و جانت آنگه شاد گردد    کز این جا سوی تو آید روان آب
مزن چوبک دگر چون پاسبانان    که هست این ماهیان را پاسبان آب

295
الا ای روی تو صد ماه و مهتاب    مگو شب گشت و بی گه گشت بشتاب
مرا در سایه ات ای کعبه جان    به هر مسجد ز خورشیدست محراب
غلط گفتم که اندر مسجد ما    برون در بود خورشید بواب
از این هفت آسیا ما نان نجوییم    ننوشیم آب ما زین سبز دولاب
مسبب اوست اسباب جهان را    چه باشد تار و پود لاف اسباب
ز مستی در هزاران چه فتادیم    برون مان می کشد عشقش به قلاب
چه رونق دارد از مجلس جان    زهی چشم و چراغ جان اصحاب
بخندد باغ دل زان سرو مقبل    بجوشد خون ما زین شاخ عناب
فتوح اندر فتوح اندر فتوحی    توی مفتاح و حق مفتاح ابواب
ز نفط انداز عشق آتشینت    زمین و آسمان لرزان چو سیماب
بر مستانش آید می به دعوی    خلق گردد برانندش به مضراب
خمش کن ختم کن ای دل چو دیدی    که آن خوبی نمی گنجد در القاب

296
مخسب ای یار مهمان دار امشب    که تو روحی و ما بیمار امشب
برون کن خواب را از چشم اسرار    که تا پیدا شود اسرار امشب
اگر تو مشترییی گرد مه گرد    بگرد گنبد دوار امشب
شکار نسر طایر را به گردون    چو جان جعفری طیار امشب
تو را حق داد صیقل تا زدایی    ز هجر ازرق زنگار امشب
بحمدالله که خلقان جمله خفتند    و من بر خالقم بر کار امشب
زهی کر و فر و اقبال بیدار    که حق بیدار و ما بیدار امشب
اگر چشمم بخسبد تا سحرگه    ز چشم خود شوم بیزار امشب
اگر بازار خالی شد تو بنگر    به راه کهکشان بازار امشب
شب ما روز آن استارگان ست    که درتابید در دیدار امشب
اسد بر ثور برتازد به جمله    عطارد برنهد دستار امشب
زحل پنهان بکارد تخم فتنه    بریزد مشتری دینار امشب
خمش کردم زبان بستم ولیکن    منم گویای بی گفتار امشب

297
ای در غم تو به سوز و یارب    بگریسته آسمان همه شب
گر چرخ بگرید و بخندد    آن جذبه خاک باشد اغلب
از بس که بریخت اشک بر خاک    شد خاک ز اشک او مطیب
از گریه آسمان درآمد    صد باغ به خنده مذهب
من بودم و چرخ دوش گریان    او را و مرا یکی ست مذهب
از گریه آسمان چه روید    گل ها و بنفشه مرطب
وز گریه عاشقان چه روید    صد مهر درون آن شکرلب
آن چشم به گریه می فشارد    تا بفشارد نگار غبغب
این گریه ابر و خنده خاک    از بهر من و تو شد مرکب
وین گریه ما و خنده ما    از بهر نتیجه شد مرتب
خاموش کن و نظاره می کن    اندر طلب جهان و مطلب